Το «μολονότι» και το «επειδή»
Την Πέμπτη το απόγευμα που έπρεπε να γράψω αυτό το κείμενο, η Εθνική ομάδα μπάσκετ δεν είχε παίξει με την Τουρκία, δεν ήξερα αν θα προκριθεί στον τελικό του Eurobasket. Οπως και να ‘χει και μόνο η πορεία έως τους τέσσερις της διοργάνωσης είναι μία τεράστια επιτυχία. Με μπροστάρηδες τους Αντετοκούνμπο. Τον Γιάννη, τον Κώστα και τον Θανάση. Που δεν «παρίσταντο», απλώς, στους αγώνες. Επαιζαν, κάρφωναν, σούταραν, μάρκαραν, έδιναν μπασκετικό σόου. Με τη λύσσα ενός εφηβικού στοιχήματος και όχι την ψυχρότητα ενός επαγγελματικού τακτικισμού. Οπως θα έπαιζαν πριν από κάποια χρόνια στο γηπεδάκι στα Σεπόλια. Δεν είναι πολλά τα μεγάλα αστέρια του ΝΒΑ που παίζουν στο Eurobasket. Δεν είναι πολλοί οι μπασκετμπολίστες επιπέδου Γιάννη Αντετοκούνμπο που, προκειμένου να παίξουν με την εθνική ομάδα της χώρας τους, ρισκάρουν έναν τραυματισμό που θα τους στοιχίσει αποκλεισμό από αγώνες – και από τεράστια χρηματικά ποσά.
Οι αδελφοί Αντετοκούνμπο μάς έκαναν λοιπόν για μια ακόμη φορά περήφανους σε εθνικό επίπεδο. Αυτά τα παιδιά με το σκούρο δέρμα, το εξωτικό επίθετο και τα κοινά ονόματα (Θανάσης, Γιάννης, Κώστας, Αλέξης) που ζητωκραυγάζουν για την Ελλάδα και κάνουν την Ελλάδα να ζητωκραυγάζει. Με εξέχοντα τον Γιάννη που είναι κάτι σαν εθνικός ήρωας. Κάποιος από εμάς δηλαδή που μας δείχνει, διά του παραδείγματος, ότι μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι. Που κάθε τόσο μάς υπενθυμίζει την πιο ουσιαστική εκδοχή του εαυτού μας. Που όσο πιο βαθιά «σκάψεις» για να τη βρεις, τόσο πιο πολύτιμη είναι. Η διαδρομή που ακολούθησε από τότε που όλη η οικογένεια έσερνε με αγωνία στο πεζοδρόμιο ένα μεγάλο ψυγείο διότι τους είχαν κάνει έξωση και δεν είχαν πού να πάνε, έως την κορυφή του παγκόσμιου αθλητισμού, δεν είναι ένα παραμύθι επιτυχίας αλλά μια ιστορία ηρωισμού.
Ο Γιάννης και τ’ αδέλφια του τιμούν τη σχέση τους με την Ελλάδα με έναν τρόπο που σε άλλους θα «έγραφε» ως γραφικότητα. Δεν θα μπορούσα, για παράδειγμα, να φανταστώ κάποιον που θα έδειχνε μεθ’ υπερηφανείας ότι η φόδρα του κουστουμιού του έχει ως print αρχαιοελληνικούς κίονες. Από την άλλη σκέφτομαι ότι κανένα Ελληνόπουλο δεν θα φορούσε (γύρω στο 2000, τότε πρέπει να ήταν) τη στολή του τσολιά με τη χαρά που τη φορούσε ο Γιάννης στην παιδική του φωτογραφία που έγινε viral αυτές τις μέρες στο Διαδίκτυο. Διότι για τον Γιάννη η Ελλάδα δεν υπήρξε ένα φυσικό περιβάλλον αλλά ένας προορισμός, εκεί που τον οδήγησε ένα ασυνείδητο εσωτερικό ταξίδι στο οποίο διαμόρφωσε τα βασικά χαρακτηριστικά του. Που μοιάζουν να είναι οι καλύτερες εκδοχές των αρχετυπικών ελληνικών αρετών.
Ο Προυστ λέει ότι, πολύ συχνά, το «μολονότι» είναι ένα μεταμφιεσμένο «επειδή». Ετσι, οι Αντετοκούνμπο δεν είναι τόσο καλοί πατριώτες παρόλο που είναι μετανάστες. Είναι τόσο καλοί Ελληνες επειδή ακριβώς είναι μετανάστες. Αυτό που φοβόμαστε να είμαστε εμείς, οι «αποπατριδοποιημένοι».