Бәйгеден келген қобыз
Бір жылы есімі бүкіл қазаққа белгілі Жәңгір төренің тоқалы босанып ұл табады. Есірген төре үш жүзге сауын айтып той жасайды. Үш жүздің баласының басы қосылған үлкен тойға Алтай-Қарпық баласы тегіс қатысады. Жәңгірдің өз басын «төре» дегені болмаса, ол: өте бай, әрі сері адам екен. Тойға өзге Алтай балаларымен бірге қобызын сүйретіп Бала бақсы келеді. Қобызын […]
Сообщение Бәйгеден келген қобыз появились сначала на ZhambylNews АҚПАРАТ АГЕНТТІГІ - Жамбыл облысы жаңалықтары.
Бір жылы есімі бүкіл қазаққа белгілі Жәңгір төренің тоқалы босанып ұл табады. Есірген төре үш жүзге сауын айтып той жасайды. Үш жүздің баласының басы қосылған үлкен тойға Алтай-Қарпық баласы тегіс қатысады. Жәңгірдің өз басын «төре» дегені болмаса, ол: өте бай, әрі сері адам екен. Тойға өзге Алтай балаларымен бірге қобызын сүйретіп Бала бақсы келеді. Қобызын күңіренте тартып отырған Бақсыға менсінбей қараған төре: «Ал Бақсым, мына ат жарысына сен не қосасың? Мүмкін мына қобызыңды қосарсың?» деп кекетеді. Төре сөзі өтіп кеткен Бақсы: «Онда тұрған не бар? Қоссам қосамын!» дейді шамданып. Төренің керемет бәйге аты бар еді. Бақсының қобызынан сескенген ол, ат шабатын баланы оңаша шақырып, егер де ана қобыз соңыңнан қалмаса, ыңғайы келсе ұстап ал да, бір жерге байлап кет! деген нұсқау береді. Айтқандайын, үш жүз ат қосылған бәйге аттары күншілік жерден жіберіледі. Жәңгірдің жүйрігінің маңынан, Бақсының қобызы да қалыспай ілеседі де отырады. Мазақ қылғандай жүйрік шапса, қобыз да соңынан безілдей ұшып, аяңдаса, бір орнында қалыктап, баланың соңынан бір елі қалмайды. Жәңгірдің аты өзгелерден көп ұзап, жеке-дара шыққан болатын. Қобыз ызыңдап соңынан қалмай қойған бала, қалың тоғайдан өте бергенде бір ыңғайын тауып, қобызды ұстап алады да, қыл арқанмен шандып, Нұраның жиегіндегі биік теректің түбіне байлап кетеді. Алыстан шаң көрінеді. Қыр басында дүрбі салып тұрған сәуегейлер, бір-бірінен асып, мәреге бір жарым шақырым қалғанда, алдымен Жәңгірдің торысын көреді, екінші, үшінші, төртінші аттардың да аттарын атап, түстерін түстеп, бір-бірінен «сүйінші!» сұрасып жатқанда, кенеттен Жәңгірдің аты тулап, үстіндегі бала тақыр жерге ұшып-түседі. Оның соңында келе жатқан аттар да жан-жаққа бытырай қашып, үстеріңдегі иелеріне бой бермей тулап, пысқырынып, өз бастарын сауғалап, бәрі жан-жаққа қашқан. Тек қана көкте қалықтаған биік терек ұшып келе жатыр. Ел аң-таң. Мәре сызығынан бірінші болып өткен бұтағына кобыз байланған әлгі терек, Жәңгірдің дәл алдына кескен теректей болып гүрс етіп құлайды. Жәңгір есінен танып біраздан соң барып басын көтергенде, қасына Бақсы келіп: «Ал, Төрем! Бас бәйге қобыздыкі, екінші бәйге бұтақтыкі, үшінші бәйге діңгектікі, төртінші бәйге тамырдыкі. Жіберген бәйгелеріңнің бірі мәреден өтпегендіктен барлық бәйгені жиып-теріп маған бересің», деп отырып алады.
Жәңгір төре өзінің жеңілгендігін мойындап, ат-шапан айыбы есебінде қысырақтың үйірі бастаған жылқы малын, тай-тұяқ алтын-күмісін, тоғыз түйеге тоғыз түрлі дүние мүлкін беріп, Бақсыдан әзер құтылады. Жәңгірдің тойы бір ай шамасына созылады. Бірде Жәңгір, қобызын күңірентіп отырған Бақсыны шақыртып алып: «Ал, Бақсым! Білгіш болсаң айта қойшы. Осы мен қашан, неден өлемін?», деген сұрақ қояды. — Төрем, өзің сұрап қоймағаннан соң айтайын, қоймадың ғой. Сен, осы сөз ауызыңнан шыкқаннан бір жыл өткенде, аштан өлесің, — дейді. — Осы сен не сандырақтап отырсың, Бақсым? Білгір-білгір дегенге тым бөсіп кететінің жаман-ау! Басқа ірі қарамен ұсақ-түйекті санға коспағанда бір өзімде аттай он жеті мың жылқы бар. Күніне бір малдан сойып жегенде де, менің ырзығым он жылға дейін таусылмайды, — дейді Жәңгір ашу шақырып. — Оның сырын өзім де білмеймін. Әйтеуір, сенің келер жылы аштан өлетінің анық, Төрем. Ол аурудың сырын мен емес бір Алла ғана біледі, — дейді де, Бақсы атына мініп жүре береді. Бақсы айтқандай-ақ, көп ұзамай Жәңгір төре бұрын-соңды қазақ даласына естілмеген, қазақтың көзі көрмеген, «қылтамақ» деген ауруға шалдыққан. Ол қылтамаққа ұшыраған ең алғашқы қазақ. Бақсының айтканы келіп, ақыры бір жылдан соң Жәңгір тамақ іше алмай аштан өледі.
Сообщение Бәйгеден келген қобыз появились сначала на ZhambylNews АҚПАРАТ АГЕНТТІГІ - Жамбыл облысы жаңалықтары.