Якая недарэчная імпэрыя
Есьць прапанова: а давайце спынім размовы пра трэцюю сусьветную вайну, станаўленьне новае імпэрыі і канец сьвету. Бо дзе падставы? Возьмем, напрыклад тэзіс пра імпэрыю. Ён як ніколі актуальны і ў самой Расеі. Ўсе гэтае нэаэўразійства, разьвіцьцё тэорыі “вялікай прасторы” Карла Шміта… Прыгледзімся, і пабачым: уся постсавецкая гісторыя сьведчыць пра недарэчнасьць прэтэнзіяў Расеі на стварэньне новай імпэрыі.
За гучнымі лёзунгамі, падтрымкай сэпаратыстаў, высілкамі дыпляматаў ды пераможнымі войнамі ёсьць рэчаіснасьць: улады Расеі ня здольная цалкам кантраляваць нават карузьлікавыя, быццам бы марыянэтачныя і быццам бы прарасейскія рэжымы нават на тых тэрыторыях, якія, адхапіўшы у суседзяў, далучылі да сфэры свайго уплыву, да “рускай прасторы”.
Гэтыя тэрыторыі не ператвараюцца ў “кропкі росту”, разьвіцьця імпэрыі, не працуюць на павялічэньне яе эканамічнай і палітычнай моцы. Наадварот, у сытуацыі, калі для мадэрнізацыйнага рыўка краіне патрэбная канцэнтрацыя ўсіх рэсурсаў і іх эфэктыўнае выкарыстаньне, новыя тэрыторыі адцягваюць гэтыя рэсурсы на сябе і спажываюць іх з нулявой эфэктыўнасьцю, папросту праядаюць. Новыя ўскрайкі “імпэрыі” ўяўляюць з сябе напаўкрымінальныя анклявы, зоны засваеньня расейскіх бюджэтных грошай у інтарэсах мясцовых эліт і іх куратараў – расейскіх чыноўнікаў нават ня першага, а другога-трэцяга-чацьвёртага шэрагу і зьвязаных зь імі бізнэс-структураў.
Узгадаем. Колькі гадоў ва ўладзе ў Прыднястроўі знаходзіўся клян Ігара Сьмірнова? Паразытуючы на расейскім газе (за які самі не плацілі, але насельніцтву прадавалі, а грошы пераводзілі на рахункі ў банк Сьмірнова-малодшага). Робячы махінацыі з грашыма, якія Расея пераводзіла ў якасьці даплаты мясцовым пэнсіянэрам. Прадаючы па яўна заніжаным кошце энэргетычныя актывы блізкім да клану бізнэсоўцам.
Паўднёвая Асэтыя, “незалежная” дзяржава, бюджэт якой усе апошнія гады на 90-95% фармуецца з расейскай фінансавай дапамогі. У 2011 годзе Эдуард Какойты празь нежаданьне адыходзіць ад улады, на чым настойвала нават Масква, справакаваў грамадзянскае супрацьстаяньне і ледзьве не вайну у рэспубліцы, дзе жыве ня больш за сорак тысячаў чалавек. Усё – каб не губляць кантроль над расейскімі грашыма. Дарэчы, 5,6 мільярдаў рублёў у гэтым годзе. Калі пералічыць на кожнага жыхара, атрымліваецца па 140 тысячаў рублеў (4 тысячы даляраў) – узровень датацыяў, якога не дасягае ніводзін з расейскіх рэгіёнаў.
Абхазія менш залежыць ад расейскай дапамогі (2,6 млрд з 6,1 млрд даходнае часткі бюджэту) а таму і ў дачыненьнях з “мэтраполіяй” можа дазволіць сабе крыху больш. Напрыклад, колькі гадоў, нягледзячы на настойлівыя патрабаваньні Масквы, не здымаць забарону на продаж грамадзянам Расеі зямлі і нерухомасьці. Ці не вяртаць тым жа расейцам іх уласнасьць, якой яны пазбавіліся, калі беглі ад грамадзянскай вайны, а іх дамы і кватэры захоплівалі мясцовыя жыхары. Красьці расейскія грошы (напрыклад, у 2010 годзе расейскія рэвізоры падлічылі, што скрадзена 348 мільёнаў рублёў з 1,2 млрд дапамогі). Расея нават ня можа спакойна пабудаваць уласную амбасаду ў Абхазіі – праз спрэчку за кантракты на будаўніцтва ў мінулым годзе ў Сухумі застрэлілі расейскага дыплямата Дзьмітрыя Вішэрнева.
Ці вылучаецца Крым з гэтага шэрагу? Калі і так, то толькі памерамі. Кіеў датаваў рэгіён больш чым на мільярд даляраў у год. Расейскіх грошай паўвостраў праглыне значна больш і не падавіцца. Мяркую, спэцыялісты па «расьпілах» ужо зараз рыхтуюцца да “крымскай кампаніі”.
Яшчэ Крым чакае вялікі перадзел уласнасьці, бо на дадзены момант амаль усе прыкметныя мясцовыя прадпрыемствы належаць людзям, якія зацікаўленыя ў добрых стасунках з Кіевам, ці самі есьць новай уладай - алігархам Рэнату Ахмэтаву і Дзьмітрыю Фірташу (ён ужо заклікаў да байкоту рэфэрэндуму), паплечнікам Юліі Цімашэнкі Канстанціну Жавага і Андрэю Сенчанку, аднаму з лідэраў “памаранчавай рэвалюцыі” Давіду Жваніі і г.д. Толькі перадзел гэты ня будзе мець ніякага дачыненьня да стварэньня новай расейская імпэрыі. Бо на першым месцы грошы, а не ідэалёгія.
Вядома ж, і Савецкі Саюз у свой час, будуючы сусьвет сацыялізму, ня грэбаваў тым, што “купляў” “гістарычны выбар народу” той ці іншай краіны. Але хаця б час ад часу савецкія правадыры мелі справу не з выбітнымі пасрэднасьцямі, ахвотнікамі да грошай, а з асобамі. Фідель Кастра, Гамаль Насэр, Хо Шы Мін… І параўнайце гэтыя постаці-глыбы з іх “аналягамі” ў будынку новай расейская імпэрыі: Какойты, Канстанцінаў, Аксёнаў… “Ніхто” і “нішто” нават на фоне савецкіх “марыянэтак” узроўню Хонэкера ці Ярузэльскага. Адчуйце розьніцу і супакойцеся.