Жемкор Орозкан Токторалиева крышевать кылган Тургунбай кызы Алтынбү “өлүк жандар”дын жеген айлыктарын кусуп, уурдап, списать кылган жаңы инвентарларын кайтарсын
КР Президенти, Коопсуздук Кеңешинин башчысы С.Н. Жапаровго
КР УКМК төрагасы К.К. Ташиевке
АЧЫК КАТ
Урматтуу Садыр Нургожоевич!
Урматтуу Камчыбек Кыдыршаевич!
КР Президенти С.Н. Жапаров коррупционерлер менен аёөсүз күрөш алып барып жатат. Бирок, Кара-Суу районунун Кызыл-Кыштак айыл аймагынын кызмат адамдары коррупцияга белчесинен батып, карапайым элге чоң зыян келтирип жатышат.
2022 жылдын апрель айына чейин Ишкаван айылындагы Ы. Ахмедалиева атындагы балдар бакчасында директор болуп иштеген Тургунбай кызы Алтынбү кызмат абалынан кыянаттык менен пайдаланып, көптөгөн мыйзамсыз, коррупциялык схемаларга жол берип, мыйзамсыз байыган.
1. КР Билим жана илим министри Д.Ш. Кеңдирбаева балдар бакчасынын директору болуп иштегендер жакын арада тестирлөө жана атестациядан өтүп, гранттык долбоорлорду жазууну билген кадрлар гана дайындалышы жөнүндө айткан. Бирок, Кара-Суу районунун Кызыл-Кыштак айыл аймагында жайгашкан “Саткынай апа” балдар бакчасынын директору Тургунбай кызы Алтынбү 17 апрель 2023 ж. Кызыл-Кыштак айыл өкмөтүнүн имаратында эл көзүндө, аппарат кызматкерлеринин алдында Кызыл-Кыштак айыл өкмөтүнүн ФЭБ башчысы Б. Ашированы согуп, тилдеп, басмырлаган. А. Тургунбай кызыдан кызматтык, педагогикалык жана жетекчинин этикасын, кызматтык субординацияны, коомдук тартипти жана жалпыга бирдей жүрүм-турум ченемдерин сактоону талап кылганмын. Бирок, А. Тургунбай кызы Б. Ашировадан кечирим суроону ордуна, анын үстүнөн Ош областынын губернаторуна арыз жазган. Мыйзамсыз аракеттер жасап, этиканы жана кызматтык субординацияны сактабаган А. Тургунбай кызы бизди жаш муундарыбызды кандай тарбиялайт? Келечекте алардан тарбиясы жок, улутчул, бейбаш, чуулгандуу адамдар чыкпайт - деп ким кепилдик берет?
2. Кызыл-Кыштак айыл аймагындагы “Саткынай апа“, андан мурда “Ы. Ахмедалиева” атындагы балдар бакчаларын 10 жылдан бери жетектеп келет. Бул “алмаштырылгыс кадр” 10 жылдан бери жетектеген балдар бакчаларына донор уюмдардан акча өндүрбөй, жергиликтүү бюджет жана ата-энелерден акча алып эле өтүрат, гранттык проекттер жазып, чуркабайт. “Күн балдары” балдар бакчасына башка адамдар тарабынан жазылган гранттык проекттер “Ы. Ахмедалиева” атындагы балдар бакчасына берилип, ишке ашкан.
3. А. Тургунбай кызы бир канча коррупциялык схемалар жана мыйзам бузуулар менен иштеп жатат. Бирок, ага чара көрбөй, аныкталган кылмыш фактыларын УКМК органдарына өткөрбөй, А. Тургунбай кызын кылмыштарын жаап-жашырып (КР КЖК 367 бер. 1 бөл.), келтирген зыянды төлөтүлгөн эмес. Кызмат адамдарынын шалаакылыгы, башкача айтканда кызмат адамынын өз милдеттерин жеңил ойлуулуктан же этиятсыздыктан улам аткарбашы же талаптагыдай эмес аткаруусу натыйжасында мамлекетке олуттуу залал келтирип жатышат (КЖК 348 бер. 1 бөл.).
