სიბნელე, რომელიც აზროვნებას გვაიძულებს - მერაბ მამარდაშვილის გამოცდილება
სამშობლოთი გაწბილება მამარდაშვილისთვის ფილოსოფიური შემეცნების ახალ მამოძრავებელ ძალად იქცა. თუკი სამშობლო მისგან შორს მყოფი ფილოსოფოსისათვის წარმოსახული იყო დამთრგუნველი საბჭოთა რეალობის ალტერნატივად, ნახევრად ზღაპრულ სამყაროდ, რომელიც მის ბოლო იმედად რჩებოდა, ანუ ადგილად, რომელთანაც ის თავისი მონატრებით, ნოსტალგიით იყო მიბმული, მასთან დაბრუნებამ ამ ზღაპრული მხარის განჯადოება გამოიწვია. იმედები და მოლოდინები გაწბილებით დაუსრულდა.