Ўзбекистон имиджи: “Шу ерда Румийнинг гапини эслашимиз керак...” — Бизга қўшилинг: ???? https://t.me/joinchat/AAAAADwt0NGCRoONT4f1_Q
(иккинчи қисм) Имиджимизни нималар юксалтиради? Дунё кўз ўнгидаги ва фикратидаги ўзбек ва Ўзбекистон қиёфаси, бир томондан, юртимизга келиб-кетувчи сайёҳлар, шу ерда фаолият юритувчи хорижлик элчилар, биз билан бизнес қилувчи тадбиркорлар орқали шаклланса, иккинчи томондан, Ўзбекистоннинг дунё ҳамжамияти ва бошқа давлатлар билан алоқаларда ўзини тутиши ҳамда чет элларга чиққан ва фаолият юритаётган ўзбеклар ва ўзбекистонликларнинг ўзини тутиши, хулқ-атвори, ақли ва илми орқали шаклланади. Бир нарсани аниқ билишимиз лозимки, ўша Ўзбекистонга келган ва фаолият юритаётган хорижликлар бизнинг устини ялтиратиб, “имиджи”ни келиштириб қўйганимизгагина қарамайди, ҳаммаси гўзал бу юртда, деб турган телевидениемиз ва газеталаримизгагина қараб хулоса қилмайди. Улар авра-астарини ағдариб кўради. Шу ерда Румийни эслашимиз керак: “Бўлганинг каби кўрин ва кўринганинг каби бўл!” Сайёҳларни айтдик. Ана шу сайёҳлар учун қурилган салобатли меҳмонхоналарда муносабатлар, ходимларнинг меҳмонга, мижозга муомаласи ҳам салобатли бўлишига эришиш керак. Аэропортдан тортиб то шу меҳмон оёғи теккан ҳар ерда адолатли, инсоний муносабат бўлса, у халқимиз ва юртимизни эъзозлаб бошлайди. Унинг бегоналигини сезиб нархини уч баробар кўтарган лицензиясиз “киракаш”ларимиз, музейлар, қадимий обидалар атрофида ўралашиб, “ёмон кўздан ҳимоя қиладиган” деб тошча сотадиган мунчоқфурушлар, “ишни ўнглайдиган” – пласмассадан ясалган “бўри тишлари” тиқиштирувчилар, ўзимизга бирга пуллайдиган нарсасини чет элликка ўн бешга пуллаётган бозорчилар орқали шаклланади сайёҳнинг биз ҳақимиздаги тасаввури. Агар сайёҳ пулини тушириб қўйса, топиб олиб қайтарса бир ўзбек, ўша сайёҳ: “Воҳ, бу юртда бировнинг ҳақидан ҳайиқадиган, мўминлар яшар экан!” – деб кетади. Биз тушириб қолдиргани тугул, чўнтагидагини ҳам бир йўлини қилиб шилишга уринсак-чи?! Мамлакат ичидаги шоҳдан гадогача, катта-ю кичик ҳамма ўзбеклик, ўзбекистонлик шаъни ва номусини ўйлаб ҳаракат қилсагина, ўзини тарбияли, номусли, виждонли, одобли, маърифатли ва маданиятли инсон сифатида намоён этсагина миллат ва юрт имиджи ижобий бўлади. Хорижга чиққан ҳар бир ўзбекистонлик ўша юртда ўзбек эканлигини ва ўзбекистонлик эканлигини ҳар лаҳза ёдида тутса, бировлар билан муомалада ҳам, олди-бердида ҳам, бизнесда ҳам мамлакатимиз, миллатимиз ва динимиз шаънини муносиб тутса, адолатли, ҳалол ва виждонан ўзини кўрсатса, шунда ўша чет элда Ўзбекистон ва ўзбек имиджи яхшиланади. Давлат ўз халқининг инсоний ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилса, судлар адолатли бўлса, ҳуқуқни ҳимоя қилиш идораларининг ўзидан халқни ҳимоя қилишга тўғри келмаса, меҳнаткаш халқнинг мулкий ҳуқуқлари муҳофаза қилинса, халқнинг арзу додига қулоқ солинса, сиёсий, иқтисодий ва маданий ҳуқуқлар таъминланса, ўшанда Ўзбекистоннинг дунёдаги имиджи юксалади. Лаганбардорликка, мадҳиябозликка тўла газета ва журналлар, олқишлардан иборат телевидение ва радио – Ўзбекистоннинг имиджини