А. Тургунбай кызы мурда Ы. Ахмедалиева атындагы балдар бакчасын жетектеп турган мезгилде көптөгөн кылмыштарды жасап, мамлекетке өзгөчө ири өлчөмдө зыян келтирген. Мисалы үчүн, А. Тургунбай кызы 2019 жылы жаш балдарга берилүүчү тамактарга дээрлик эт кошулган эместиги жөнүндө барган “Ынтымак” телеканалын журналисттери тарабынан иликтенип, жасаган кылмыш фактысы тастыкталган (КАБАРЛАР 09.10.2019 https://www.youtube.com/watch?v=7nR2SkheIdI 1:21-7:08 миң. көрүнүз). Бала бакчанын жетекчиси А.Тургунбай кызынын мыйзамсыз аракеттеринде КР КЖК 297 бер. 2 бөл. 1 п. Этиятсыздыктан олуттуу зыян келтирген керектөөчүлөрдүн өмүрүнүн же ден соолугунун коопсуздугунун талаптарына жооп бербеген жумуштарды аткаруу же кызмат көрсөтүү, ошол эле жосундар он төрт жашка толо элек балдарга арналган жумуштарга же кызмат көрсөтүүлөргө карата жасалган кылмыш курамы бар.
“Мектепке чейинки билим берүү жөнүндө” КР Мыйзамынын 22 бер. 3, 4 бөл. ылайык Мектепке чейинки билим берүү уюмдарында балдардын тамактануусун уюштуруу жана ага жоопкерчилик мектепке чейинки билим берүү уюмунун жетекчисине жүктөлөт. Мектепке чейинки билим берүү уюмунда тамак-аштын сапатын контролдоо жана мамлекеттик көзөмөл саламаттык сактоону жана билим берүүнү башкаруунун тиешелүү органдарына жүктөлөт. Бирок, А. Тургунбай кызы жетектеген балдар бакчасын тамак-аштын сапатын жана тамактарга эт дээрлик кошулбаганы боюнча контролдоо жана мамлекеттик көзөмөл Кара-Суу райСЭС тарабынан текшерилбей, туруктуу көзөмөл жоктугунан, ал каалаганын кылган.
4. 2022 жылы Ы. Ахмедалиева балдар бакчасынын үч кызматкери тарабынан жетекчиси А. Тургунбай кызынын кызмат абалынан кыянаттык менен пайдаланып, “өлүк жандарды” “ишке алып”, иштебеген адамдарга (кээ бирлери Россияда жүргөн) иштеди деп айлык ведомостторун жасалмалап, отчётторду бурмалап, айлыгын өзү жеп, бюджеттик каражаттарды өзгөчө ири өлчөмдө жылдар бою өздөштүрүп, мамлекетке өзгөчө ири өлчөмдө зыян келтиргени жөнүндө Кара-Суу районунун билим берүү башкармасына арыз менен кайрылышкан. А. Тургунбай кызынын кылмыштары тастыкталып, ал жумуштан апрель 2022 жылы бошотулган. Бирок, кылмыш жоопкерчилигинен кутулуп калган А. Тургунбай кызы эскирүү мөөнөтү өтүп, табакташы О. Токторалиева аркылуу Кара-Суу райондук билим берүү башкармалыгына мыйзамсыз басым жасап, “Саткынай апа” балдар бакчасына жетекчи болуп мыйзамсыз дайындалышына жетишкен. Себеби, Ы.Ахмедалиев бакчасын жетектеп, мамлекетке келтирген финансылык зыянды кустурулган эмес. КР Президенти С.Н. Жапаров: “Мындан ары коррупционерлер келтирген зыянды 10 эсе төлөйт”-деп айтса, КР УКМК төрагасы К.К. Ташиев: “Мындан ары коррупционерлер келтирген зыянды гана төлөбөй, мүлктөрү конфискацияланып, сөзсүз камалат”-деп айткан. Бирок, “акылдуу” Токторалиева аны аткарууну ордуна, депутаттык кызмат абалынан аша чаап, Тургунбай кызыны “Саткынай апа” балдар бакчасына жетекчи болуп мыйзамсыз дайындалышы үчүн кызмат адамдарына басым жасаган.
