Toshkent bekatlaridagi do‘konlarni buzish haqida qaror yo‘q. Hokim bu masalada ijtimoiy fikrga tayanmoqchi
30 iyun kuni aksar o‘zbek nashrlari Toshkent shahri bekatlaridagi barcha marketlar yopiladi¸ bekatlardagi do‘konlar buziladi¸ degan mazmunda xabar tarqatgan edi.
10 iyul kuni Ozodlik gaplashgan Toshkent shahar hokimligi va “Toshshahartransxizmat” aksiyadorlik jamiyati mas’ullari¸ poytaxt yangi hokimining bu gapi hozircha taklif ekani¸ mazkur masalada uzil-kesil qaror poytaxtliklar fikri o‘rganib chiqilganidan keyingina qabul qilinishini bildirdilar.
Taklif yoki talab?
Toshkent shahar hokimligi axborot xizmati rasmiysi 10 iyul kuni Ozodlik bilan suhbatda poytaxt yangi hokimi Jahongir Ortiqxo‘jaevning bekatlar haqidagi gapini “jamoatchilikka tashlangan taklif” deya atadi.
“30 iyun kuni prezidentimiz Olmazor tumaniga borib¸ faollar bilan uchrashdi. Prezident ketganidan so‘ng hokim qolib yosh faollar bilan suhbatlashdi. Men ham o‘sha yerda edim. Bilasiz¸ bizda ostanovkalardagi ahvolni – bir baklashka suv olish uchun bitta mashina to‘xtaydi¸ hatto chetga ham chiqmaydi. Orqasidan yana ikkita-uchtasi to‘xtaydi. Orqadagilar bular qachon bozorini tugatib chiqarkan¸ deb xunob bo‘lib kutadi. Orasida tirband avtobuslar ham bor. Odamlar semechka chaqib¸ hamma yoqni iflos qiladi¸ axlat qutilar¸ skameykalar yo‘q. Shuning uchun hokim do‘konlardan voz kechsak¸ nima deysizlar¸ dedilar. Unaqa yo‘q qilamiz¸ buzib tashlaymiz¸ deganlari yo‘q. Saytlarda noto‘g‘ri yozishdi”¸ dedi 10 iyul kuni Ozodlik gaplashgan hokimlik rasmiysi.
“Yosh faollarning javobi qarsakbozlik bo‘ldi”
30 iyun kungi uchrashuvda qatnashganlardan biriga ko‘ra¸ Toshkent shahar hokimi Yoshlar kunida¸ asosan¸ yosh faollar bilan o‘tkazgan uchrashuvida “shu taklifga nima deysizlar”¸ deb so‘ragan va zalga yig‘ilganlar bu savolga gulduros qarsak bilan javob bergan.
“Bilasiz¸ bizda hokimning og‘zidan chiqqan gapga e’tiroz bildirilmaydi¸ faqat qarsak chalishadi. Bu taklif ham shunday qabul qilindi. Birov muhokama qilgani yoki e’tiroz bildirgani yo‘q”¸ deydi 30 iyun kungi uchrashuvda qatnashganlardan biri.
Hokimning 30 iyun kungi uchrashuvda bekatlar haqida ayganidan mahalliy matbuot keltirgan iqtibosdan¸ Ortiqxo‘jaevning bekatlarni buzish haqida qat’iy gapirgani anglashiladi.
“Bekat transportlar, avtobuslar to‘xtashi uchun. Ko‘pchilik «do‘kon» qurmoqda. Natijada mashinalar to‘xtab, jamoat transporti harakatiga xalaqit qilmoqda. Yaqin kunlarda bekatlarda do‘kon bo‘lmaydi. Bekat bekatligicha qoladi”¸ deb iqtibos keltirdi aksar mahalliy nashrlar hokimning 30 iyun kungi bayonotidan.
Tadbirkor hokimga aylangach¸ tadbirkorga qarshi ish boshladimi?
Ozodlikka bog‘langan Toshkent bekatlaridan birida do‘koni bor tadbirkor shunday e’tiroz bildirdi.
“Ortiqxo‘jaevni prezident tadbirkordan chiqqan¸ tadbirkorni himoya qiladigan odam deb¸ hokim qilib qo‘ydi. Kelasolib qilayotgan ishi tadbirkorni qaqshatish bo‘ladimi? Oldingi hokim bekatlarni do‘kon qil¸ oynavand qilib yop¸ ichiga kondentsioner qo‘y¸ dedi. Necha ming dollar sarflab¸ tadbirkorlar qildi shu ishni. Bekatlarda do‘kon qurishda Ortiqxo‘jaevning Akfasi mazza qildi – hammaga eshik-deraza Akfaniki bo‘lsin¸ degan shart qo‘yishgandi o‘shanda. Bizga eshik-deraza sotgan odam bugun hokim bo‘lib¸ endi buz bularni desa¸ alam qilmaydimi? Bekatlardagi do‘konlarning har birida kamida uchta odam ishlaydi¸ oila boqadi. Bular qaerdan ish topadi? ” deydi Toshkentdagi oynavand bekat-do‘kon egasi.
Bu tadbirkor¸ hokimiyatning qurilish va buzilishlar bo‘yicha dasturidagi keskin o‘zgarishlar¸ hokimiyat qarorlarida izchillik va davomiylik yo‘qligi¸ tadbirkorlarning davlat tizimlari¸ o‘z sarmoyasi kelajagiga ishonchiga jiddiy putur yetkazayotganini qo‘shib o‘tadi.
