Srbija gradi na severu Kosova bez dozvole

Crveno-bele trake, koje znače zabranu izvođenja daljih građevinskih radova, od 20. juna stoje na tri objekta u Severnoj Mitrovici, jednoj od četiri opštine sa srpskom većinom na severu Kosova.

Radove je obustavila kosovska opština Severna Mitrovica uz obrazloženje da ne postoje dozvole za gradnju.

Radio Slobodna Evropa (RSE) je 21. jula na terenu potvrdio da radovi nisu nastavljeni, odnosno da su se radnici sa mehanizacijom povukli a da je za njima ostalo samo nešto građevinskog materijala.

Samo ispred jednog od ova tri objekta stoji tabla sa informacijama o investitoru i izvođaču radova.

Radi se o izgradnji nove zgrade Univerziteta koji radi u srpskom sistemu i za koji je novac izdvojila Kancelarija za Kosovo u Vladi Srbije, dok je izvođač radova kompanija koja se nalazi na crnoj listi Sjedinjenih Država, "RAD 028".

Na mestu zaustavljene gradnje, sada stoje zidovi četiri sprata podignute zgrade od cigle, dok umesto plafona četvrti sprat zjapi ka otvorenom nebu.

Za druga dva objekta se ne zna ništa, odnosno ko stoji iza njih ili šta bi oni trebalo da budu, jer nema nikakvog obeležja.

Međutim, iz Srpske liste, najveće partije kosovskih Srba koja ima podršku Beograda, kažu da je reč o stanovima za socijalno ugrožena lica i školi.

Nisu precizirali ko to gradi ili finansira.

Inače, u Severnoj Mitrovici paralelno funkcioniše i opština po srpskom sistemu, koja uglavnom realizuje projekte finansirane od strane Srbije.

Do istupanja Srba iz kosovskih institucija na severu novembra prošle godine, i opštine po kosovskom sistemu su bile u rukama Srpske liste.

Usled bojkota izbora, četiri opštine na severu Kosova sa srpskom većinom – Severnu Mitrovicu, Zvečan, Leposavić i Zubin Potok – preuzeli su albanski gradonačelnici. To je bio i povod za nove tenzije u tom regionu, koje traju od kraja maja.

Zašto je gradnja sporna?

Gradonačelnik Severne Mitrovice Erden Atić (Atiq) je 20. jula saopštio da je odeljenje za inspekciju zabranilo izgradnju tri objekta jer nisu ispunjeni "zakonski kriterijumi i norme".

On je na svom Facebook profilu napisao da "građani svoje investicije treba da zaštite ispunjavanjem kriterijuma predviđenih zakonima na snazi".

"U suprotnom će Uprava za inspekcijske poslove postupiti u skladu sa važećim zakonima", napisao je on.

Zamenica gradonačelnika Severne Mitrovice Katarina Ađančić u izjavi za RSE objašnjava da su radovi na izgradnji tri objekta obustavljeni jer nemaju građevinsku dozvolu.

"Ne zna se ko ih gradi, niti iz kog budžeta. Zato je i obustavljena gradnja da bi se u skladu sa zakonom identifikovao izvođač radova i investitor", kaže Ađančić.

Gradnja Univerziteta samo sa dozvolom Srbije?

Jedan od objekata koji je blokiran za dalju gradnju je zgrada Univerziteta, koji u Severnoj Mitrovici radi po planu i programu Republike Srbije.

Direktor Kancelarije za Kosovo Vlade Srbije Petar Petković je avgusta 2021. položio kamen temeljac za izgradnju novog Univerziteta a prema projektu predviđeno je da se prostire na 10.575 kvadrata i da u njemu budu smešteni Prirodno-matematički fakultet, Pravni fakultet, Ekonomski fakultet i zgrada Rektorata.

Na osnovu table sa informacijama ispred ovog objekta, građevinsku dozvolu za gradnju ovog Univerziteta je 2020. godine izdao Privremeni organ, koji radi u sistemu Srbije.

Izvođač radova je kompanija "RAD 028" u vlasništvu Radule Stevića, koji se od 2021. nalazi pod sankcijama Sjedinjenih Država zbog sumnje da je povezan sa Zvonkom Veselinovićem (biznismen sa severa Kosova), koji se sumnjiči da pripada koruptivnim mrežama povezanim sa međunarodnim organizovanim kriminalom.

Od tada ova firma na Kosovu ne dobija tendere.

Od avgusta 2018. do septembra 2021. godine, firma "RAD" je dobila ukupno 61 tender u vrednosti od 5,6 miliona evra. Radi se o projektima koji su finansirani iz budžeta Vlade Kosova.

Crna lista, međutim, nije prekinula niz "dobrog poslovanja" te firme.

"RAD 028" i dalje izvodi sve veće projekte, uglavnom na Kosovu, a koji se finansiraju iz budžeta Srbije.

Ranija analiza RSE je pokazala da je Stevićeva kompanija sa srpskim paralelnim institucijama na Kosovu u periodu od 2016. do 2019. godine sklopila poslove vredne najmanje 8,5 miliona evra.

U 2020. je istoj firmi iz budžeta Srbije isplaćeno najmanje 13,3 miliona evra.

Poslovi kompanije "RAD 028" nisu prestali ni poslednja dva meseca, iako su srpske paralelne opštine u Zvečanu, Leposaviću i Zubinom Potoku "blokirane" za pružanje usluge građanima.

Ove tri opštine su se do sada nalazile u istoj zgradi kao i one koje rade u kosovskom sistemu, te dolaskom albanskih gradonačelnika na vlast nemaju pristup kancelarijama.