Ασφάλιστρα υγείας: Παράθυρο για νέες αυξήσεις έως 10%
Αυξήσεις άνω του 10% αναμένεται να φέρει το 2026 στα ασφάλιστρα υγείας των ασφαλισμένων με πολυετή (ισόβια) συμβόλαια. Τον δρόμο για τις μονομερείς αυξήσεις στα ασφάλιστρα ανοίγει απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), βάσει της οποίας οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις μπορούν να προχωρούν σε αυξήσεις στα ισόβια συμβόλαια χωρίς τη ρητή συγκατάθεση των ασφαλισμένων, εφόσον υπάρχει σχετική ενημέρωση.
Πηγές της ασφαλιστικής αγοράς αναφέρουν στα «ΝΕΑ» ότι οι εταιρείες θα προσπαθήσουν να περιορίσουν τις αυξήσεις σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα. Ωστόσο, επισημαίνουν ότι οι όποιες αυξήσεις στα ισόβια συμβόλαια γίνονται για να περιορίσουν τη ζημιά τους από τα συγκεκριμένα χαρτοφυλάκια, και όχι για την αποκόμιση κερδών. Επί της ουσίας, έχουν αποδεχθεί ότι τα εν λόγω συμβόλαια είναι ζημιογόνα και προσπαθούν να μειώσουν τη «χασούρα», στρέφοντας παράλληλα τους καταναλωτές σε ετήσια συμβόλαια. Το ίδιο μοτίβο παρατηρείται σε όλη την Ευρώπη, σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος ασφαλιστικής εταιρείας.
Το Ανώτατο Δικαστήριο θέτει κριτήρια, όρους και προϋποθέσεις ώστε να μην καθίστανται καταχρηστικές οι αυξήσεις, με γνώμονα να μη βρεθούν στο κενό οι ασφαλισμένοι, να μπορούν να έχουν πλήρη πρόσβαση στον φάκελο με τις οικονομικές ρήτρες των συμβολαίων τους και να υπολογίζουν τις πιθανές οικονομικές συνέπειες για την τσέπη τους. Συγκεκριμένα, το ΣτΕ, με την 2196/2025 απόφασή του (πρόεδρος: Μ. Καραμανώφ, εισηγήτρια: Δ. Μαυροπόδη, πάρεδρος) χαράσσει δύο γραμμές θέτοντας ισάριθμες προϋποθέσεις για να είναι νόμιμη η ρήτρα που προβλέπει τις μονομερείς αυξήσεις στα ασφαλιστήρια συμβόλαια υγείας.
Ποιες είναι αυτές οι προϋποθέσεις; Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, έχουν να κάνουν με την ενημέρωση των καταναλωτών και τον προσδιορισμό σαφών και κατανοητών κριτηρίων, όπου θα μπορεί ανά πάσα ώρα και στιγμή να έχει πρόσβαση ο ενδιαφερόμενος. Ενα ακόμη κρίσιμο στοιχείο είναι ότι η εταιρεία πρέπει να δεσμεύεται να παρέχει την αναγκαία πληροφόρηση πριν ενεργοποιηθεί η ρήτρα.
Συγκεκριμένα, με βάση το σκεπτικό της δικαστικής απόφασης οι δύο προϋποθέσεις είναι οι εξής:
Σαφή και κατανοητά κριτήρια: Η σύμβαση πρέπει να περιγράφει με τρόπο που ο μέσος ασφαλισμένος να καταλαβαίνει πώς θα υπολογίζονται οι αυξήσεις και ποιες θα είναι οι πιθανές οικονομικές συνέπειες. Τα κριτήρια πρέπει να είναι συγκεκριμένα, εύλογα και κατά το δυνατόν ορισμένα. Ακόμα και αν τα κριτήρια βασίζονται σε εσωτερικά τεχνικοοικονομικά δεδομένα της ασφαλιστικής εταιρείας που δεν είναι δημόσια προσβάσιμα ή σε δεδομένα σχετικά με το κόστος των υπηρεσιών υγείας που δεν προκύπτουν από δημόσιους δείκτες, η ρήτρα μπορεί να θεωρηθεί νόμιμη εφόσον η εταιρεία δεσμεύεται να παρέχει στον ασφαλισμένο τις απαραίτητες πληροφορίες, ώστε να μπορεί να κατανοήσει και να ελέγξει την αναπροσαρμογή.
