Peygamberimiz sancağı gençlere vermiştir
Hz. Peygamber’in insanî-beşerî yönü üzerinden toplumun farklı kesimleri ile olan ilişkilerini ele alan Tüm İnsanların Peygamberi serisi Beyan Yayınları etiketiyle okuyucuya sunuldu. Gençlerden yaşlılara, kadınlardan varlıklı insanlara, görevlilerden engelli insanlara kadar Hz. Peygamber’in sahabelere karşı örnek davranışlarını görebileceğimiz ve kendimize örnek alabileceğimiz bu kıymetli seriyi kitapların editörlüğünü üstlenen Prof. Dr. Adem Apak ile konuştuk.
* Geçtiğimiz eylül ayında editörlüğünü üstlendiğiniz Tüm İnsanların Peygamberi serisi Beyan Yayınları ile okuyucuyla buluştu. Editörü olduğunuz serinin yayın gayesi hakkında neler söylemek istersiniz?
Peygamberler, ilahi tebliğin insanlara ulaştırılması için Allah tarafından seçilmiş müstesna şahsiyetlerdir. Bu sebeple onlara diğer insanlarda bulunmayan mucizeler, ismet (günahtan korunma) sıfatı gibi beşer üstü hususiyetler bahşedilmiştir. Kendilerine verilen olağanüstü hâller, şüphesiz peygamberlerin Allah indinde ne kadar değerli olduğunu gösterir; ama ortalama insanlar için onlarda asıl dikkate alınması gereken yönleri mucizeler değil, onların birer insan olarak Allah’ın emirlerini gerçekleştirdikleri söz ve uygulamaları, hâl ve tavırları, davranışları ve nihayet ahlâklarıdır. Allah Rasûlü (sav) beşer özelliklerini haiz bir insan olması hasebiyle bir eştir, bir babadır, bir komşudur, bir komutandır, bir liderdir; özetle ortalama bir insanının hayatın bek çok safhasında kendisiyle paralellik kurabileceği özellikleri taşıyan bir beşerdir. Bütün bunlar sebebiyle günümüz insanının Hz. Peygamber’i (sav) anlaması konusunda takip edilmesi gereken en önemli adımlardan biri onun insanî-beşerî yönünün öne çıkarılarak takdim edilmesidir. Bu meselenin ikinci boyutu ise Allah Rasûlü’nün (sav) diğer insanlarla olan ilişkisinin bilinmesidir. Zira o risalet dönemi boyunca ayrım yapmaksızın gönderildiği toplumun tamamını muhatap alarak tebliğ vazifesini ifa etmiştir. Onun muhatapları hayatın farklı safhalarını yaşayan çocuklardır, gençlerdir, yaşlılardır; sosyal konum farklılıkları açısından zenginlerdir, fakirlerdir, yakınlardır, bedensel açıdan sağlıklılardır veya özürlülülerdir, inanç açısından Müslümanlardır veya müslüman olmayanlardır. “Acaba Hz. Muhammed (sav) bütün bu toplum kesimleriyle nasıl bir ilişki biçimi geliştirmiştir?” Şüphesiz onun örnekliği bağlamında mutlaka bu hususların da vukufiyetle ortaya konulmasına ihtiyaç bulunuyor.
Akademisyenler uzmanlık alanlarında yazdılar
* On kitaptan oluşan serideki her bir kitap Hz. Peygamber’in farklı yaş ve konumdaki insanlarla olan ilişkilerini konu ediniyor. Hz. Peygamber bütün bu toplum kesimleriyle nasıl bir ilişki geçirmiş?
Tüm İnsanların Peygamberi konulu bu projede Hz. Peygamber’in (sav) farklı toplum kesimleriyle ilişkilerinin ilmi açıdan incelenmesi hedeflendi. Projede on başlık altında Hz. Peygamber’in (sav) çocuklar, gençler, kadınlar, devlet görevlileri, varlıklılar, yoksullar, yakınlar, gayri müslimler ve engellilerle ilişkileri bu alanlarda özgün araştırmaları bulunan uzman akademisyenler tarafından kaleme alınmış, editöryal okumalar ve akademik redaksiyon safhalarından sonra ilim ve fikir dünyasının istifadesine sunuldu. Çalışmalarda Hz. Peygamber’in (sav) farklı toplum kesimleriyle ilişkileri örnekler ve değerlendirmelerle teferruatlı bir şekilde ortaya konuluyor.
* Her konu farklı bir akademisyen tarafından kaleme alınmış. Sebebini bizimle paylaşır mısınız?
