Коронавирусдан асосан кимлар вафот этмоқда
Хитой ҳукумати Covid-19 коронавирус инфекцияси тарқалишининг 44 мингдан ортиқ ҳолати батафсил ўрганилганда олинган дастлабки натижаларини эълон қилди. Бу эпидемия бошланганидан бери қилинган энг катта илмий ишдир.
Хитойдаги Касалликларни назорат қилиш ва профилактика маркази (CCDC – Chinese Centre for Disease Control and Prevention) маълумотларига кўра, беморларнинг 80 фоиздан кўпроғида касаллик енгил шаклда ўтади, сурункали касалликларга чалинган ва катта ёшдаги одамлар инфекцияни юқтириб олиш олиш хавфи юқори.
Тадқиқот тиббиёт ходимлари ҳам юқтириш хавфи юқори бўлганлар гуруҳига киришини таъкидламоқда.
Сешанба куни коронавирусдан Ухан касалхонаси директори Лю Чжимин вафот этди. У 51 ёшда эди. У эпидемия натижасида вафот этган энг юқори даражадаги тиббиёт ходимларидан биридир.
Ухан шаҳри инфекциянинг ўчоғига айланган Хубэй провинциясида жойлашган. CCDC томонидан тақдим этилган маълумотларга кўра, ушбу минтақадаги зарарланиш ҳолатларининг 2,9 фоизи ҳалокатли оқибатларга олиб келади, мамлакатнинг бошқа минтақаларида эса – 0,4 фоиз. Умуман олганда, коронавирусдан ўлим даражаси 2,3 фоизни ташкил қилмоқда.
19 февраль кунги маълумотларга кўра, Хитойда жами 74185 киши хасталанган, 2004 киши вафот этган. 18 февраль куни 136та ўлим ва вирус юқтиришнинг 1749та янги ҳолати қайд этилган. Ўлим ҳолатларининг аксари коронавирус ўчоғи бўлган Хубэйга тўғри келмоқда – 1921 киши.
Хитой маъмурлари 14 376 киши соғайиб кетганини маълум қилган.
Тадқиқотдан нимани тушуниш мумкин?
Унинг натижалари Хитойнинг Эпидемиология журналида чоп этилди. Муаллифлар Хитойда тасдиқланган 44 672 ҳолатни кўриб чиқишган — 11 февраль ҳолатига кўра.
Хитойдаги коронавирусдан ўлим даражаси:
Умуман олганда, тадқиқот вирус ва касаллик кечиши ҳақидаги аввалги кузатувларни тасдиқлайди. Олинган маълумотларга кўра, юқтирганларнинг 80,9 фоизида касаллик енгил, 13,8 фоизида оғир ва фақат 4,7 фоизида таҳликали бўлган. Ҳаётдан кўз юмганларнинг сони нисбатан катта эмас, аммо рақам 80 ёшдан ошган одамлар орасида ўсади.
Маълум бўлишича, касалликка кўпроқ эркаклар енгилган (2,8 фоиз ҳолларда), аёллар ўлими 1,7 фоиз.
Тадқиқот шунингдек мавжуд касалликларнинг қайси бири ўлим хавфини оширишини аниқлади. Юрак-қон томир касалликлари биринчи ўринда туради, ундан кейин диабет, сурункали респираторли инфекциялар ва гипертония.
Шифокорлар дуч келиши мумкин бўлган хавф ҳақида гапирилганда, муаллифларнинг таъкидлашича, тиббиёт ходимларининг 3019 нафарида ушбу касаллик аломатлари аниқланган ва уларнинг 1716 нафарида вирус юқтирилиши тасдиқланган. 11 февралгача 5 нафар шифокор вафот этгани қайд этилган.
13 февралдан бошлаб Хитой статистикага нафақат нуклеин кислоталари асосида коронавирус мавжудлигининг аниқ ташхиси қўйилган беморларни, балки ўпка инфекциясининг аломатлари ва белгилари бўлган барча одамларни киритишни бошлаган.
Бу нимадан дарак?
