Новости за 19.01.2023

د یو شمېر راپورونو له‌مخې ایراني ځواکونو د زاهدان ښار پر لور تللې لارې بندې کړې دي. په تهران کې چارواکي دا ویره لري چې د جمعې په ورځ تر لمانځه وروسته په زاهدان کې خلک په اعتراضونو لاس پورې نه‌کړي. په زاهدان کې د سپتمبر په دېرشمه د مظاهرو پر مهال امنیتي ځواکونو شاوخوا سل کسان وژلي و او په سلګونو نور یې ټپیان کړې و. تر دې پېښې وروسته تقریبا هره جمعه تر لمانځه وروسته په دې سیمه کې خلک مظاهرې کوي. د پنجشنبې په ورځ د بلوچ فعالانو یوې ډلې خبر ورکړ چې د زاهدان دننه هم امنیتي ځواکونو پاټکونه جوړ کړې دي.

د دې اوونۍ د "هارون باچا هنري ګړۍ" خپرونې مېلمه پېژندلی سندرغاړی او د فلمونو اداکار اريان خان دی. نوموړی پر افغانستان د طالبانو تر واکمنېدو وروسته پېښور ته کډه شوی او هم هلته خپل هنري کارونه مخ ته وړي. خان البته خپه دی چې په افغانستان کې د ښکليو هنرونو په برخه کې شوي پرمختګونه اغېزمن شول. دی په عين حال کې هوډ ښيي چې د خپل هنر له لارې به هېوادوال او نړۍ د افغانانو له ستونزو خبر کړي. په خپرونه کې د اریان خان دا خبرې او ځينې سندرې يې اورېدای شئ.

د قزاقستان ولسمشر قاسم جورمات قوقاییف نن د خپل هېواد ولسي جرګه لغوه کړه او اعلان یې وکړ چې د مارچ په نولسمه دې وار له‌مخه پارلماني انتخابات ترسره شي. په قزاقستان کې دوې میاشتې مخکې د ولسمشرۍ وار له‌مخه انتخابات وشول. دې ټاکنو ته د پروسږکال د جنوري د میاشتې حکومت ضد خونړیو مظاهرو لاره هواره کړه. د دې اعتراضونو په لړ کې د قزاقستان د پخواني ولسمشر نورسلطان نظرباییف واک کمزوری شو.

د افغانستان کرېکټ بورډ ادارې د بورډ غړیو ترمنځ نن (پنجشنبه) ځانګړې ناسته ترسره شوې ده. کرېکټ بورډ ادارې پخپله فېسبوک پاڼه لیکلي دي، چې د دې ناستې پر مهال د ادارې د وروستیو فعالیتونو او لاسته راوړنو ترڅنګ د اسټرالیا له لوري د لوبو ځنډېدو په تړاو د بورډ ممبرانو ترمنځ خبرې اترې وشوې. د افغان کرېکټ بورډ عمومي رئیس ميرويس اشرف د دې ناستې پرمهال ویلي دي: " اداره په هېواد کې د کرېکټ د غوړېدا او پرمختیا لپاره ډېر غوره فعالیتونه او پلانونه لري چې ورسره به افغان کرېکټ په روان کال کې لا ډېر غښتلی شي." ... Читать дальше...

ښاغلي کرزي ته نژدې سرچینو ازادي راډیو ته تایید کړه چې نوموړی په یوه لنډ سفر برلین ته تللی او بېرته هېواد ته ستنېږي. په دې اړه ډېر جزیات نه‌دي ورکړل شوي. ښاغلي کرزي د طالبانو له بیا واکمنۍ وروسته له افغانستانه بهر د سفر اجازه نه درلوده، خو تېره میاشت د لومړي ځل لپاره جرمني ته د سفر اجازه ورکړل شوه چې بېرته کابل ته ستون شو. حامد کرزي د سه‌شنبې په ورځ په کابل کې د ملګرو ملتونو د سرمنشي له مرستیالې امینه محمد سره هم کتلي او د ښځو او نجونو د کار او تعلیم د بندیزونو په تړاو یې ورسره خبرې کړي دي.

پېښو ته د رسېدو په چارو کې د طالبانو د دولت وزارت وایي، د سړې هوا له کبله د مړو شویو کسانو شمېر ۷۸ ته پورته شو. د دغه وزارت مسولانو رسنیو ته ویلي، چې دغه زیان د مرغومي یا جدي میاشتې له شلمې نېټې را وروسته موده کې اوښتی دی. د دوی د معلوماتو له مخې پر انساني زیان سربېره سړې هوا شاوخوا ۷۷ زره څاروي هم له منځه وړي دي. پر افغانستان د سړې هوا ځپونکې څپه داسې مهال راغلې چې وار له مخه په دغه هېواد کې بشري وضعیت نازک و. د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ ادارې اوچا ویلي، دا مهال ۲۱ میلیونه افغانان بېړنیو خوراکي مرستو ته اړتیا لري.

