Новости за 28.07.2021

د طالبانو له‌خوا د کندهار د مشهور کمیډین او سیمه‌ییز پولیس نظر محمد چې په خاشه ځوان مشهور و، د نیول کېدو وېډیوګانو ګڼ غبرګونونه راپارولي. په دغه وېډیويي تصویرونو کې لیدل کېږي چې خاشه د موټر په وروستي سیټ کې ناست دی، لاسونه‌یې شاته تړلي او یو طالب‌يې په څپېړو وهي. د خاشه له وژل کېدو وروسته د ده طنزي وېډیوګانې په ټولینزو شبکو کې لاس په لاس کېږي. کله چې ژوندی و خلک‌یې خندول، خو وژل کېدو یې ډېر خلک اندېښمن او په قهر کړل. لوړپوړو دولتي چارواکو، مدني فعالانو، هنرمندانو، د ټولنیزو شبکو کاروونکو او نورو د خاشه وژنه په پراخه توګه غندلې ده. Читать дальше...

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر چې هند ته په سفر تللی وايي، په افغانستان کې پوځي حل‌لار نه‌شته، طالبان او حکومت باید خبرې وکړي. انتوني بلېنکن د هند له بهرنیو چارو وزیر اېس جې شنکر سره په ګډه خبري غونډه کې وویل، دواړه هېوادونه په دې موافق دي چې د افغانستان راتلونکی حکومت باید ټول‌شموله او د افغانانو بشپړ استازی وي او په نهایت کې د افغانانو په مشرۍ او مالکیت د سولې پروسه وي. د امریکا د بهرنیو چارو وزیر وویل، هند به د افغانستان په ثبات او پرمختګ کې حیاتي رول ته دوام ورکړي.

‎طالبانو ته د امریکا متحده ایالاتو غوږ وهنه! د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن چې له تېرو دوو ورځو راپدېخوا هند ته سفر کړی په دغه هېواد کې یې د چهارشنبې په ورځ «۱۴۰۰ کال د زمري ۰۶» هندي خبریالانو ته وویل چې که طالبان د زور له لارې د دغه هېواد کنټرول ترلاسه کړي، نو افغانستان کې به جوړ شوی دولت "رد" وي. ‎ټاکل شوې نن چهارشنبه ښاغلی بلېنکن او د هند صدراعظم نرېندرا مودي د افغانستان د وروستي وضعیت په اړه سره خبرې وکړي. د فرانسې خبري اژانس د راپور پر بنسټ چې ښاغلي بلېنکن ویلي: "یو داسې... Читать дальше...

د طالبانو یوه پلاوي له چینايي چارواکو سره د افغانستان پر حالاتو خبرې وکړې. د طالبانو د قطر دفتر ویاند محمد نعیم ویلي چې د ملا عبدالغني برادر په مشرۍ د دوی نهه کسیز پلاوي له چینايي چارواکو سره د افغانستان پر اوسني وضعیت او د سولې پر پروسې خبرې وکړې.  د محمد نعیم په وینا طالب پلاوي چین ته ډاډ ورکړ چې د افغانستان له خاورې به د هېڅ هېواد پر ضد کار نه‌اخیستل کېږي. له بلې خوا د چین د بهرنیو چارو وزارت ویاند ژاو لیجیاني نن په یوه خبري غونډه کې وویل: "نن د بهرنیو چارو وزیر وانګ يي د ملا برادر اخوند... Читать дальше...

د پکتیکا امنیتي چارواکي وايي په دې ولایت کې د وسله والو طالبانو له لوري پر خښ شوي ماین څلور ملکیان وژل شوي، خو له افغان ځواکونو سره په جګړه کې ۶ وسله وال طالبان وژل شوي. د پکتیکا د امنیه قوماندانۍ ویاند شاه محمد ارین نن له غرمې وړاندې رسنیو ته وویل چې د پکتیکا ولایت په مټاخان ولسوالۍ کې تېر ماښام په یوه سراچه ډول موټر چاودنه شوې چې په کې سپاره څلور کسان وژل شوي دي. ارین وایي، وژل شوي ټول کسان ملکي وګړي دي او ماین د وسله والو طالبانو له لوري په عامه لاره کې ځای پر ځای شوی و همدا راز د یوه بل... Читать дальше...