Тадқиқотлар шундай хулоса қилмоқдаки, эпидемия чўққиси 23-26 январь кунларига тўғри келган, кейин 11 февраль кунига қадар пасайиш кузатилган.
Ҳужжатда айтилишича, янги ҳолатлар аниқланишининг камайиши ҳукуматнинг катта-катта шаҳарларни изоляциялаш чоралари билан боғлиқ бўлиши мумкин, шунингдек, бу натижада ОАВ орқали фуқаролар тинимсиз равишда вирусдан сақланиш учун тушунтиришлар олиб борилгани ҳамда тиббиёт ходимларининг тезкор ҳаракатларининг ҳам улуши катта.
Тадқиқот муаллифлари, одамлар узоқ муддатли таътилдан қайтгач вирус юқтириш ҳолатлари яна ўса бошлаши мумкинлигидан огоҳлантиришган.
Хитой ҳукумати эпидемия бошланган вақтда Хубэй провинциясидаги Ухан шаҳрини бутунлай ёпиб қўйганди, шунингдек, бутун провинцияда ҳаракатланиш чекланган.
Круиз лайнерлар билан нималар бўлмоқда?
Вирус Хитойнинг материк қисмидан ташқарида ҳам тарқала бошлади. Шу вақтга қадар 26 давлатда ва иккита круиз лайнерида вирус юқтириш ҳолатлари аниқланган.
3 февраль куни Япония қирғоқларига яқинлашган «Даймонд принцесс» круиз лайнерида коронавирус аниқлангач, кема икки ҳафта муддатга карантин ҳолатига ўтказилди. Карантин бошланишидан олдин кемада йўловчилар ва экипаж аъзоларидан иборат бўлгна 3700 киши бор эди.
Карантин давомида кемадагиларнинг 542 нафари (йўловчилар ва экипаж аъзолари) вирус юқтириб олгани аниқланган. Бу Хитойдан ташқарида Covid-19 коронавируси инфекцияси юқиши билан боғлиқ энг йирик ҳолатдир.
Инфекция йўловчилар орасида жуда тез тарқалди. АҚШ, Австралия, Канада, Британия, Исроил, Ҳонгконг ва Жанубий Корея каби давлатлар кемадаги фуқароларини карантин муддати тугашидан олдин эвакуация қилишга киришди ва ўз ҳудудидаги янги карантинга жойлаштирди.
19 февраль тонгида «Даймонд принцесс» круиз лайнерида карантин муддати тугаб, вирус белгилари аниқланмаган йўловчиларни Япония ерига тушириш бошланди. Бу жараён бир неча кун давом этади.
Осиё шарқидаги бир қанча давлатлар портлари яна бир круиз лайнери – «МС Вестердам»ни қабул қилишни истамади, бунга ушбу кемада ҳам вирусдан зарарланганлар борлиги эҳтимоли сабаб эди.
Кема бортида коронавирус юқтирганлар йўқлиги тасдиқлангач Камбожадаги Сиануквиль портига киришига рухсат берилди ва мамлакат бош вазири Хун Сен кемадагиларни шахсан кутиб олди. Кема йўловчиларининг ҳеч бири карантинга жойлаштирилмади.
Аммо бир неча кун ўтиб круиз лайнерда бўлган аёл Малайзияга борганида унда вирус аниқланди. Ҳозирда ўша кемада бўлган ва кейинчалик турли давлатларга – Малайзия ва Таиланддан тортиб, АҚШ ва Канадагача тарқаб кетган йўловчиларни излаш ишлари олиб борилмоқда.
Бир қанча давлатлар ушбу кема бортида бўлганларни ўз ҳудудига киритмаслигини маълум қилган.
«МС Вестердам» кемаси бортида ҳамон 255 йўловчи ва экипажнинг 747 нафар аъзоси қолмоқда. 400 нафардан ортиқ йўловчи Пномпендаги меҳмонхоналардан бирига жойлаштирилган, улар бу ерда таҳлил натижаларини кутишмоқда.