Υπαρξιακά

Αυτές τις μέρες στις ΗΠΑ εξελίσσεται ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον μιντιακό σκάνδαλο. Η Ολίβια Νούτσι, πρώην πολιτική συντάκτρια των «New York Magazine» και «Vanity Fair», φέρεται να διατηρούσε προσωπική σχέση με τον Ρόμπερτ Κένεντι όταν αυτός ήταν υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ. Η δημοσιογράφος παραδέχεται, δε, ότι το έκρυψε από τους εργοδότες της και ότι τον βοηθούσε πολιτικά δίνοντάς του συμβουλές και πληροφορίες.

Δεν υπάρχει μέσο στις ΗΠΑ που να μην ασχολήθηκε με το θέμα, αναδεικνύοντας την καταφανή σύγκρουση συμφερόντων μιας δημοσιογράφου που είχε σχέση με άτομο άμεσα συνδεδεμένο με το ρεπορτάζ που κάλυπτε και επηρέαζε ευθέως τη δουλειά της. Και εξ αυτής της αφορμής πολλοί δημοσιογράφοι στηλιτεύουν όσα οδήγησαν το κοινό να υποψιάζεται ότι πίσω από κάθε ρεπορτάζ μπορεί να υπάρχουν κρυφές προσωπικές ατζέντες, σχέσεις και συμφέροντα.

Διαβάζοντάς τα όλα αυτά από μακριά, από τη δική μας χώρα, τη δική μας αντίληψη περί διαπλοκής και δεοντολογίας, η πιο ειλικρινής αντίδραση θα ήταν ένας ειρωνικός καγχασμός.  Εαν όλα αυτά συνέβαιναν στην Ελλάδα, το πολύ πολύ να γράφονταν με μισόλογα και «φωτογραφικά» σχόλια σε κουτσομπολίστικες στήλες, για το σκανδαλοθηρικό του πράγματος. Ουδείς θα έσκαγε για το αν είναι δεοντολογικό να υπάρχουν αδιαφανείς σχέσεις μεταξύ δημοσιογράφων και υποκειμένων ελέγχου τους. Με τον ίδιο τρόπο που δεν έχει ιδρώσει κανένα αφτί για το αν π.χ. είναι δεοντολογικό κάποιος να απασχολείται ταυτόχρονα ως δημοσιογράφος και ως μέλος ομάδας επικοινωνίας, στο Δημόσιο, στην πολιτική ή και στον ιδιωτικό τομέα.

Στον αντίποδα, οι συνήθεις επικριτές των ΜΜΕ χάνουν κάθε δίκιο όταν η κριτική τους δεν είναι στοχευμένη, όταν κρίνει την τιμιότητα με κριτήρια κομματικά – ιδεολογικά ή βασίζεται σε αφηρημένα αφηγήματα «πλουραλισμού» κι «αντικειμενικότητας». Ολοι έχουμε πεποιθήσεις, ενώ κάθε μέσο μπορεί να αξιολογεί τις ειδήσεις ελεύθερα και να κρίνεται αναλόγως. Δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Ούτε έχουν όλοι οι εργαζόμενοι δημοσιογράφοι κι επιτελείς τις ίδιες ευθύνες για την απαξίωση που καταγράφουν οι έρευνες κοινής γνώμης. Εχουμε όμως όλοι την ίδια υποχρέωση να μην αγνοούμε το πρόβλημα. Δεν μας χρωστάει ο κόσμος την εμπιστοσύνη του. Κι όσο η παραδοσιακή δημοσιογραφία δίνει δικαιώματα στο κοινό να πιστεύει ότι κάνει δημόσιες σχέσεις, τόσο περισσότεροι πολίτες θα πείθονται ότι έχει χάσει τον λόγο ύπαρξής της.