Investitorët e huaj, të zhgënjyer me mungesën e fuqisë punëtore
Autoritetet në Maqedoninë e Veriut shpresojnë që gjatë vitit 2022 të kapet hapi sa i përket tërheqjes së kapitalit të investitorëve të huaj me vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor.
Maqedonia e Veriut, pas anëtarësimit në NATO, kishte pritje që t'i shumëfishojë investimet e huaja, por një gjë e tillë nuk ndodhi, madje gjendet në fund të listës së Ballkanit Perëndimor, duke lënë pas vetes vetëm Kosovën dhe Bosnjën e Hercegovinën.
Drejtori i Drejtorisë së zonave zhvillimore teknologjike-industriale, Jovan Despotovski, thotë për Radion Evropa Lirë se për fat të keq anëtarësimi i vendit në NATO ka përkuar me fillimin e pandemisë dhe në këtë mënyrë është ndalur hovi i pritur i investimeve të huaja.
“Anëtarësimi në NATO, të themi, erdhi në një moment të ndërlikuar, global, siç ishte fillimi i krizës së pandemisë. Unë pres që në vitin 2022, me fillimin e pritur të nisjes së bisedimeve me Bashkimin Evropian, do të ketë argument plotësues - për shkak se çdo investitor, sidomos investitorët e huaj seriozë janë të interesuar për sigurinë - pres që ajo situatë që kishim në të kaluarën, kur sytë e investitorëve ishin të drejtuar kah Serbia, tashmë të kemi një ndryshim të realitetit me atë që interesimi i investitorëve të drejtohet kah Maqedonia e Veriut”, thotë Despotovski.
Nga Oda Ekonomike e Maqedonisë Veriperëndimore thonë se krahas korrupsionit dhe politikave të këqija ekonomike, problemi qëndron edhe te mungesa e fuqisë së kualifikuar punëtore, si dhe ofertat më të mira që ofrojnë vendet e rajonit.
Arben Halili, i cili ishte dhe drejtor i Zonës Teknologjike Industriale në Tetovë, në një bisedë për Radion Evropa e Lirë thotë se Maqedonia e Veriut është promovuar si shtet që ofron forcë të lirë punëtore, ndërkohë që për investitorët problematikë mbetet sigurimi i punëtorëve të kualifikuar.
“Investitorët e huaj vijnë në një vend jo vetëm për fuqinë e lirë punëtore, por mbi të gjitha edhe për fuqinë e kualifikuar. Mungesa e fuqisë së kualifikuar në vend është një nga shakatarët kryesorë që Maqedonia e Veriut si shtet e humb primatin në rajon dhe më gjerë i të qenët një vend atraktiv, për investitorët e huaj. Së dyti kemi faktorin politik. Mungesa e stabilitetit polik, po ashtu, është një nga faktorët kryesorë për thithjen e kapitalit të huaj”, thotë Halili.
Ndryshe, në bazë të Raportit të Kombeve të Bashkuara për Tregti dhe Zhvillim, Maqedonia e Veriut si shtet ka shënuar rënie më të madhe për sa i përket investimeve të huaja gjatë vitit të shpërthimit të pandemisë.
Investimet e huaja, në vendet e Ballkanit Perëndimor, gjatë vitit 2020, kur u paraqit pandemia COVID-19, shënuan 14 për qind ulje krahasuar me vitin 2019. Ndërkaq, Maqedonia e Veriut shënoi ulje prej 39 për qind të investimeve të huaja apo trefish më shumë se mesatarja e vendeve të rajonit.
Gjatë vitit të kaluar në periudhën kohore janar-shtator investimet e huaja arritën në vlerë prej 285.6 milionë euro kryesisht si rezultat i riinvestimit të fitimit të këtyre kompanive.
Edhe në analizën e Institutit për Politikë Ekonomike “Finance Think”, theksohet se Maqedonia e Veriut si shtet, e humb betejën për sa i përket investimeve të huaja.
“Për momentin, vendi po e humb betejën. Ka një rënie të peshës së investimeve të huaja në rajon sepse ka konkurrencë. Nëse në një vend ka rritje të IHD-ve, në një vend tjetër duhet të ketë një ulje. Kjo atmosferë konkurruese aktualisht nuk i përshtatet Maqedonisë së Veriut. Me rritjen e përqindjes së investimeve të huaja direkte në Ballkanin Perëndimor, pjesa e Maqedonisë së Veriut në investimet në Ballkanin Perëndimor po zvogëlohet, veçanërisht në katër vitet e fundit”, thekson Bojan Srbinoski, nga Instituti për Politikë Ekonomike, “Finance Think”.
Investimet e huaja direkte përbëjnë një pjesë të vogël për sa i përket pjesëmarrjes bruto prodhimin e brendshëm vendor.
Në bazë të të dhënave të Bankës Botërore për vitin 2019, investimet e huaja përbëjnë vetëm 4 për qind në Bruto Prodhimin Vendor të Maqedonisë së Veriut, përderisa investimet e huaja në Shqipëri, Serbi dhe Mal të Zi përbëjnë mbi 7 për qind të Bruto Prodhimit Vendor të këtyre shteteve.
Prapa Maqedonisë së Veriut nga vendet e rajonit radhiten vetëm Kosova dhe Bosnja e Hercegovina.