Новости за 26.11.2022

په افغانستان کې د پښتو او دري ژبو د ادبیاتو کورنۍ د صالح محمد زېري او اسدالله حبیب مړینې د ویر په ټغر کېنولي. په افغانستان کې بیدل شناس، شاعر او دري ژبې داستان لیکونکی اسدالله حبیب او د پښتو ژبې لیکوال او پخوانی سیاستوال صالح محمد زېری مړه شول. اسدالله حبیب په ۱۳۲۰ لمریز کال کې د فاریاب ولایت په میمنې ښار کې زېږېدلی و. شاعر، لیکوال او د پوهنتون استاد ښاغلی حبیب په دري ادبیاتو کې د دوکتورا تر کچې زده کړې کړې وې. نوموړي په ۱۳۷۱ کې په افغانستان کې د سیاسي تحولاتو وروسته له افغانستانه المان ته کډوال شو. Читать дальше...

د محمود خان اڅکزي له خوا د یاد ګوند د مرکزي کمېټۍ د ایستل شویو غړيو شمېره ۳۹ ده چې مختار خان یوسفزی، رضا محمد رضا او عبید الله بابت پکې وار له مخه ایستل شوي ول. په نویو ایستل شویو غړيو کې محمد عیسا روښان، یوسف خان کاکړ او نصرالله خان زېری هم شامل دي.

ټاکل شوې ده چې سبا د افغانستان او سریلانکا د کرکټ د ملي لوبډلو ترمنځ دویمه یوه ورځنۍ لوبه وشي. سریلانکا د سوپرلیګ لوبو په ترڅ کې له افغانستان سره د درېیو پنځوس اووره لوبو کوربنه ده. دا لوبې د ۲۰۲۳م کال نړیوال جام ته د مستقیم تګ لپاره دي. د دې لړۍ لومړۍ لوبه پرون افغان لوبډلې د شپېتو منډو په توپير له سریلانکا څخه وګټله. د سوپرلیګ لوبې له یوه کال راهیسې پيل شوې دي. افغان لوبډله دومره امتیازات تر اوسه لري که چېرته له سریلانکا څه دا لړۍ وګټي په مستقیم ډول به د راتلونکي کال نړیوال جام ته ووځي. Читать дальше...

په قطر کې د فوټبال د نړیوال جام په ترڅ کې نن استرالیا یو د صفر پر وړاندې تونس ته ماتې ورکړه. د نن ورځې بله لوبه د سعودي عربستان او پولنډ ترمنځ د کابل په وخت د مازدیګر پنځه نیمې بجې ده. د کابل په وخت ۸ نیمې بجې به فرانسه او ډنمارک سره مخامخ شي او د شپې ۱۱ نیمې بجې به ارجنټاین او مکسیکو مسابقه وکړي.

د پښتو ژبې نوموتي شاعر او لیکوال پیرمحمد کاروان وویل، په پښتو کې د ساینس او ټکنالوژۍ برخې ته ژباړې شوي، خو لا ډېر کار ته اړتیا ده، چې دا پرمختګونه زموږ د ژوند د غوړیدو لامل شي.

دا اوونۍ مو په مشال مرکه کې نثار باز ميلمه دی. نوموړی له باجوړ قبايلي ضلعې سره تعلق لري او په هغه سيمه کې د ولسي پاڅون غړی او مدني او سياسي فعال دی. نوموړي په سيمه کې د امن لپاره په روانو هلو ځلو کې مهم رول لوبولی او مظاهري یې هم کړې دي. نثار باز وايي، د پخوا پرتله، په خلکو کې شعور راغلی او په سيمه کې څوک د شرخوښو او وسله والو ملاتړ نه کوي. ده زیاته کړه چې د خيبر پښتونخوا په نورو سيمو کې د ولسي پاڅون مشرانو سره په تماس کې دی او د يو ګډ لاريون پلان هم لري.

د دایکندي د مرکز نیلي اړوند په سِیوَک شیبر سیمه کې د جمعې ورځې پېښې په اړه بېلابېل روایتونه کېږي. یو ځل بیا پر طالبانو د ملکیانو د وژلو تور او د طالبانو غبرګون! بېلابېلو رسنیو په سیمه کې د ملکي خلکو له‌ قوله راپور ورکړی چې طالبانو د دایکندي مرکز نیلي ته نږدې په سِیوَک شیبر سیمه کې په ملکیانو برید کړی ۱۱ تنه یې وژلي، ۶ یې ټپیان کړي او ۶ یې ژوندي له ځان سره وړي. هغه ادعا چې طالبانو رد کړې ده. خو د همدې پېښې د قربانیانو د کورنیو له ډلې د فرخندي اکبري په نوم یوې نجلۍ په خپله ټویټرپاڼه لیکلي،... Читать дальше...