Επαρκής ενημέρωση: Ο ασφαλισμένος πρέπει να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες τόσο πριν υπογράψει τη σύμβαση όσο και κατά τη διάρκεια της ισχύος της, ώστε να μπορεί να επαληθεύει αν οι αυξήσεις γίνονται σύμφωνα με τα καθορισμένα κριτήρια και να ασκεί τα δικαιώματά του.
Υπό αυτό το πρίσμα το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι η ρήτρα δεν είναι αυτόματα αδιαφανής ή καταχρηστική μόνο επειδή δεν καθορίζει το ακριβές ποσό μελλοντικών αυξήσεων, δεν θέτει ανώτατο όριο ή δεν επιτρέπει στον ασφαλισμένο να υπολογίσει ακριβώς τις αυξήσεις εκ των προτέρων.
Επιπλέον, οι ανώτατοι δικαστές αποφάνθηκαν πως για να είναι έγκυρη, η ρήτρα πρέπει να περιγράφει σαφώς τον τρόπο λειτουργίας της αναπροσαρμογής, με δυνατότητα ανάλυσης και επεξήγησης κατά τις διαπραγματεύσεις, ώστε ο ασφαλισμένος να μπορεί να ελέγχει κατά τη διάρκεια της σύμβασης ότι οι αυξήσεις γίνονται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα κριτήρια. Η εταιρεία πρέπει να δεσμεύεται να παρέχει την αναγκαία πληροφόρηση πριν ενεργοποιηθεί η ρήτρα.
Αποφασίζουν χωρίς δείκτη
Η απόφαση του ΣτΕ έρχεται την ώρα που δεν υπάρχει επίσημος δείκτης που να δίνει κατεύθυνση για το ύψος της ετήσιας αναπροσαρμογής των ασφαλίστρων, αφού ο νέος Ετήσιος Δείκτης Αναπροσαρμογής (ΕΔΑ) μακροχρόνιων ασφαλίσεων υγείας… δεν υπάρχει! Με τον ν. 5170/2025, η ΕΛΣΤΑΤ ορίστηκε υπεύθυνη για τη διαμόρφωση του νέου δείκτη, αντικαθιστώντας τον Ενιαίο Δείκτη Υγείας (ΕΔΥ) του ΙΟΒΕ.
Ομως, ενώ ο νόμος ορίζει ότι ο ΕΔΑ θα εφαρμοζόταν από την 1η Ιανουαρίου 2026, αυτό φαντάζει μάλλον αδύνατο, αφού η ΕΛΣΤΑΤ δεν έχει ζητήσει καν τα στοιχεία από τις ασφαλιστικές εταιρείες για τη διαμόρφωση του δείκτη. Μάλιστα, ο νόμος αναφέρει ότι ο ΕΔΑ ορίζεται κάθε Δεκέμβριο – σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση του περασμένου Οκτωβρίου όριζε ημερομηνία δημοσίευσης τη 15η Δεκεμβρίου – όμως καθίσταται σαφές ότι αυτό δεν θα συμβεί. Ελλείψει δείκτη, οι ασφαλιστικές θα αποφασίσουν το ύψος των ετήσιων αυξήσεων κατά το δοκούν, βάσει των δικών τους στοιχείων.
Υπενθυμίζεται ότι τον Ιανουάριο του 2025 είχε προκληθεί έντονη αναστάτωση μετά την ανακοίνωση ασφαλιστικών εταιρειών για αυξήσεις της τάξεως του 14%-15%, βάσει του Ενιαίου Δείκτη Υγείας (ΕΔΥ) του ΙΟΒΕ, που υπολόγιζε, βάσει νόμου του 2020, το επίπεδο του ιατρικού πληθωρισμού βάσει των αποζημιώσεων που καταβάλλουν οι ασφαλιστικές.
Μετά τις μεγάλες αντιδράσεις που προκλήθηκαν από ενώσεις καταναλωτών και μεμονωμένους ασφαλισμένους, ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος είχε δηλώσει από το βήμα της Βουλής πως «δεν είναι αποδεκτές αυξήσεις του 14,6%» και κάλεσε τις ασφαλιστικές εταιρείες να προσαρμοστούν. Σχετική τροπολογία είχε καταθέσει και το ΠΑΣΟΚ. Εν τέλει, οι ασφαλιστικές εταιρείες περιόρισαν σε εθελοντική βάση τις ετήσιες αυξήσεις κατά το ήμισυ, σε ποσοστά μεταξύ 6,9% και 7,3%.