кўтармайди. Етмиш йиллик мадҳиябозлик СССРнинг дунёдаги обрўсини оширмади, чорак асрлик Ўзбекистондаги матбуотнинг маддоҳлиги давлат обрўсини кўтармади, аксинча барча рейтингларда энг охирида юрдик. Зеро, мақтовга лиқ тўла оммавий ахборот воситалари давлатнинг қудратини эмас, риёкорлигини кўрсатади. Ўзбекистондаги камчилик ва муаммоларнинг ошкор этилиши унинг халқаро обрўсига путур етказади, деб ўйлайдиган калтафаҳмлар ҳам ҳануз топилади. Аксинча, бугун Ўзбекистоннинг дунёда имиджи озроқ яхшиланган бўлса, бу сўз эркинлиги пайдо бўлганлиги, матбуотда танқид ҳам жой топиб, муаммолар муҳокама этила бошлангани учундир. Ҳокимият халқ қабулхоналари очиб, одамларнинг муаммоларини ҳеч бўлмаса тинглай бошлагани учундир. Ўзбекистонни – очиқ давлат, ўзбекларни муаммоларни ошкор айтиб, нчса бошлаган халқ деб билганлари учундир. Яна амалдорнинг оғзига термулиб муте бўлиб ўтирсак, мадҳиябозлик, ялтоқилик қилсак, дунё бир “хунаса” деб билади, холос.Юзлаб кўзларнинг остида, жамоат назорати кузатувида ишлайдиган давлат масъулиятли бўлади. Холис ҳақиқатлар яширилса, ҳали йўқ ютуқлар янада ошириб-тоширилса, нуқсонлар беркитилса, раҳбарларда “ишлар зўр кетаётгани”, фуқаролар “раҳбарлардан рози” экани ҳақида хом-хаёллар пайдо бўлади. Коррупция урчиб кетади. Ҳокимият ва халқ ўртасида бўшлиқ пайдо бўлади. Ўзбекистон хақида камчиликлар ёзилса, интернетгача етиб борса, бу “мамлакатнинг обрўсини тўкади”, “имиджини пасайтиради”, деган қараш нотўғридир. Дейлик, Англия матбуоти бош вазирини ва амалдорларини тинмай танқид қилади, Буюк Британиянинг имиджи бу билан тушгани йўқ. Ёки Америка матбуоти АҚШ Президенти Дональд Трампнинг сиёсатининг у ёки бу қирраларини тинимсиз танқид остига олади, аммо бу Американинг обрўсини туширмайди, аксинча адолатли, фаровон ва ҳалол тузум сифатида тасаввуримизни кучайтиради. Дарҳақиқат, танқид борлиги учун адолат қилинишига мажбур ва адолат борлиги учун фаровонлик барқарордир, чунки ҳақиқат айтилган ерда амалдорларнинг ўғрилиги осон эмас, ўғрилик қилинмайдиган тузумда эса фаровонлик бордир. Бу бугун демократик дунёда қарор топган синоатни ҳатто ўз даврининг бош вазири Алишер Навоий ҳам билар эди: “Шаҳиким, адл унда бунёд бўлур, эли шод, юрти обод бўлур”, - деб ёзганди. Ҳақиқат, ҳалоллик, адолат ободлик ва фаровонликнинг асоси эканини таъкидлаган эди Навоий Ҳазратимиз. Бугун ҳар одамнинг қўлида глобал тармоққа уланган телефон бор ва ҳар бир инсон онлайн тарзда кўрганини ёзиши ва суратга олиши ҳамда дунё билан бўлишиши мумкин. Ҳозир бу жараёнларга алоқа провайдерлар орқали экани учун бироз тўсиқ ўрнатсак, юрт ичида танқидга йўл берилмаса, улар хориж матбуотига етади ва ўша ҳақиқатларни хорижий каналлар ва тармоқлар гапираверади. Шу кунларда самога кўплаб сунъий йўлдошлар олиб чиқилмоқда, эртага улар бутун ер юзига текин интернетни улайди. Инсонлар пул ҳам тўламасдан, текин ва тўсиқсиз интернетга эга бўлади, демакки, энди блок қилишнинг ҳам имкони қолмайди. Шунинг учун ҳақиқатга кўникиш керак, уни тинглашга тайёр туриш лозим. Карим БАҲРИЕВ, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси Манба: Azon.uz