نن شنبه په ټول افغانستان کې د شري یا سرکان ناروغۍ د مخنیوي لپاره د واکسین د تطبیق کمپاین پیل شو. په افغانستان کې د شري ناورغۍ د مخنیوي لپاره د واکسین د تطبیق کمپاین پیل. د طالبانو حکومت د عامې روغتیا وزارت مسوولان وايي، نن شنبه یې په ټول افغانستان کې د شري یا سرخکان ناروغۍ د مخنیوي لپاره سرتاسري کمپاین پیل کړی. د دې وزارت ویاند شرافت زمان د شنبې په ورځ رسنیو ته په استول شوي پیغام کې ویلي چې د دغه کمپاین په ترڅ کې به شاوخوا ۷ میلیونه ماشومان چې عمرونه تر پنځو کالونو کم وي تر پوښښ لاندې راشي. Читать дальше...

د بریتانیا پوځي استخباراتو د شنبې په ورځ اعلان وکړ چې روسیه احتمالاً له زړو اټومي- کروز توغندیو اټومي سروکي لیرې کوي او د غیرمسلح مهماتو په توګه یې د اوکراین پر لوري توغوي. د بریتانیا دفاع وزارت په خپلو ورځنیو معلوماتو کې چې پر ټویټر یې خپاره کړي ویلي، دا که د روسیې اراده هرڅه وي، خو دا جوتوي، چې د دغه هېواد د اوږدواټنه توغندیو زېرمې کمې شوې دي. یاد وزارت ویلي، اوکراین ته د یوه ویشتل شوي کروز توغندي د پاتې شونو له تصاویرو ښکاري چې دغه توغندي په ۱۹۸۰یمو کلونو کې د اټومي لېږد رالېږد لپاره ډیزاین شوي وو. Читать дальше...

د ایران مشر په دغه هېواد کې د روانو اعتراضونو پر مهال د بسیج ملېشه ځواکونو هڅې وستایلې. د ایران مشر ایت اله علي خامنه اي د شنبې په ورځ وویل، چې بسیج ځواکونو د روانو بلواوو په وړاندې خپل ژوند قرباني کړی دی. په ایران کې دغه اعتراضونه وروسته له هغې پیل شول، چې د مهسا امیني په نوم یوې ځوانې مېرمنې چې په بشپړ ډول د حجاب نه رعایت په تور نیول شوې وه، د سپټمبر میاشتې پر ۱۶مه د پولیسو په توقیف کې ساه ورکړه. د مهسا امیني پلویان وايي، هغې د پولیسو شکنجې او زورزیاتي په نتیجه کې ساه ورکړې ده، هغه څه چې د ایران پولیس یې نه تاییدوي. Читать дальше...

تمه کېږي نن د پاکستان مخکينی صدراعظم عمران خان خپلو زرګونو پلویانو ته وینا وکړي. وروسته له هغې چې عمران خان د روانې میلادي میاشتې په لومړیو کې د ډزو په نتیجه کې پر پښه ټپي شو، دا لومړی وار دی، چې نوموړی په عام محضر کې راڅرګندېږي. عمران خان د پاکستان اوسني چارواکي تورن کړي، چې پر هغه په حمله کې لاس لري، خو د پاکستان حکومتي چارواکي دا موضوع ردوي. خان اوسنی صدراعظم شهباز شریف، د کورنیو چارو وزیر رانا ثنا الله او د ای ایس ای یو جنرال تورن کړي دي چې د ده د وژلو هڅه یې کوله. د پاکستان د کورنیو... Читать дальше...

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندوی ماموریت یا یوناما وايي، چې د دغه دفتر مرستیال مارکوس پوټزل په تاجکستان او ازبکستان کې له دولتي چارواکو سره له افغان وګړو د لا زیات سیمه ییز ملاتړ په باب خپلې کتنې پای ته ورسولې. یوناما نن شنبه په یوه ټویټ کې ویلي، چې دا کار به له ټولو سیمه ییزو لوبغاړو سره «په افغانستان کې د بامفهومه سولې د هڅو د ملاتړ لپاره» دوام ومومي. تر دې مخکې د ازبکستان د بهرنیو چارو وزیر ولادمیر نوروف پرون په ټویټر کې لیکلي وو، چې له پوټزل سره یې په خبرو کې د افغانستان پر وضعیت او... Читать дальше...

عمران خان د نومبر پر ۲۴مه په یوه خپره شوې ویډیو کې پر خپلو پلویانو غږ کړی وو چې د نومبر په ۲۶مه دې د راولپنډۍ په” حقیقي ازادي مارچ “ کې ګډون وکړي. نوموړي ویلي ول چې نن غرمه به په یوه بجه په راولپنډۍ کې جلسه کوي او هلته به وینا کوي.