5. А. Тургунбай кызы “Саткынай апа” балдар бакчасында иштеген “өлүк жандар” барбы? Инвентарлары толукпу жана жайындабы? Тендерчиден тамак-аш азыктардын ордуна обналичка акча алып жатпайбы?-деген суроолор бизди тынчыбызды алып жатат. Себеби, А. Тургунбай кызынын каржылык ишмердуулугун айыл өкмөтүнүн бухгалтериясы (штаты толук болбой) жана социалдык кызматкерлери текшерүүгө жетишпейт жана Токторалиева аларды басымдайт
6. Норма боюнча бир группада 25 бала болушу каралган болсо, андан ашыгы каттоого алынбай, алардын тамак аш акчалары сол чөнтөккө тушуп, балдардын курагына жана азык-заттарды керектөөсүнүн физиологиялык ченемдерине ылайык тамак-аш менен камсыз кылынбаган, түшкү тамак учурунда алар бир тамак берип, отчётто эки тамак бергенбиз дешкен болушу мүмкүн? Ошон үчүн бир кроватта бир эмес, эки бала укташы мүмкүн?
7. Балдар бала бакчага кабыл алынган мезгилде ата-энелер пара берип жатпайбы? Электрондук кезек сакталабы? Ата-энелер балдарын электрондук кезекке коюуга кыйналбайбы? Айыл өкмөтү ремонтка акча ажыратат, бирок, ремонтка деп ата-энелерден канча акча чогултуп, жеген болушу мүмкүн?-деген суроолор тынчыбызды алып, ал тергөөдө аныкталышы керек.
8. Ошондой эле, кылмыш иш алкагында тергөөчү комиссиялык тартипте төмөнкүлөрдү текшеруусу зарыл:
- “Мектепке чейинки билим берүү жөнүндө” КР Мыйзамынын талаптарына ылайык А. Тургунбай кызы жетектеген балдар бакчасында тарбияланып жаткан жаш муундарыбыздын интеллектуалдык жана чыгармачылык жөндөмдөрү өсүшү кай даражада?
- Бакча тарбиялануучулардын дене-күч, социалдык, эмоциялык, психологиялык, руханий, адеп-ахлактык, интеллектуалдык жана эстетикалык тарбиясы кандай акыбалда?
- мектепке чейинки билим берүүнүн мамлекеттик стандартынын талаптарына ылайык келишин камсыз кылынганбаы?
- инклюзивдик билим берүүнү ишке ашыруу үчүн шарттар түзүлгөнбү?
- А. Тургунбай кызы мектепке чейинки билим берүү методикасын жакшы денгээлде билбейт, балдар бакчасында план-конспекттер, дидактикалык материалдар, көрсөтмөлүү куралдар жок же жетишерлик эмес, бакчада балдар үчүн сюжеттик ролдук оюндар өткөрүлбөйт.
- балдардын мектепке чейинки билим алууга болгон керектөөлөрү канааттандырылганбы?
- балдарды тарбиялоо, окутуу жана өстүрүү, алардын дене-күч жактан өсүшү жана ден соолугун чыңдашы үчүн санитардык-гигиеналык талаптарга ылайык коопсуз шарттар түзүлүп жана ушул талаптар сакталганбы?
- балдарда сергек жашоо ыңгайынын гигиеналык көндүмдөрүн жана негиздерин, коопсуз жүрүм-турумдун ченемдерин калыптандырылганбы?
- балдардын ден соолугун коргоого жана чыңдоого көмөк көрсөтүү кай даражада?
- балдарды курагына жана азык-заттарды керектөөсүнүн физиологиялык ченемдерине ылайык тамак-аш менен камсыз кылынганбы?