په ارزګان ولایت کې خبریالان افغان حکومت او نړیواله ټولنه تورنوي چې د افغان خبریالانو قضیې نه څیړي او یوازې ورسره د دوی د خونديتوب ژمنې کوي. د افغانستان په سویلي ولایت کې خبریالانو دا خبرې په دغه ولایت کې د احمد خپلواک په نوم د وژل شوي خبریال د مړینې لسم تلین پرمهال وکړې. د احمد امید خپلواک مشر ورور احمد جاوېد خپلواک چې په یاد تلین یې کې ګډون کړی و وویل، که څه هم د ورور د وژل کېدو يې لس کال پوره شول، خو لا هم عدالت ورسره نه دی شوی. دی ادعا کوي چې ورور يې لس کاله مخکې د وسله والو طالبانو له لوري... Читать дальше...

د خوست د ملي امنیت منسوبینو تېره شپه د ګربزو ولسوالۍ د منګلو په کلي کې له یوه کوره یوه اندازه وسلې، مهمات، ماینونه او نور پوځي تجهیزات نیولي دي. د ملي امنیت منسوبنیو نیول شوې وسلې، مهمات، ماینونه او نور پوځي تجهیزات د یاد ریاست په انګړ کې رسنیو ته وښودل. نن چهارشنبه (د زمري په ۶مه) د خوست والي مهمند کټوازي ازادي راډیو  ته وویل چې د یادو وسلو په تور یو کس هم نیول شوی چې دا مهال ورڅخه پوښتنې ګرویږنې روانې دي. د ده په وینا په نیول شوېو وسلو او مهماتو کې ۴۰ ډوله بېلابېل پوځي تجهیزات شامل دي. ... Читать дальше...

په سوېډن کې څارنوالانو یو ۶۰ کلن ایرانی وګړی، د جنګي جرمونو په شک تورن کړی دی. دا تورونه په ایران کې د ۱۹۸۸ میلادي کال سره تړلي چې په کې د حکومت په امر شااوخوا پنځه زره سیاسي بندیان اعدام شوي وو. سویډني څارنوالان وايي، دې ایراني د ۱۹۸۸ میلادي کال د جولای او اګست په میاشتو کې د ایران د رج ښار بهر د ګوهر دشت زندان کې د مرستیال څارنوال د همکار په توګه کار کړی او ادعا کېږي چې دغلته یې په ترسره شوېو جدي بشري جنایاتو کې لاس درلود. څارنوالانو ویلي، تورن کس پر خپله بې ګناهۍ ټینګار ته دوام ورکړی دی. ... Читать дальше...

د پاکستان صدراعظم عمران خان وايي، اوس خورا ګرانه ده چې طالبان سیاسي روغې جوړې ته مجبوره کړل شي. عمران خان له پي بي اېس نیوز ټلوېزیون سره په مرکه کې امریکا د افغانستان د حالاتو د خرابولو مسووله وبلله، ویې ویل، کله چې شااوخوا یو نیم لک امریکايي پوځیان په افغانستان کې مېشت وو، د سیاسي روغې جوړې امکان و، خو کله چې یې ۱۰ زره سرتېري وااېستل او د نورو د اېستلو مهالوېش یې اعلان کړ، طالبانو فکر وکړ چې جګړه یې ګټلې ده. عمران خان وویل، اوس څوک طالبان سولې ته اړ اېستلی نه شي. د افغانستان حکومت پاکستان... Читать дальше...

د افغانستان د مشارکت چوکاټ، د لاسته راوړنو ساتنه، د قانون حاکمیت، فساد سره مبارزه او نوښتي اصلاحات هغه ټکي دي چې افغان حکومت او نړیواله ټولنه پرې بحث کوي. د څارنې او همغږۍ د ګډ بورډ دا ځانګړې ناسته د چهارشنبې په ورځ کابل کې پیل شوه او له ۲۸ زیاتو هېوادونو او نړیوالو سازمانونو استازو په کې برخه اخیستې. افعان ولسمشر محمد اشرف غني په پرانېستونکې وینا کې وویل، له ناامنیو سره په خوا کې وچکالي او د جګړو له امله کورني بې ځایه شوي کورنۍ، هغه نورې ستونزې دي چې موږ به ورته پام کوو. ښاغلي غني زیاته کړه... Читать дальше...