د سره صلیب د نړیوالې کمېټې عملیاتي رییس مارټین شویپ وايي، نن ورځ یوازې بشري سازمانونه نه شي کولای د افغانستان د اوسني بحران بار په اوږو واخلي بلکې باید پراختیایي سازمانونه هم لاس په کار شي او مرسته وکړي. سوړ ژمی او د افغانانو د بې‌وزلۍ ځورونکې کېسې! عبدالحکیم درې کاله وړاندې د بادغیس د مقُر ولسوالۍ څخه د هرات کرُخ ولسوالۍ ته د غربت او نورو بېلابېلو لاملونو له امله کډه شو. هغه وايي، هلته اوس د ده په ګډون نږدې درې زره داسې کورنۍ شته چې د ژمي په دې سړو شپو او ورځو کې د خوړو او ځان ګرمولو لپاره هېڅ امکانات نه‌لري. Читать дальше...

د هند په پلازمينه نوي ډيلي کې د امريکا څلورو ښځينه ډپلوماټاڼو رکشي اخستي او په خپله يې چلوي. دوی وايي چې په دې سره نه يوازې له ولس سره اړيکې جوړولی شي بلکې په رکشو کې ځانونه ازاده هم احساسوي.

د ورکشاپ، سمینار او سپموزیم پر توپیر په ادبي غونډه کې بحث وشو، په دې خپرونه کې د دوو افغان شاعرانو نصر الله حافظ او معذوریار یاد تازه کوو. دا به هم واورئ چې هنرمنده الماس خانم نن سبا څه انځوروي او د یو شمېر نورو مطالبو ترڅنګ د نورستان د ودونو د دوود په اړه دلته اورېدلی شئ. ازادي راډيو مجله چې هره اوونۍ يې احمد شيبر چمتو کوي د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو يې اورېدلی شئ:

د پاکستان او ایران له سرحدي ځواکونو سره په ځینو لانجو کې د طالبانو د ښکېلتیا مسئلې اندېښنې ولاړې کړي، هغه موضوع چې طالبانو تل د هغې د کم اهمیته ښوولو هڅه کړې ده. تازه مورد یې د سپین بولدک- چمن ترمنځ د یوه وسله‌وال له خوا د یوه پاکستاني سرتېري د وژل کېدو او دوو نورو ټپي کولو موضوع وه، چې له کبله یې پاکستان د یوې اوونۍ لپاره دغه دروازه تړلې وه. دغه پېښه د نوامبر میاشتې پر ۱۲مه (یکشنبې په ورځ) شوې وه، خو دروازه تر څه باندې یوې اوونۍ وروسته د نوامبر پر ۲۱مه تر خبرو او جوړجاړي وروسته بېرته پرانیستل شوه. Читать дальше...

د معتادینو د درملنې په ځينو مرکزونو کې معتادین د کافي خوړو او درملو نه درلودلو له امله شکايت کوي. په کابل کې د معتادینو د درملنې ابن سينا زر بستريز مرکز چې لسګونه ناروغان د غرمې د ډوډۍ خوړلو لپاره سره راټول شوي دي، د د خوړو په لېست کې يوازې وريجې لري. صمد چې له دوو اوونیو راهيسې په دې مرکز کې بستري دی، اوس د نشې پرېښودلو پړاو ته داخل شوی او اشتها يې هم ډېره شوې ده. صمد وايي، دی د زهر ايستلو په پړاو کې دی او په دې پړاو کې يې وجود ډېرو خوړو ته اړتيا لري، خو په دې مرکز کې کافي خواړه نه‌شته. نوموړی وايي... Читать дальше...

د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکی له هغو افغان مېرمنو څخه ملاتړ څرګند کړی چې د ده په وینا طالبانو یې حقوق تر پښو لاندې کړي. ریچارډ بینیټ پرون د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د مخنیوي د نړیوالې ورځې په مناست پر ټویټر په یوه بیان کې ویلي، دی د هغو افغان مېرمنو تر څنګ ولاړ دی چې په وروستیو څو میاشتو کې وهل شوي، نیول شوې دي او ډېری اساسي حقوق او د بیان، غونډو، تعلیم او ژوند لپاره آزادۍ یې ترپښو لاندې شوې دي. پرون د نومبر په ۲۵ د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د مخنیوي... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د ماشومانو صندوق یا یونېسف په دایکندي ولایت کې د څلورو ماشومانو پر مړینه ژوره خواشیني څرګنده کړې. یونېسف په یوه بیان کې چې پرون یې پر خپل ټویټر خپور کړی ویلي چې د دایکندي ولایت د نیلي ولسوالۍ په سیواک شیبر کلي کې ۴ هلکان چې عمرونه یې د یوه او څوارلسو کلونو ترمنځ وو، په یوه حمله کې وژل شوي دي. یونېسف د دې پېښې په اړه نور جزییات نه دي ورکړي، خو ځینو کورنیو رسنیو راپور ورکړی چې دا ماشومان په هغو عملیاتو کې وژل شوي چې طالبانو د دوو پخوانیو سیمه ییزو قوماندانانو د بې وسلې کولو په هدف له چارشنبې ورځې راهیسې هلته پیل کړي دي. Читать дальше...

