Οικοδομώντας μαζί την ειρήνη
«Είμαστε δεμένοι ο ένας με τον άλλον με μια κοινή μοίρα. Αν χαθούμε, θα χαθούμε μαζί. Αν φτάσουμε στα ύψη, δεν θα το καταφέρουμε μέσω της σύγκρουσης, αλλά μέσω μιας κοινής προσπάθειας».
Αυτά τα λόγια ειπώθηκαν έναν αιώνα πριν από έναν γερμανό υπουργό Εξωτερικών, στην έδρα του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών, αμέσως μετά την υπογραφή ενός συμφώνου που επιδίωκε να εγγυηθεί την ειρήνη μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών και να αποτρέψει την κατρακύλα προς έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο. Για τον Γκούσταβ Στρέζεμαν και τους υπόλοιπους υπουργούς Εξωτερικών που υπέγραψαν τις Συνθήκες του Λοκάρνο, εκείνη η στιγμή ελπίδας κράτησε λίγο. Μιάμιση δεκαετία αργότερα, μια νέα παγκόσμια σύγκρουση ξεσπούσε.
Ωστόσο, το όραμα που διατύπωσαν τότε ο Στρέζεμαν και οι άλλοι άντεξε στον χρόνο ως ένα θαρραλέο πείραμα προτεραιοποίησης της συνεργασίας έναντι της διαίρεσης. Στην τελετή απονομής του Νομπέλ Ειρήνης το 1926, ο νορβηγός ανθρωπιστής Φρίντγιοφ Νάνσεν περιέγραψε το «πνεύμα του Λοκάρνο» ως «τη σχεδόν πρωτοφανή προσπάθεια να στηριχθεί η πολιτική στην αρχή της αμοιβαίας φιλίας και εμπιστοσύνης».
Γι’ αυτόν τον λόγο η βρετανική κυβέρνηση επέλεξε πρόσφατα να τιμήσει τα εκατό χρόνια του συμφώνου στο υπουργείο Εξωτερικών, με εκπροσώπους πολλών χωρών που συμμετείχαν στις αρχικές διαπραγματεύσεις να συγκεντρώνονται στους ίδιους ιστορικούς χώρους όπου υπογράφηκαν οι συνθήκες. Αλλά καθώς τιμούσαμε τα γεγονότα ενός αιώνα πριν, ήταν αδύνατο να αγνοήσουμε τις οξείες συγκρούσεις που στοιχειώνουν τον κόσμο μας σήμερα, τις ανθρωπιστικές κρίσεις που προκαλούν και τους ευρύτερους περιφερειακούς και παγκόσμιους κινδύνους που δημιουργούν για την ασφάλεια και τη σταθερότητα.
Και σε τόσο πολλές από αυτές τις περιπτώσεις, από τη Μέση Ανατολή και το Σουδάν μέχρι την Ουκρανία, γνωρίζουμε ότι θα χρειαστεί αυτό το ίδιο πνεύμα του Λοκάρνο – το πνεύμα των χωρών που συνεργάζονται ως εταίροι – για να ξεπεράσουμε τις κοινές μας προκλήσεις, αντί να επιτρέψουμε να μας διχάσουν και να μας νικήσουν.
Πρώτη στο μυαλό μας έρχεται η πρόκληση της δημιουργίας διαρκούς ειρήνης και ασφάλειας στη Μέση Ανατολή. Το ειρηνευτικό σχέδιο υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, που παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο, ήρθε ύστερα από δύο χρόνια αδιανόητων δεινών για τον άμαχο πληθυσμό στη Γάζα και δύο χρόνια βασάνων για τους ισραηλινούς ομήρους και τις οικογένειές τους, μετά τις φρικτές τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023.
Το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών τον Νοέμβριο, που εξέφρασε υποστήριξη προς το σχέδιο, έτυχε ευρείας στήριξης, συμπεριλαμβανομένων των αραβικών και μουσουλμανικών κρατών της περιοχής. Παρείχε την απαραίτητη εντολή των Ηνωμένων Εθνών ώστε να μπορέσει η Διεθνής Δύναμη Σταθεροποίησης να συμβάλει στην εφαρμογή του σχεδίου, να στηρίξει την κατάπαυση του πυρός και να αποτρέψει τη δημιουργία κενού που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί η Χαμάς.
Το ψήφισμα τόνισε επίσης τη σημασία για αυξημένη ανθρωπιστική βοήθεια, η οποία εξακολουθεί να είναι απεγνωσμένα απαραίτητη στη Γάζα. Οσο τα παιδιά πεινούν και οι νέες μητέρες δεν έχουν πρόσβαση σε στοιχειώδη φροντίδα, η πιο επείγουσα προτεραιότητα πρέπει να είναι το άνοιγμα όλων των διελεύσεων, η άρση των περιορισμών και η διοχέτευση άφθονης βοήθειας στη Γάζα.
Η εφαρμογή του πρέπει να σέβεται την παλαιστινιακή κυριαρχία και αυτοδιάθεση, να ενισχύει την ενότητα της Γάζας και της Δυτικής Οχθης και να ενδυναμώνει τους παλαιστινιακούς θεσμούς, ώστε μια αναμορφωμένη Παλαιστινιακή Αρχή να μπορέσει να ανακτήσει τη διακυβέρνηση της Γάζας. Αυτό είναι απαραίτητο για να διατηρηθεί η πορεία προς μια λύση δύο κρατών, που παραμένει ο μοναδικός δρόμος για μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη, με Ισραηλινούς και Παλαιστινίους να ζουν με ασφάλεια πλάι πλάι.
Οι προκλήσεις του επόμενου σταδίου θα είναι ακόμη πιο δύσκολες από την επίτευξη της κατάπαυσης του πυρός. Γι’ αυτό είναι πιο σημαντικό από ποτέ να διατηρήσουμε τη διεθνή μας συνεργασία, να ανανεώσουμε τη συλλογική μας δέσμευση στην ειρήνη και να επιτρέψουμε στην εύθραυστη ελπίδα των τελευταίων μηνών να αναπτυχθεί.
Οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας
Οπως ακριβώς η διεθνής συνεργασία και στήριξη εξασφάλισαν την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, χρειαζόμαστε την ίδια αποφασιστικότητα και δέσμευση για να τερματίσουμε τον βίαιο πόλεμο στο Σουδάν και να ανακουφίσουμε από τα τρομερά δεινά τον σουδανικό λαό. Πάνω από 30 εκατομμύρια άνθρωποι χρειάζονται βοήθεια για να σωθούν. Δώδεκα εκατομμύρια έχουν εκτοπιστεί. Ο λιμός εξαπλώνεται. Η χολέρα και άλλες ασθένειες μαίνονται.
Πρέπει επίσης να καταβάλουμε την ίδια συλλογική προσπάθεια για τον τερματισμό της ρωσικής επιθετικότητας κατά της Ουκρανίας. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη της ευρείας κλίμακας ρωσικής εισβολής, είναι σαφές ότι οι πολεμικοί στόχοι του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν έχουν αποτύχει. Αλλά ακόμη και έπειτα από ένα εκατομμύριο ρωσικές απώλειες, μια παραλυμένη οικονομία και το 40% των κρατικών δαπανών να διοχετεύεται στον πόλεμο, ο Πούτιν εξακολουθεί να αρνείται να επιδιώξει την ειρήνη.
Καθώς εργαζόμαστε για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή, το Σουδάν και την Ουκρανία το 2026, δεν πρέπει να ξεχνούμε άλλες συγκρούσεις που διαρκούν υπερβολικά πολύ, από τη Μιανμάρ μέχρι το Σαχέλ, καθώς και τις φρικτές ανθρωπιστικές κρίσεις που έχουν προκαλέσει. Είναι πολύ εύκολο να αποστρέψουμε το βλέμμα από συγκρούσεις χωρίς απλή λύση ή κρίσεις χωρίς άμεση αποκατάσταση, αλλά το πνεύμα της διεθνούς συνεργασίας απαιτεί από εμάς να εργαστούμε μαζί για να βρούμε απαντήσεις και να προσφέρουμε ελπίδα.
Ενα πράγμα είναι βέβαιο: η επιστροφή στον απομονωτισμό δεν θα βοηθήσει καμία χώρα, πόσω μάλλον τον κόσμο συνολικά, να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις. Μόνο μέσω της διεθνούς συνεργασίας και της δύναμης της κοινής δράσης θα μπορέσουμε να επιτύχουμε.