لنډمهالی حکومت د اسمبلۍ د غیر موجودګۍ له کبله قوانین او داراز پالیسۍ نه شي جوړولای او محدود واک لري چې د شنونکو په خبره، دا هر څه به د امنیت په برخه کې چیلېنجونه لا زیات کړي.

صندلۍ په ژمي کې د خونو د ګرمېدو تر ټولو ارزانه وسیله ده چې په سړه هوا کې د کورنۍ ټول غړي ورته ناست وي او له ګرمو چایو سره توت او غوزان خوري. که څه هم د افغانستان په بېلابېلو ښارونو کې د خونو د تودولو پرمختللي وسایل په ځانګړي ډول د لرګیو، ګازو، تېلو او برقي بخارۍ او مرکز ګرمیانې شته خو لا هم ډېر شمېر افغانان له صندلیو ګټه اخلي. صندلۍ له لرګي جوړیږي او مربع ته ورته شکل لري، په منځ کې یې د ډبرو سکاره اېښودل کېږي او یوه لویه کمبله پرې اچول کېږي. د هرات ولایت اوسېدونکې ناهید نقشبندي د صندلۍ په اړه وايي... Читать дальше...

یو شمېر افغان مېرمنې وايي، د طالبانو له‌خوا پر دوی لګول شويو محدودیتونو ورته رواني ستونزې او ناروغۍ پیدا کړې دي. يوه محصله چې د هرات ولايت اوسېدونکې ده او د امنيتي ستونزو له امله نه‌غواړي نوم يې راپور کې ياد شي وايي: "۲۴ ساعته ژاړم، د کور په څلورو دېوالونو کې راګیر یم، راته لکه زندان ښکاري." نوموړې ازادي راډیو سره په خبرو کې زیاتوي، چې ډېرې هیلې یې درلودلې، خو د طالبانو په راتګ سره ټولې له خاورو سره خاورې شوي. دا محصله وايي: "د دوی دا کارونه د دې لامل شوي چې زه خپګان پيدا کړم، د کور په کونج... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیالې امینه محمد په کابل کې د خپل سفرونو په دوام د چهارشنبې په ورځ د طالبانو د حکومت د رئیس الوزرا اداري مرستیال عبدالسلام حنفي سره په کتنه کې د طالبانو د هغې پرېکړې د بیا کتنې غوښتنه وکړه، چې پر بنسټ یې په دغه هېواد کې د ښځو زده‌کړې او کار کول منع ګرځول شوي دي. د طالبانو د حکومت د ارګ په ټویټر پاڼه لیکل شوي امینه محمد چې افغانستان ته د ملګرو ملتونو د راغلي پلاوي مشري کوي، په دې لیدنه کې یې ویلي، چې د افغانستان راتلونکی د دغه هېواد د نسلونو له تعلیم سره تړاو لري. د... Читать дальше...

په ياد ولايت کې د طالبانو مسؤلين وايي، په تېرو څو ورځو کې د سړې هوا له امله ۹ ماشومان مړه شوي دي. په دغه ولایت کې د طالبانو د اطلاعاتو او فرهنګ رئیس معزالدین احمدي د پنجشنبې په ورځ ازادي راډیو ته وویل، چې دغه ماشومان تېرو څو ورځو کې په شهر بزرګ، جرم او بهارک ولسوالیو او مرکز فیض اباد کې مړه شوي دي. معزالدين احمدي زياتوي، د يخنۍ له امله دغه ولايت کې ډېر شمېر څاروي هم مړه شوي دي خو تر اوسه يې دقيق شمېر نه‌دی معلوم. دا په داسې حال کې ده چې نن په غور ولايت کې هم د يخنۍ له امله د يو ماشوم د مړينې خبر ورکړل شوی دی.

د افغانستان د ساحلي فوټبال ملي لوبډله به په مارچ میاشت کې د اسيا د ملتونو په جام کې ګډون وکړي. د فوټبال فدراسیون د خبر پر اساس د افغانستان ساحلي فوټبال لوبډله به په الف ګروپ کې له تایلنډ، بحرین او سعودي عربستان سره سيالۍ ترسره کړي. دغه سیالۍ چې تایلنډ هېواد یې کوربه دی د مارچ میاشتې په ۱۶مه نېټه پيليږي او پایلوبه به یې د همدې میاشتې په ۲۶مه نېټه وي. فوټبال فدراسیون خبر ورکړی چې د دې سیالیو لپاره د افغانستان ساحلي فوټبال ملي لوبډلې د احسان الله شېرزاد تر روزنې لاندې تمرینات پیل کړي دي. دا... Читать дальше...

د نیوزیلند صدراعظمه جسیندا اردرن وايي، په راتلونکو څو اوونیو کې استعفا کوي. هغې دا خبره نن په یوه کنفرانس کې وکړه او ویې ویل، د څلورو نورو کلونو لپاره د رهبرۍ اړینه انرژي نه‌ده ور پاتې او هیله‌منه ده چې د کارګر ګوند له‌خوا یو نوی کس صدراعظمۍ ته وټاکل شي. د نیوزیلند ټاکنې په فبروري میاشت کې ترسره کېږي. جسیندا اردرن په ۲۰۱۷ کال کې صدراعظمه شوه او په دې څه باندې پنځه کلنه دوره کې یې ځینو اقداماتو د نړیوالو پام ور واړاوه. مېرمن جسیندا د کرایسچرچ د ترهګریز برید له امله د رامنځته شوي وضعیت د کنټرول... Читать дальше...

د غور د ولایتي روغتون چارواکو ازادي راډیو ته ويلي، دغه ولايت کې د سړې هوا له امله يو ماشوم مړ شوی دی. د روغتون د احوال له‌مخې په دې اووه کلن ماشوم سربېره چې د يخنۍ له امله یې ساه ورکړې پنځه نور کسان د سړې هوا له امله سخت ژوبل شوي هم دي. ژوبل کسان په روغتون کې تر جدي مراقبت لاندې دي. د طالبانو پېښو ته د رسېدو وزارت د معلوماتو له‌مخې په تېرو څو ورځو کې سړې هوا په اتو ولایتونو شاوخوا اویا کسان مړه کړي او اویا زره څاروي یې هم له‌منځه وړي دي. تېرې څو ورځې د پلازمېنې کابل په شمول په څو ولایتونو... Читать дальше...

په بیان کې راغلي دي چې امنې محمد وویل چې په ډېریو برخو کې د ښځو د کار او فعالیت اړتیا ده نو له همدې امله دې مسایل د خبرو له لارې حل شي.

سدوزي وویل چې وزیر د جنورۍ پر ۱۹مه د ضمانت لپاره عدالت ته وړاندې شو خو عدالت یې غوښتنلیک رد کړ او په څلورواړه مقدمو کې یې د پلټنو لپاره پولیسو ته وسپاره.

د افغان نجونو او ښځو د زده‌کړو او کار پر حق د ترکیې و ایران له ټینګار ورسته، یو شمېر افغان مېرمنې وایي، زده‌کړه او کار د دوی قانوني او شرعي حق دی. نرګس چې په کابل کې د مورا پوهنتون د طب پوهنځي محصله وه، اوس په کور ناسته ده. نوموړې وايي، په ټولو اسلامي هېوادونو کې ښځو ته د زده‌کړو او کار حق ورکړل شوی، یوازې افغان نجونې او ښځې دي چې له دې قانوني او شرعي حق محرومې شوې دي. نرګس ازادي راډیو ته وویل: "قطر، عربستان، ترکیه، ایران، اسلامي هېوادونه دي، هلته د ښځو زده‌کړې او کار نارمل روان دی، موږ هم... Читать дальше...

د ارمنستان په یوه پوځي اډه کې د اور لګېدنې په پایله کې پنځلس پوځیان مړه شوي او درې نور ټپیان دي. د ارمنستان د دفاع وزارت وايي، دا اورلګېدنه نن (د جنورۍ په ۱۹ مه) د دغه هېواد د پلازمېنې یروان ختیځ ته په ۱۱۰ کیلومترۍ کې د ګغارکنیک د ختیځه سیمه په یوه پوځي اډه کې شوې ده. د ټپيانو روغتيايي حالت د اندېښنې وړ بلل شوی دى. تر اوسه د دې پېښې لامل نه‌دی روښانه، خو په ارمنستان کې چارواکو ویلي، چې په دې اړه یې پلټنې پیل کړې دي.