طالبان وايي، د قطر د دفتر یو پلاوی یې له چینايي چارواکو سره د خبرو لپاره چین ته تللی دی.  د طالبانو د قطر د دفتر ویاند محمد نعیم ویلي چې د ملا عبدالغني برادر په مشرۍ د دوی نهه کسیز پلاوی له چینايي چارواکو سره د افغانستان پر اوسني وضعیت او د سولې پر پروسې خبرې وکړې.  د محمدنعیم په وینا طالب پلاوي چین ته ډاډ ورکړ چې د افغانستان له خاورې به د هېڅ هېواد پرضد کار نه اخیستل کېږي.  له بلې خوا رویټرز خبري اژانس د چین د بهرنیو چارو وزارت په قول راپور ورکړی چې د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزیر وانګ يي نن... Читать дальше...

د افغانستان د برښنا شرکت مسوولان وايي چې نن به کابل او څو نورو ولایتونو ته پرچاو شوې برښنا ترمیم شي.  د پروان ولایت د برښنا شرکت رييس روح الله ساجد ازادي راډیو ته وویل چې کابل، پروان او نورو ولایتونو ته د وارداتي برښنا ستنې د بغلان ولایت په کیله ګي سیمه کې ویجاړې شوې وې خو له پرون راهیسې د برښنا شرکت کار کوونکو د ستنو د ترمیم کار پیل کړی دی.  افغانستان ته له ازبیکستان او تاجکستان څخه وارداتي برښنا هر څه موده وروسته د جګړو یا د دولت د وسله والو مخالفانو د حملو له کبله پرچاو کېږي.

د شمالي او جنوبي کوریاوو ترمنځ له ۱۴ میاشتې وروسته تماسونه بیا پیل شول.  د شمالي کوریا مشرانو تېرکال په یوه غونډه کې چې د دغه هېواد د مشر خور هم په کې ګډون درلود، له جنوبي کوریا سره د اړیکو لیکه او له سیول سره تماسونه پرې کړل.  خو اوس شمالي کوریا بیا پرېکړه کړې چې له جنوبي کوریا سره تماسونه پیل کړي.  د جنوبي کوریا خبري اژانس یونهاپ پرون راپور ورکړ چې د دوو هېوادونو ترمنځ د تماسونو د بیا پیلېدو پرېکړه د دوو هېوادونو د مشرانو له موافقې وروسته شوې ده.  د شمالي کوریا رسمي خبري اژانس هم د دوو هېوادونو ترمنځ د تماسونو بیا پیلېدا تایید کړې ده.

د پیسو نړیوال صندوق په شتمنو هېوادونو کې د کرونا پرضد د واکسیناسیون د چټکوالي په خاطر په دغو هېوادونو په تېره بیا په امریکا کې د اقتصادي ودې د زیاتوالي اټکل وکړ.  د دې صندوق په باور په وروسته پاتې هېوادونو کې به چې د واکسیناسیون بهیر په کې ورو دی، اقتصادي وده نوره هم کمه شي.   د دې ادارې له اټکل سره سم، په ۲۰۲۱ میلادي کال کې د نړۍ اقتصادي وده په متوسط ډول ۶ سلنه زیاته شوې چې د تېرکال پرتله، خورا زیاته ده.  تېر کال د کرونا وبا په نړۍ کې اوج ته ورسېده او اقتصادي وده یې منفي ۳ اعشاریه ۲ ته ټیټه کړه.

د امریکا ولسمشر جو بایډن خبرداری ورکړی چې یوه لویه سایبري حمله په یوه رښتیني توده جګړه بدلېدلای شي.  ښاغلي بایډن پرون سې شنبې د امریکا د امنیتي ادارو چارواکو ته د وینا پر مهال د امریکا د ملي امنیت لپاره د روسیې او چین د ګواښونو یادونه وکړه.  ولسمشر بایډن د امریکا پر دولتي ادارو او خصوصي شرکتونو د سایبري حملو زیاتېدو ته چې امریکايي چارواکو یې پړه پر چین او روسیې اچولې ده اشاره وکړه او ویې ویل چې که توده جګړه ونښلي نو دا به یوه حقیقي جګړه وي چې علت به یې وروستۍ نفوذي سایبري حملې وي.  د بایډن... Читать дальше...