د ازبکستان د بهرنیو چارو وزیر وايي، د افغانستان پر اړوندو مسایلو یې په کابل کې د ملګرو ملتونو د مرستندوی دفتر له مرستیال سره خبرې کړي. ولادیمیرنوروف پرون د نومبر ۲۵مه پر ټویټر ولیکل چې له مارک پوټزل سره په خبرو کې یې د افغانستان د روان وضعیت او له طالبانو سره د خبرو لپاره د نړیوالې ډلې د رامنځته کېدو د طرحې په اړه بحث وکړ. ازبکستان له طالبانو سره وروسته له دې چې پر افغانستان بیا واکمن شول، د تعامل اړیکي لري او پخ پام کې لري چې د افغانستان له لارې تر پېښوره پورې د اورګاډي پټلۍ ورغوي، خو په تېرو... Читать дальше...

د افغانستان د کرکټ ملي لوبډلې پرون د سریلانکا ملي لوبډلې ته د شپېتو منډو په توپیر ماتې ورکړه. پرونۍ لوبه له کوربه سریلانکا سره د درېیو یو ورځنیو لوبو د لړۍ لومړۍ سیالي وه. افغان لوبډلې د پچې تر ګټلو وروسته د بېټینګ یا توپ وهلو پرېکړه وکړه او په ۵۰ اوورونو کې یې سیالې لوبډلې ته د ۲۹۵ منډو هدف ورکړ، خو د سریلانکا لوبغاړي ټول په اته دېرشم اوور کې وسوځېدل په داسې حال کې چې یوازې ۲۳۴ منډې یې جوړې کړې وې. په افغان لوبغاړو کې د لوبې غوره لوبغاړي ابراهیم ځدراڼ په ۱۲۰ بالونو ۱۰۶ منډې وکړې او رحمت الله... Читать дальше...

اروپايي ټولنې د روسیې د تېلو د بیې په اړه خبرې تر یوې بلې اونۍ پورې وځنډولې. ډیپلوماتان وايي په دې اړه د نړۍ د اوو سترو صنعتي هېوادونو یا جي اوه ډلې د استازو خبرې پرون د نومبر ۲۵مه په پام کې وې. له دې یوه ورځ مخکې اروپايي چارواکي، د روسیې د تېلو د بیې په اړه په خبرو کې په دوو ډلو وېشل شوي وو. د اروپايي ټولنې یوشمېر غړي غواړي چې د روسیې پر تېلو د اتکا په کمولو سره د دې هېواد جنګي ماشین د اوکراین په جګړه کې د مالي سرچینو د کمښت له ستونزې سره مخامخ کړي، خو ځینې نور بیا له روسیې څخه د تېلو او ګاز د وارداتو دوام غواړي.

په قطر کې د فوټبال د نړیوال جام د لوبو په لړۍ کې نن هم څلور لوبې په پام کې دي. د کابل په وخت د ماسپښین په دوه نیمو بجو د تونس او استرالیا لوبه پیلېږي. د مازیګر په پنځه نیمو بجو به د پولنډ او سعودي عربستان لوبه وي. د شپې په اته نیمو بجو د فرانسې او ډنمارک لوبډلې سره مخامخ کېږي او د شپې په یوولس نیمو بجو به ارجنټاین او مکسیکو د سیالۍ ډګر ته ننوځي. د نننیو لوبو په حریفانو کې یوازې سعودي عربستان او فرانسه تراوسه یوه یوه بریا لري او درې درې امتیازونه یې ګټلي. په پرونیو لوبو کې ایران ویلز ته دوه- صفر ماتې ورکړه. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو کارپوهان وايي، له افغان ښځو سره د طالبانو چلند د بشریت پرضد له جنایتونو سره انډول شمېرل کېدای شي. په یوه نوي راپور کې چې پرون خپور شو دې کارپوهانو پر طالبانو غږ کړی چې د ښځو پر وړاندې له تشدده لاس واخلي او له نړیوالې ټولنې څخه یې غوښتنه کړې چې طالبان له دې اقداماتو څخه راوګرځوي. په دې اړه احمدتکل د پخواني نظام د ولسي جرګې له غړې او د ښځو د حقونو له فعالې ګلالۍ ساپۍ سره مرکه کړې چې د لاندې لېنک په کېکاږلو یې اورېدلی شئ: