Aktivisti i građani protiv novih hidrocentrala na Neretvi
Građani i eko-aktivisti iz Bosne i Hercegovine okupili su se u subotu, 11. novembra u Konjicu na protestu zbog gradnje hidroelektrane Ulog, u entitetu Republika Srpska.
Izgradnja ove hidroelektrane prijeti gornjem toku Neretve, na jugu Bosne i Hercegovine.
''Već se naziru posljedice po rijeku i živi svijet. Ali, ovo nije jedina prijetnja opstanku Neretve i njenih pritoka. Ako se smjesta ne pokrenemo, u slivu hercegovačke ljepotice biće izgrađeno još 36 hidroelektrana'', upozorili su organizatori protesta.
Zahtijevaju hitnu obustavu gradnje HE Ulog, prekid realizacije ostalih energetskih projekata na ovoj rijeci, te zakonsku zaštitu prirodnih vrijednosti sliva Neretve.
Koncesiju za izgradnju hidroelektrane Ulog je 2009. godine dobila kompanija EFT, čiji je vlasnik Vuk Hamović. Radovi su počeli zvanično 2010. ali su obustavljani zbog komplikacija i složenog terena.
Iz EFT-a su u oktobru za Radio Slobodna Evropa potvrdili kako posjeduju sve dozvole za građenje, te da su radovi u završnoj fazi.
Investicija je procijenjena na 70 miliona eura. Izvođač radova je kineska kompanija Sinohydro Corporation Limited. Ona je pod američkim sankcijama zbog poslova u Iranu. Evropska investiciona banka je od avgusta 2023. obustavila finansiranje njenih projekata na godinu dana zbog netransparentnosti i spornog poslovanja.
Zamućenje rijeke i pomor ribe, kažu ekolozi
Ekolozi su nizvodno od lokacije HE Ulog dokumentovali zamućenje rijeke, ali i pomor ribe.
O tome je Centar za životnu sredinu 28. septembra hitnim dopisom obavijestio i Inspektorat Republike Srpske.
''Vidjele su se određene posljedice zamućenja Neretve, vidi se to ogromno zagađenje. Dešava se u intervalima. Ništa nam ne može garantovati da se to opet neće ponoviti za deset dana ili za pola godine, i plus, ono što upozoravamo jeste da će određene još veće posljedice biti kad se sama elektrana napravi'', kaže Vladimir Topić iz Centra za životnu sredinu.
Od vlasti u Republici Srpskoj zatražili su da se gornji tok Neretve proglasi zaštićenim, zbog očuvanja staništa i vrijednih vrsta.
''Već do sada imamo preko 1.300 vrsta u gornjem toku rijeke Neretve i u njenoj dolini, sa pretpostavkom da već preliminarni rezultati pokazuju da će ta brojka ići do 2.000. Samo na osnovu toga možemo reći da je to biodiverzitetski jedno od najvrednijih područja u Bosni i Hercegovini'', navodi Topić.
Inspektori su u oktobru izlazili na teren. Tvrde da u rijeci nisu uočili ništa sporno i da je riblji fond dobrog zdravstvenog stanja, te da je voda izuzetne čistoće.
Istovremeno, Vlada drugog bh. entiteta, Federacije BiH, je od Vijeća ministara tražila da zaštititi interes ovog entiteta od posljedica izgradnje HE Ulog. Ističu da nisu bili uključeni u postupak, te da nisu izvršena opsežna geološka, geotektonska i hidrološka istraživanja.
Bosanskohercegovačke rijeke pregrađene su s više od 120 mini-hidroelektrana.
Uprkos višegodišnjoj borbi aktivista i stanovništva, još oko 350 ih je u planu ili započetoj izgradnji.
Udio hidroelektrana u ukupnoj proizvodnji električne energije je ispod tri posto.