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن نن سهار له خپل هندي سیال اېس جې شنکر سره ولیدل.  دا د بهرنیو چارو د وزیر په توګه نوې ډېلي ته د بلېنکن لومړی سفر دی او تمه ده چې په ترڅ کې به یې د افغانستان د روان وضعیت، د کرونا ویروس ضد واکسین د تجهیزاتو او د هند د بشري حقونو پر اړوندو مسایلو خبرې وکړي.  تمه ده چې ښاغلی بلېنکن به وروسته د هند له صدراعظم ناریندر مودي سره هم وګوري او د افغانستان په اړه به خبرې ورسره وکړي.

پنټاګون په تېره یوه اوونۍ کې د طالبانو پر سنګرونو د حملو د زیاتېدو خبر ورکوي.  د پنټاګون یوه ویاند تورن جنرال رابرت لودویک تېر ماښام خبریالانو ته وویل چې دا حملې هم د عادي او متعارفو او هم د بې پیلوټه الوتکو په وسیله شوي دي خو په دې اړه یې نور جزییات ورنه کړل.  دا حملې د افغانستان په بېلابېلو سیمو کې شوي خو ډېر تمرکز یې د کندهار پر شااوخوا وو.  په منځني ختیځ کې د امریکا د پوځ د مرکزي قرارګاه عمومي قوماندان جنرال کنت مککنزي د یکشنبې په ورځ په کابل کې وویل، که طالبان خپلو حملو ته زور ورکړي نو... Читать дальше...

امریکايي چارواکي وايي چې د امریکا پوځ په تېره یوه اوونۍ کې د طالبانو پرضد په جګړه کې د افغانستان د دولتي ځواکونو په ملاتړ ګڼې هوايي حملې کړي دي. دا په تېرو شپږو اونیو کې د افغان ملي دفاعي ځواکونو د ملاتړ لپاره د امریکا د پوځ په هوايي حملو کې ناڅاپي زیاتوالی ښيي. د پنټاګون یوه ویاند تورن جنرال رابرټ لودویک خبریالانو ته وویل چې دا حملې هم د عادي او متعارفو او هم د بې پیلوټه الوتکو په وسیله شوي، خو په دې اړه یې نور جزییات ورنه کړل. خو یوه امریکايي چارواکي چې نه غواړي هویت یې افشا شي، په دې... Читать дальше...

نامعلومو وسله والو د لوګر ولایت د عدلیې رييس محمدګل عالم پرون مازدېګر په کابل کې وواژه.  د لوګر د والي ویاند دیدار لونګ ازادي راډیو ته وویل، محمدګل عالم کابل ته تللی و چې د دغه ښار په پنځمه ناحیه کې د نامعلومو وسله والو له لوري پرې ډزې وشوې او ووژل شو.  محمدګل عالم پخوا د پکتیکا د عدلیې رييس و او له تېرو دوو میاشتو راهیسې یې په لوګر کې د عدلیې د رييس په توګه دنده پیل کړې وه.  تراوسه پورې د دولت وسله والو مخالفانو د دې برید په اړه څه نه دي ویلي.

کابل چاپ ورځپاڼو په خپلو نننيو ګنو کې د بیان ازادۍ پر وړاندې د حکومت او طالبانو  شته ګواښونه او  د افغانستان پر وضعيت د امريکا او هند جدي خبرو ته اشاره کړې او ګڼې مقالې او تبصرې یې پرې کښلي دي. د ازادي راډیو خبریال د دغه ورځپاڼو غورچاڼ په یوه راپور کې رانغاړلی دی، د دې تړوني په کېکاږلو سره یې ولولئ: هشت صبح هشت صبح ورځپاڼې ټینګار کړی چې د خبریالانو له نېولو او وژلو لاس واخلئ. وړاندې د ملي امنیت له لوري په کندهار کې د څلورو هغو خبریالانو نېولو ته اشاره شوې چې سپین بولدک ته تللي وو او هلته... Читать дальше...