Seride kendilerinden talepte bulunduğumuz akademisyenler her şeyden önce alanlarının uzmanları oldukları gibi projemizde yazdıkları konularla ilgili daha önce de araştırmalar yapmış hocalarımız. Dolayısıyla yazar tercihi ön araştırmaya dayalı ve bilinçli bir şekilde gerçekleştirildi. Yazar tespiti konusunda özellikle Prof. Dr. Adnan Demircan hocamızın büyük katkı ve desteklerini ifade etmek gerekir. Buna göre Peygamberimiz ve Çocuklar, Prof. Dr. Vejdi Bilgin; Peygamberimiz ve Gençler, Prof. Dr. Adem Apak; Peygamberimiz ve Kadınlar, Doç. Dr. Feyza Betül Köse; Peygamberimiz ve Görevliler, Prof. Dr. Adnan Demircan; Peygamberimiz ve Varlıklılar, Doç. Dr. Yılmaz Çelik; Peygamberimiz ve Yoksullar, Prof. Dr. Şaban Öz; Peygamberimiz ve Yakınlar (Akraba/Komşu), Doç. Dr. Ömer Sabuncu; Peygamberimiz ve Yaşlılar, Prof. Dr. Saffet Sancaklı; Peygamberimiz ve Müslüman Olmayanlar, Prof. Dr. Cahid Kara; Peygamberimiz ve Engelliler, Doç. Dr. Cuma Karan hocamız tarafından kaleme alındı. Uzman akadesiyenlerimizde Prof. Dr. Vejdi Bilgin din sosyolojisi, Prof. Dr. Saffet Sancaklı hadis alanında çalışırlarken, diğer hocalarımız ise Siyer ve İslam Tarihi araştırmacılarıdır.
Hz. Peygamber sancağı gençlere vermiştir
* Siz de Hz. Peygamber ve Gençler kitabını kaleme aldınız. Hz. Peygamber ve dönemindeki gençler arasındaki ilişkiye dair düşünceleriniz neler? Günümüzdeki yetişkinlerin, belki anne ve babaların bu konuda Hz. Peygamber’de örnek alması gereken en önemli davranışlar arasında neleri sıralayabiliriz?
Tüm İnsanların Peygamberi projesi içerisinde yer alan Hz. Peygamber ve Gençler başlığını taşıyan bu çalışma Hz. Peygamber’in (sav) gençler ile ilgili mükemmel örnekliğinden davranış modelleri ortaya koyma, yeni nesillerin daha sağlıklı yetişmesinde mütevazı bir katkı sağlama niyetiyle hazırlandı. Eserde Hz. Peygamber’in (sav) gençlerle ilişkileri, onun yeni yetişen nesillerle irtibat, hayatından örneklerle sunuldu. Buna karşılık İslâmî tebliğe gençlerin yaklaşımı, ilk müslüman gençlerin özellikleri ve faaliyetleri gerek Mekke gerekse Medine döneminde gençlerin Hz. Peygamber’e (sav) ve İslâm’ın yayılmasına katkılarını örneklerle ele aldık. İslam öncesi yönetim anlayışında kendilerine yer bulamayan gençlere Hz. Peygamber’in (sav) daveti büyük değer vermiş ve kendilerine imkânlar sunmuş. Nitekim Hz. Peygamber’in (sav) gerek Mekke gerekse Medine dönemlerinde gençlerin İslâm’ın Arap Yarımadası’nın dışında tanınmasında da önemli katkıları olmuş. Örneğin, Mekkeli gençlerden Mus’ab b. Umeyr, Birinci Akabe Biatı’ndan sonra Hz. Peygamber (sav) tarafından Medine’ye öğretmen olarak gönderilmiştir. Müslümanların devletleşme aşamasına geçtikleri Medine döneminde ise gençlerin etkinlikleri daha da dikkat çekmektedir. Hz. Peygamber (sav) tarafından komşu hükümdar, emîr ve Arap kabilelerine gönderilen mektupların çoğu Zeyd b. Sâbit’in kaleminden çıkmıştır. Hz. Peygamber (sav) vahiy kâtiplerini genellikle gençler arasından seçmiş; gençlerin fetvâ vermesine müsaade etmiş, ayrıca onlardan öğretmenler tayin etmiştir. Üstelik gençleri, çoğu yaşlı sahâbîlerden oluşan ordulara komutan tayin etmiştir. Yine pek çok gazvede sancağı bizzat gençlere vermiştir. Örnek vermek gerekirse Tebük Seferi’nde sancağı Zeyd b. Sâbit’e, Bedir’de Hz. Ali’ye teslim etmiştir. 18 yaşında olan Üsâme b. Zeyd’i Suriye’ye gönderdiği orduya komutan tayin etmiştir. Rasûlüllah (sav) Benî Kudâa üzerine göndermek üzere hazırladığı birliğin sancağını da Üsâme b. Zeyd’e vermiştir. Bu birlikte aralarında Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer ve Ebû Ubeyde gibi müslüman önderler sıradan asker olarak görev almışlardır. Üsâme’nin yaşı henüz 18 veya 20 idi. Diğer taraftan Allah Rasûlü’nün (sav) Mekke’ye vali tayin ettiği Attâb b. Esîd de yine Üsâme’nin yaşlarında bir delikanlıydı. Gerek Mekke gerekse Medine döneminde Hz. Peygamber’in (sav) tebliğ faaliyetlerinde etkin rol oynayan gençler, daha sonraki İslâm tarihi sürecinde Müslümanlığın üç kıtaya yayılmasında siyasî, askerî ve ilmî alanda öncülük yapmışlardır. Hz. Peygamber’in gençlerle ilgili uygulamaların ana teması gençlere değer ve sorumluluk verilmesi durumunda onların toplum adına nasıl başarılı hizmetler gerçekleştirdiklerinin tarihin şahitliğinde ortaya konulmasıdır.
Kadare’nin köklerine döndüğü roman