Türkmen ombudsmeniniň ilkinji hasabaty çap edildi
Türkmenistanyň adam hukuklary boýunça ygtyýarly wekiliniň ilkinji hasabaty çap edildi.
Читайте также на русском
Sekiz bapdan ybarat hasabat adam hukuklary boýunça milli kanunlarda göz öňünde tutulan düzgünleri we hasabat berilýän döwürde edilen işleriň hem raýatlaryň ýüzlenmeleriniň analizini öz iiçne alýar diýlip, resmi maglumatda bellenýär.
Milli metbugatda cap edilen hasabatyň doly görnüşinde ýurduň milli kanunlarynda we ýurduň öz üstüne alan halkara borçnamalarynda göz öňünde tutulan sosial-ykdysady, medeni, graždan we syýasy hukuklar sanalyp geçilýär.
Türkmenistanyň taryhynda adam hukuklary boýunça ygtyýarly wekiliň ombudsmeniň wezipesi 2017-nji ýylyň başynda "Ombudsmen hakyndaky" kanunyň güýje girmegi bilen döredildi. 2017-nji ýylyň 20-nji martynda bu wezipä parlamentiň deputaty Ýazdursun Gurbannazarowa bellendi.
Hasabata görä, Ombudsmeniň apparaty döräli bäri 2017-nji ýylyň aprel we dekabr aralygynda jemi 439 ýüzlenme edilipdir, olarda 254 sany ýazmaça we 185 sany dil üsüti bilen arz gowşupdyr, 90 sany ýüzlenme boýunça degişli döwlet edaralarynyň kömegi bilen hukuklary gormagyň kanuny serişdeleri barada düşündiriş berilip, 25 sanysy kanagatlandyrylypdyr.
Ombudsmeniň hasbatynyň çap edilmegi Türkmenistanda raýatlaryň hereket azatlygy, söz we informasiýa almak boýunça hukuklarynyň köpçülikleýin deplenmegi bilen bagly wakalara gabat geldi.
Soňky aýlarda Azatlyk Radiosyna türkmenistanlylaryň ýurduň daşyna çykmagyna häkimiýetler tarapyndan päsgel berilmegine degişli onlarça waka mälim boldy, şol sanda käbir ýagdaýlar betbagytçylykly hadysa öwrüldi, käbir pursatlarda açyk protest döretdi.
Türkmenistanda žurnalistlere we maglumat almak azatlygyna basyş hem güýçli bolmagynda galýar. Azatlyk Radiosynyň habarçylaryna we diňleýjilerine gysyş görkezilýär. 9-njy iýunda Azatlyk Radiosynyň habarçysy Soltan Açilowa fiziki hüjüm edildi. Mundan öň Soltan Açilowa ýurduň Baş prokuraturasyna, kanun goraýjy we sud edaralarynyň ençemesine eden ýülenmeleri netije bermänsoň, özüni we çagalaryny goramagy sorap ombudsmen Ýazdursun Gurbannazarowa ýüz tutdy. Onuň sözlerine görä, ombudsmen öz jogabynda prokuraturanyň, Içeri işler ministrliginiň we beýleki döwlet edaralarynyň beren jogaplarynyň nusgalaryny iberip, ozalky kararlaryň haklydygyny tassyklapdyr.
Türkmenistanyň häkimiýetleri ýurtda adam hukuklarynyň depelenmegini ençeme gezek ret edipdi. Ýurduň daşary işler ministriniň orunbasary şu ýylyň 7-nji maýynda adam hukuklary boýunça milli hasabat bilen BMG-de eden çykyşynda Azatlyk Radiosy bilen işleşýän adamlaryň islendik, şol sanda tankydy maglumatlary päsgelsiz çap edýändigini aýdypdy, onuň bu sözleri Azatlygyň habarçysyna Türkmenistanda edilen hüjüme tas gabat gelipdi.
Türkmenistan ýyllyk halkara hasabatlarynda adam hukuklaryny dünýä derejesinde iň gödek depeleýän ýurtlaryň hatarynda agzalýar. Türkmenistanyň ýurduň taryhynda ilkinji gezek ombudsmen wezipesini döremek hakynda 2016-njy ýylda yglan eden karary we kanun kabul etmegi halkara derejesinde makullandy.
Ombusmeniň wezipesi onuň garaşsyzlygyny we wezipe borçlaryny berjaý edende hiç bir döwlet edarasyna hem resmilere hasabat bermezligini göz öňünde tutýar.
Ýaňy-ýakynda ABŞ türkmen hökümetini Türkmenistanda adam hukuklary boýunça ygtyýarly wekile onuň öz wezipesini berjaý etmegine zerur goldawy we garaşsyzlygy üpjün etmäge çagyrdy. Munuň bilen bir wagtda Türkmenistanda adam hukuklarynyň we esasy azatlyklaryň berjaý edilmegine degişli uly aladalanma bildirdi.
Türkmenistanyň "Ombudsmen hakyndaky" kanunyna laýykda, ol ýylda öz işi we ýurtda adam hukuklarynyň ýagdaýy barada hasabaty Türkmenistanyň prezidentiniň garamagyna bermäge borçly. Kanuna görä, hasabat milli mediada çap edilmeli. Ine bir ýyldan gowrak wagtdan soň, 9-njy iýunda Türkmenistanyň adam hukuklary boýunça ygtyýarly wekiliniň ilkinji hasabaty çap edildi.
Käbir garaşsyz neşirlerde türkmen ombudsmeniniň hasabaty plagiat diýlip, atlandyryldy.
"Dokumentiň uly bölegi - hakyky plagiat, göçürme. Başgaça aýdylanda, adam hukuklary boýunça ygtyýarly wekil başga biriniň işinden tutuş bölekleri göçürip alypdyr we öz işi ýaly edip görkezipdir" diýip, "Türkmenistanyň alternatiw täzelikleri" atly neşir belleýär we Türkmenistanyň adam hukuklary boýunça wekiliniň hasabatyny "Gazagystan Respublikasynda adam hukuklary boýunça wekiliň işi" atly magistrlik diplom işiniň mazmuny bilen deňeşdirýär.