ЎЛИКХОНАЛАР МУРДАГА ТЎЛДИ. ҚИРҒИЗИСТОНДА НИМА БЎЛЯПТИ ЎЗИ?..
Қирғизистонда жорий ойда коронавирус юқтирганлар сони 4 ярим баравар ортди.
Мамлакат тиббиёт тизими эса бу босимни кўтара олмаяпти.
Депутатлар таътилга чиққан, одамларда ваҳима бошланган.
Тест учун навбатлар узун, касалхоналар тўлган, дори ва тиббий ускуналар етмайди, ўликхоналар қийналиб қолаётгани айтилади.
Беморлар сони 30 мингга яқинлашмоқда.
Мингдан зиёд киши нобуд бўлган.
ГУЛНОРАНИНГ ҲИКОЯСИ
33 яшар Гулнора ишхонасида коронавирус юқтирган.
Хизмат юзасидан мулоқотда бўлган бир мижоз ўзида вирус чиққанини айтган.
«Ҳайрон қолдик, чунки унда на йўтал, на аксириш бор эди. Билсак, симптомсиз кечган экан» — дейди Гулнора.
Ишхонада барча қўлқоп ва ниқоб таққан, фақат тушлик овқат чоғи уларни ечишган.
Гулнора Қирғизистонда илк коронавирус топилганидан кейин тўрт ой ўтиб бу вирусни юқтирган.
Илк бора вирус ўтган март ойида Умрага бориб келган ҳожиларда топилганди.
ҚИММАТГА ТУШГАН КАРАНТИН
Ўзбекистон ва Қозоғистон каби Қирғизистон ҳам март ойи охирига бориб халқаро парвозларни бекор қилган ва кескин карантин чоралари киритганди.
Учта йирик шаҳар — Бишкек, Ўш ва Жалолободда эса фавқулодда ҳолат киритилиб, комендантлик соати ҳам жорий этилганди.
Аммо бу чекловлар Қирғизистон иқтисодига зарба берди.
Солиқ тушумлари ўнлаб маротаба қисқариб кетди.
Бюджет танқислиги 500 миллион долларга етди.
Бу — умумий бюджетнинг бешдан бир қисми дегани.
Ҳукумат башоратларига кўра, мамлакатни 1990-йиллардаги каби иқтисодий инқироз кутмоқда.
КАРАНТИНДАН КЕЙИНГИ ТЎЛҚИН
Бироқ май ойида карантин енгиллаштирилди ва Соғлиқни сақлаш вазирлиги муваффақиятли иш олиб борганини эълон қилди.
Зотан у пайтда 6 ярим миллионли мамлакатда атиги мингдан зиёд кишида вирус топилган, қурбонлар сони эса 12 нафар эди.
Аксар касаллар эса чет эллардан келганлар эди.
Қирғизистон бир ой мобайнида карантинни юмшатиб борар экан, вирус юқтирганлар сони 2 минг нафарга етди.
Июнда эса аксар чекловлар олиб ташланди.
Шундан сўнги ҳар куни 300-700 нафар одамда вирус топила бошлади.
Соғлиқни сақлаш вазирлиги коронавирус касаллари учун фақат 2 мингта ўрин ажратгани маълум бўлди.
Шундан сўнги касалликни енгил ва ёки ўртача оғирликда ўтказаётган одамларга уйда даволаниш кераклиги айтилди.
Ҳукумат бошқа касалхона ва корхоналарда беморлар учун янги ўринлар очишни бошлади.
НОТЎҒРИ ТАШХИС
Гулнора ҳам бошида касалликни енгил ўтказарман, деб ўйлаганди.
Шунда ҳам уч кун давомида махсус тез ёрдам рақамига қўнғироқ қилиб туша олмади.
Иложсиз, хусусий касалхонада тест топширди.
«Тест олиб, менда коронавирус топишмади. Лекин орадан икки кун ўтиб ҳароратим кўтарилди, йўтала бошладим ва суякларим сирқираб оғрий бошлади» — дейди Гулнора.
У витамин қабул қилади ва сув ичади.
Чунки шифокорга кўриниш имкони йўқ эди.
Шифокорлар ва ҳатто махсус ташкил этилган кўчма гуруҳлар ҳам касаллик аломати кўринган барча одамларни текшириб улгурмасди.
Аммо орадан беш кун ўтиб, унга хусусий шифохонадан қўнғироқ қилишди, илк тестда коронавирус топилганини айтишди.
«Касаллар ва тестлар кўплиги сабабли ҳамма нарса чалкашиб кетганини ва оқибатда менга вирус йўқ, деб нотўғри ташхис қўйишганини айтишди» — дейли Гулнора.
Вирус топилмади, деган ташхис ортидан эса Гулнора касал эмас эканман, деган ишончда бу орада ишга борган, қариндошлари билан кўришган эди.
“ТЕЗ ЁРДАМНИ ИККИ КУН КУТАСИЗ”
Гулнора «Тез ёрдам» чақиради, аммо фақат икки кундан кейин унга навбат етиши мумкинлигини айтишади.
Касалхонага қабул қилмасликларини, бу ҳақда ҳатто гап ҳам бўлмаслигини билдиришади.
«Ўзимни ҳеч қачон бундай ёлғиз ва ташландиқ ҳис қилмагандим» — дейди Гулнора.
«Бир қўлимда телефон гўшаги, бошқасида тест натижасини тутганча фақат йиғлардим».
“ДОРИНИ ЎЗИНГ ТОП!”
Қирғизистонда беморлар ва яқинлари оддий парацетамол ё антибиотиклардан тортиб, кислород концентраторларини (ҳаво берадиган ускунани) ҳам ўзлари топишга мажбур бўлишмоқда.
Икки ҳафта вақт ўтиб, Гулнора ҳам тузалавермади.
У хусусий касалхонага бориб, ўпкасини рентгенга туширди.
Гулнорада икки тарафлама зотилжам (пневмония) топишди ва ўпкасининг 30% қисми зарарланганини айтишади.
НЕГА ЗОТИЛЖАМ?
Қирғизистонда кўп қурбонлар коронавирусдан эмас, балки зотилжамдан вафот этган, дейилади.
Расман, уларда коронавирус топилмаган.
Бироқ ЖССТ вакили Майкл Райаннинг айтишича, бундай ҳолат минтақадаги қатор мамлакатларда кузатилмоқда.
Унинг ишонишича, ўлим сабаби аслида коронавирус бўлиши мумкин, лекин беморларга нотўғри ташхис (диагноз) қўйилган ва вирус йўқ, деган хато хулоса берилгани эҳтимолдан холи эмас.
Қирғизистон ҳозир кундузги шифохоналар ташкил этмоқда.
Гулнора ҳам улардан бирида икки кун ётган. У ердаги аҳволни эса «қўрқинчли туш» каби тасвирлайди.
«Нафақат енгил ҳолатдаги беморларни, ҳатто ўлаётган одамларни ҳам келтиришарди» — дейди суҳбатдошимиз.