- финансылык тартип жана материалдык-техникалык база сакталып жатабы, ата-энелерден канчадан акча алынып жатат? Алынган акчанын канчасы банк эсебине көтөрүлүп, канчасы сол чөнтөккө тушуп жатат?-деген суроолор биздин жана элибиздин тынчын алып жатат.
9. “Мугалимдин статусу жөнүндө” КР Мыйзамынын 4 бер. ылайык Мугалимдин ишинин негизги принциптери:
- укуктарын жана эркиндиктерин, каада-салттарга урмат көрсөтүүнү камсыз кылган тарбиялоонун гумандуулук мүнөзү;
- жалпы адамзатка таандык моралдык принциптерди жана адеп-ахлактык дөөлөттөрү жактоо;
- тили, этностук таандуулугу боюнча түздөн-түз, тымызын жана (же) кыйыр басмырлоого, укуктарын чектөөгө жол бербөө;
- эл достугунун духунда тарбиялоо болуп саналат.
Мыйзамдын 15 бер. ылайык Мугалим жалпы адамзатка таандык моралдык принциптерге: ак ниеттүүлүккө, гуманизмге, чындыкка, адилеттикке жана башка жакшы касиеттерге урмат көрсөтүүнү бекемдөөгө милдеттүү. Мыйзамдын 14 бер. ылайык Мугалимге шовинисттик, улутчул идеологияларды жайылтууга тыюу салынат. Бирок, А. Тургунбай кызы айыл өкмөт үстүнөн апрель 2023 жылы арыз жазып, өзү үлүттар аралык кастыкты козутуп, этностук таандыктыгы жана тил негизинде куугунтуктап жатса, ал кандай кылып, жаш муундарыбызды толеранттуулук негизинде тарбиялайт? Жаш муундарда элдин биримдигин жана элдердин достугун чыңдоонун ордуна тескерисинче аларды улутчул кылып тарбиялап жатпайбы? Ага ким кепилдик берет?
10. А. Тургунбай кызы жазган арызда каталар көптүгүнөн, менде суроо туулат, ал жогорку окуу жайда окуганбы, же акчасы окуганбы? Ал ошончо ката менен арыз жазса, кандай кылып, мугалим жана жетекчилик кызматтарда көп жыл иштеп жатат?.. Ал балдарды кандай окутат? Өзү каталар менен жазса, окуткан балдардын билим денгээли кай даражада? Грамматикалык жана орфографиялык каталар менен жазган жетекчини эмнеге иштен албай жатышат?
Жогоркулардын негизинде Сизден суранабыз:
1. “Саткынай апа” балдар бакчасын директору А. Тургунбай кызыны иштен алып, мамлекетке келтирген зыянды кустуруп, балдар бакчасында коррупциялык схемаларды жок кылып, табакташы Токторалиева менен кылган кылмыштарын топтолгон материалдарды тергөө үчүн УКМК органдарына өткөрүп берүүнүздү суранам.
2. Тергөөчү кирген мекемелер аралык комиссия түзүп, “Саткынай апа” балдар бакчасын ишмердуулугун толук изилдеп, инвентарын, тамак-ашын текшерип, “өлүк жандар”ды аныктап, келтирген зыянды кустуруп берүүнүздү.
3. Тургунбай кызы “Ахмедалиева” бакчасында 2022 жылга чейин иштеп, 6-7 “өлүк жандар”дын (кээ бирлери Россияда жүргөн) көп жылдык жеген айлыктарын кустуруунузду, уурдап, списать кылган жаңы инвентарларын кайтаруунузду.
4. Тургнубай кызы кылмыш жасаган “Саткынай апа” балдар бакчасындагы компьютер, принтер, флешка, канцелярдык каражаттарга арест коюп, текшеруунузду.
5. Тургнубай кызы кылмыш жасаган жеке телефондоруна арест коюп, текшеруунузду.
Карапайым айыл элиеин, 07.02.2024 ж.