“Bugun sarmoyador kelsin¸ biznes qilsin¸ to‘siq yo‘q¸ deyishayapti. Bugun bunisi “qur” deydi¸ falon pul sarflab qurasiz. Ertaga keladigani “buz”¸ deydi¸ dodingizni hech kim eshitmaydi. Orada kimlardir katta pul ishlab oladi. Kim bunaqa muhitda katta pul tikib¸ biznes qiladi?”¸ deydi bu tadbirkor.
Ijtimoiy tarmoqlardagi e’tirozlar
30 iyun kungi Olmazordagi yig‘inda qatnashgan mulozim¸ yoshlar faollari Toshkent hokimi Jahongir Ortiqxo‘jaevning “bekatlardagi do‘konlardan voz kechsak¸ nima deysizlar?” degan savoliga gulduros qarsaklar bilan javob berganini aytgan bo‘lsa-da¸ bu taklif ijtimoiy tarmoqlarda jiddiy e’tiroz uyg‘otmay qolmadi.
“Hokim hazillashayaptimi? Konkret bu do‘konlar kimga xalaqit berdi? Janob hokim ishga borish yo ishdan qaytish uchun jaziramada avtobus kutmasligi aniq. Odamlar bu yerda suv¸ muzqaymoq yeb tamaddi qiladi¸ issiqdan jon saqlaydi. Agar kimdir ostanovkalar oldida mashinasini noqonuniy to‘xtatayotgan bo‘lsa¸ buning uchun do‘konni buzish emas¸ GAIni ishlatish kerak. Shaharda hokim shug‘ullanadigan boshqa muammo yo‘qmi? Bizda doim shunaqa – hokimiyat istagan paytda kelib uyingni¸ garajing yoki do‘koningni buzadi¸ daraxtlarni kesadi. Kelinglar Toshkentni Turkmanistonga aylantirmaylik!” deydi Facebookdagi bahsda fikr bildirganlardan biri.
(Ijtimoiy tarmoqlarda tarqagan videodan ko‘rilishicha¸ Toshkent shahar hokimi Jahongir Ortiqxo‘jaev ishga jamoat transportida emas, balki Mercedeslar qurshovidagi Mercedesda borib keladi. Qiyos uchun - dunyoning London¸ Amsterdam¸ Madrid¸ Toronto va San-Paolo kabi eng boy va yirik shaharlari hokimlari ishga velosiped bilan qatnaydi.)
“Do‘koni yo‘q bekatlarning ahvoliga bir qarang! 4x2 metrlik shisha¸ ko‘pincha u ham sindirilgan! Yomg‘ir¸ qor va shamolda uning tagida hatto bir odam ham pana topmaydi. Magazinlarga tegmang – ulardan bekatda tozalik saqlab¸ yo‘lovchi uchun sharoit yaratishni talab qilinglar¸ bo‘ldi! Davlatga ham shunisi arzonroq¸” deyiladi izohlardan yana birida.
“Bizda hokimlar qachon xalqqa kerak narsalarni buzish-yo‘qotish o‘rniga odamlarga haqiqatan ham foydali narsalarni o‘ylab topadi?” deyiladi ayni mavzudagi uchinchi sharhda.
“Hokim jamoatchilik fikriga quloq soladi”
Toshkent bekatlaridagi do‘konlarni buzish haqidagi taklif shunchaki quruq gap emasligini ta’kidlagan poytaxt hokimligi rasmiysi¸ ayni paytda bu masalada so‘nggi so‘zni toshkentliklarning o‘zi aytishini bildirdi.
“Hokim taklif tashladi. Endi “Toshshahartransxizmat” o‘z saytida opros o‘tkazadi va hokimga natijasini taqdim etadi. Chiqariladigan qarorga ijtimoiy fikr asos bo‘ladi. Deylik¸ toshkentliklarning 60 foizi do‘konlar qolsin¸ deb 40 foizi ularni buzish kerak¸ desa¸ buzilishi mumkin. Lekin aksar ko‘pchilik do‘konlar buzilmasin¸ deb fikr bildirsa¸ ular buzilmaydi”¸ dedi Ozodlik 10 iyul kuni gaplashgan Toshkent shahar hokimligi axborot xizmati mulozimi.
Hozircha “Toshshahartransxizmat” saytida bunday so‘rov boshlanmagan¸ hokimlik rasmiysi ham¸ bunday taklifni o‘rganish uchun aniq muhlat berilgan-berilmaganiga aniqlik kirita olmasligini bildirdi.
Toshkentda qancha bekat boru¸ ularning qanchasida do‘kon bor?
“Toshshahartransxizmat” aksiyadorlik jamiyatining bekatlar bo‘yicha mutasaddisi Ozodlik bilan 10 iyul kungi suhbatda 2018 yilning iyun oyigacha Toshkent shahrida 2121 ta bekat borligi¸ ulardan 727 tasida savdo shoxobchasi¸ 211 tasining esa oynavand qilib qurilganini bildirdi.
Toshkent shahar soliq inspeksiyasining Ozodlik gaplashgan rasmiysiga ko‘ra¸ bu do‘konlarni yuritib kelayotgan yakka tadbirkor oyiga davlatga eng kam ish haqining 7 baravari miqdorida¸ ishga yollagan har bir xizmatchisi uchun esa¸ bu summaning 30 foizi miqdorida soliq to‘laydi.
(O‘zbekistonda 2018 yilning 15 iyulidan boshlab eng kam ish haqi miqdori 184 300 so‘m qilib belgilandi. Bu do‘konlar buzilsa¸ davlat byudjeti har bir do‘kon oyiga to‘laydigan 1 290 100 so‘mdan¸ jami esa 937 830 000 so‘mlik soliq tushumidan mahrum bo‘ladi. )