د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیالې امنه محمد د طالبانو د حکومت د رئیس الوزرا له اداري مرستیال مولوي عبدالسلام حنفي سره په لیدنه کې د نجونو د ښځو او کار او تعلیم په اړه اندېښنه ښودلې. مېرمن امنې د ښځو او نجونو د کار او تعلیم په تړاو د طالبانو د پرېکړو د بیا کتنې غوښتنه کړې. امنه محمد او مولوي حنفي پرون ماښام په ارګ ماڼۍ کې سره کتلي او د دې لیدنې جزییات او عکسونه د ارګ په ټوېټر خپاره شوي. د اغلې محمد په حواله زیاته شوې چې په ډېرو برخو کې د ښځو د کار او فعالیت اړتیا ده نو له همدې امله دې رامنځته شوي مسایل د خبرو له لارې حل شي. Читать дальше...

د انټرنټ په رواجېدو سره افغاني ټولنه کې سره له‌دې چې د ځوانانو ډېری وخت پر فېس بوک، ټيک‌ټاک، يوټيوب او نورو خواله رسنيو باندې تېرېږي، ترڅنګ يې په دې وروستيو کلونو کې علمي برخې ته هم پاملرنه ډېره شوې ده. يو شمېر ځوانانو په دې وروستيو کې د وټساپ او ټلېګرام له لارې انلاين کتابتونونه جوړ کړي دي چې سلګونه ځوانان ګټه ترې اخلي. استاد نذير احمد رښتينی چې د کتاب‌کور په نوم يې وټساپ او ټلېګرام کې کتابتون جوړ کړی دی وايي؛ د ياد پر ليکه کتابتون جوړېدو انګېزه ورته د کتاب موندلو برخه کې له ستونزو وروسته ور پيدا شوه. Читать дальше...

دا په داسې حال کې ده چې په تېرو اوونیو کې په افغانستان کې ساړه خورا زیات شوي دي. د سره صلیب نړیوالې ادارې په نومبر کې ویلي ول چې افغانان ښايي په سږني ژمي کې له لا زیاتو مشکلاتو سره مخامخ شي.

په داسې حال کې چې په افغانستان کې د یخنۍ څپه ورځ تربلې مرګونې کېږي د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر(اوچا) وايي، د سختې یخنۍ له امله د افغانستان په لوېدیځ، ختيځ او شمال کې زرګونه څاروي مړه شوي دي. اوچا پرون چهارشنبه پر خپل ټویټر پاڼه په دې اړه اندېښنه ښودلې او لیکلي يې دي، په داسې حال کې چې په افغانستان کې ۲۱.۲ میلیون وګړي بېړنیو خوراکي او کرنیزو توکو ته اړتیا لري، د څارویو او شتمنیو له لاسه ورکولو سره به خلک نور هم له ستونزو سره مخ شي. دا اندېښنې وروسته له هغې دي چې پېښو ته د رسېدو په... Читать дальше...

د اسټریا په پلازمېنه ویانا کې د "فلاور بال" په نامه د دودیزې نڅا محفلونو جوړيدل له دوو کلونو ځنډ وروسته بيا پيل شوي دي. د کورونا له وجې د دې محفلونو بندیدو اسټريال ته د کال ۱۵۲ ميليونه يورو زیان اړولی وو. په دې اړه له اې ایف پي خبري اژانس ويډيو د شاهين بونیري جوړ کړی راپور وګورئ.

د خيبر پښتونخوا له مشهورو خوراکونو د بنو حلوه هم ده. مينه وال یې دومره ډير دي چې د بنو د دې حلوه دکان مالک وايي په يخنۍ کې له ۳۰۰ څخه تر ۴۰۰ کيلو پورې خرڅوي. په ځانګړې ډول تيارېدونکې دې حلوه ته سپين سرې حلوه ويل کيږي. نور حال یې د عمردراز وزیر په ويډيو راپور کې وګورئ.

پنځوس کلن زرجان د چرګانو د هګیو پېر او پلور له لارې خپلې لس کسیزې کورنۍ ته نفقه پېدا کوي. زرجان اصلا د پلازمېنې کابل د فرزې ولسوالۍ اوسېدونکي دی. نوموړی له یوې لسیزې راهیسې د کندز ښار د چوک څېرمه د سړک تر غاړې د چرګانو هګۍ پلوري او له همدې لارې د خپلې لس کسیزې کورنۍ لګښتونه او اړتیاوې پوره کوي. نوموړی وايي: "د کابل ولایت د فرزې ولسوالۍ یمه،دغلته هګۍ خرڅومه، دغه فارمې دي او دا وطني هګۍ دي. دغلته سهار راځمه او بېګاه بېرته اتاق ته ځمه مسافر یمه. نور څه وکړو که چوک ته ولاړ شو هلته هم کارو بار نه‌شته. Читать дальше...