Türkmenistanda Halk Maslahatyna ilkinji “göni däl” saýlawlar geçýär

Türkmenistanda ýurduň iki palataly ulgama geçirilmeginden soňra, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalarynyň ilkinji saýlawlary geçýär. Türkmen häkimiýetleri bu “göni däl” saýlawlaryň “erkin bäsleşik, aç-açanlyk, pikir we söz azatlygy babatda demokratik kadalara eýerip” geçiriljekdigini öňe sürseler-de, günbatar saýlaw synçylary Türkmenistanda şu wagta çenli geçirilen saýlawlaryň hiç haýsyny erkin we adalatly hasaplamandy.

28-nji martda ýurtda halk maslahatlarynyň ýerli wekilleri öz aralarynda gizlin ses bermek arkaly Halk Maslahatynyň 48 agzasyny saýlaýarlar. Merkezi Saýlaw topary Halk Maslahatynyň agzalygyna ýurt boýunça 112 dalaşgäri hasaba aldy.

Bellemeli ýeri, ýekşenbe güni geçirilýän saýlawlar “göni däl” “gytaklaýyn” saýlawlardyr, ýagny bu olaryň ähliumumy saýlaw däldigini aňladýar.

Türkmenistanyň Halk Maslahatyna agzalygyň dalaşgärlerine diňe ýerli halk maslahatlarynyň agzalary tarapyndan ses berilýär. Galyberse-de ýurduň Saýlaw kodeksine görä, Halk Maslahatynyň agzalygyna dalaşgärleri diňe ýerli halk maslahatlary hödürleýär.

Ýatlatsak, geçen sentýabrda Türkmenistanyň baş kanunyna girizilen soňky üýtgetmelere we goşmaçalara laýyklykda ýurduň parlamenti iki palataly ulgama geçirildi. Täze parlament “Milli Geňeş” atlandyryldy we Halk Maslahatyndan hem-de Mejlisden ybarat edildi.

Parlamentiň ýokary palatasy, ýagny Halk Maslahatynyň 56 agzasy bolup, oňa her welaýatdan we Aşgabatdan sekiz, jemi 48 agza saýlanýar, ýene 8 agza prezident tarapyndan bellenilýär.

Ýarym-resmi internet neşiriniň Türkmenistanyň Merkezi saýlaw toparyna salgylanyp berýän maglumatyna görä, Halk Maslahatynyň 48 mandatynyň her biri üçin 2-3 adam dalaş edip, olaryň 26% töweregini aýallar düzýär.

Halk Maslahaty Mejlis tarapyndan kabul edilen Konstitusiýany, kanunlary kabul ýa-da ret edýär, umumymilli refendumlary geçirmek meselelerine seredýär, prezidentiň Ýokary kazyýetiň başlygy, baş prokuror, Içeri işler ministrligiň we Adalat ministrligiň ýolbaşçylary wezipelerine teklip edýän dalaşgärlerine seredýär.

"Milli Geňeşiň" agzalarynyň we deputatlarynyň möhleti bäş ýyldyr.

Merkezi Saýlaw topary halkara tejribe görä gytaklaýyn saýlawlarda halkara synçylaryň çagyrylmaýandygyny aýtdy. Ýöne topar bu saýlawlar üçin 440 milli synçynyň bellenendigini hem mälim etdi.

Resmi maglumata görä, olar saýlawlaryň açyklygyny hem-de aýanlygyny, kanunçylyga laýyklygyny üpjün ederler.

Türkmenistanda şu wagta çenli geçirilen saýlawlaryň hiç haýsy Günbatar hökümetleri we demokratik guramalar tarapyndan erkin we adalatly saýlaw hasaplanmandy.

Galyberse-de, Azatlyk Radiosynyň habarçylary saýlawlara görülýän taýýarlyklaryň çäginde häkimiýet wekilleriniň saýlaw resmilerine saýlawlarda surat alýan adamlary tutmak, ýerli saýlaw toparlarynyň agzalaryna netijeler barada dil ýarmazlyk ýaly tabşyryklary berýändiklerini aýdypdylar.