د اوکراین ولسمشر ولادمیر زلنسکي د وسله والو ځواکونو مشر بدل کړ. دا اقدام داسې وخت کېږي چې کییف هڅه کوي، د روس-پلوه بېلتون غوښتونکو په وړاندې په اووه کلنه جګړه کې له ناټو سره خپل ارتباطات ژور کړي. دغه جګړه د اوکراین په ختیځ کې د اوکراییني ځواکونو او روس- پلوه بېلتون غوښتونکو ترمنځ روانه ده. د جمهوري ریاست ویاند سرهي نیکيفوروف پرون وویل چې جنرال والري زالژني به د جنرال روسلان خومچاک پرځای د اوکراین د دوه نیم لکه فعالو پوځیانو قومانده پرغاړه واخلي.  د جمهوري ریاست ویاند وايي، د دې بدلون هدف... Читать дальше...

د ازادي راډیو اوونیز ژوند په شېبو پروګرام مړي پسې د نغدو پیسو وېشل یا د سقاط تاریخچې ته ځانکړی شوی دی، په پیل کې به واورئ چې:  له څه وخت راپه دې خوا په مړي پسې نغدې پیسې ویشل کېږي؟  د اسلام دین یې په هکله څه وایي؟  دا پروګرام د ازادي راډیو یو تن خبریاله جوړوي چې د لاندې لېنک په کېکاږلو سره یې اورېدلی شئ:

په افغانستان کې ناامني د نوربرخو ترڅنګ د اوبو بندونو لپاره هم لوی ګواښ ګڼل کېږي. په دې وروستیو کې د افغانستان په لویدیځ هرات کې پر سلما بند د هاوان مرمۍ توغول، د دې بند د ویجاړېدو په تړاو اندېښنې راپورته کړي دي. هرات کې د سلما د اوبو بند نه یوازې د هراتیانو کورونه رڼا کړي بلکې په زرګونه هکتاره ځمکه یې هم خړوبه کړې. سلما بند له هراته  ۱۷۶ کیلو متره لېرې د چشت شریف په ولسوالۍ کې د هریرود خواته جوړ شوی دی. دغه بند د ۴۲ مېګا واټه برښنا په تولید سره د ۶۳۳ میلیونه متره مکعبه د اوبو د سپما ترڅنګ شااوخوا ۷۵ زره هکتار کرنیزه ځمکه خړوبوي. Читать дальше...

په ایران کې پرون هم د ریکارډ تر سطحې په کرونا ویروس د ډېرو کسانو د اخته کېدو پېښې ثبت شوې. په دغه هېواد کې پرون سې شنبه په کرونا ویروس د ۳۴زره او ۹۰۰ کسانو اخته کېدل ثبت شول. دا په داسې حال کې ده چې د واکسین بهیر پڅ روان دی، ولسي نارضایتي زیاته ده چې د دغه هېواد د کرونا ویروس پېښې یې له کنټروله ایستلي دي. تردې مخکې د دوشنبې په ورځ په ایران کې د ۳۱زره او ۸۱۴ کسانو اخته کېدل ثبت شوي وو چې ښيي دغه ویروس څومره په چټکۍ په خپرېدو دی. د روغتیا چارواکو پرون سې شنبه د ۳۵۷ کسانو مړینه ثبت کړې چې ورسره... Читать дальше...

د طالبانو له خوا د خاشه ځوان په نوم د یوه کامیډین وژل کېدو پراخ عکس العملونه پارولي دي. دفاع وزارت وايي، د خاشه ځوان په نوم تېره اوونۍ په ډنډ ولسوالۍ کې تر نیول کېدو وروسته ووژل شو، خو د هغه د نیول کېدو د شېبې یوه ویډیو پرون په ټولنیزو شبکو کې ډېره لاس په لاس شوه.  د جمهوري ریاست د ستراتېژیکو او عامه اړیکو ادارې مشر وحید عمر، ویلي، د خاشه ځوان وژل کېدل په افغانستان کې د طالبانو له خوا د عام­وژنې د کمپاین څرګندونه کوي. وحید عمر له خلکو غوښتنه کړې چې په ټول هېواد کې له موجودو امکاناتو په استفاده خپل اواز اوچت کړي. Читать дальше...