Новости за 11.12.2023

د سره صلیب نړیواله کمېټه په افغانستان کې زرګونو بندیانو ته د ژمني وسایلو د ویشلو خبر ورکوي. د دې کمېټې د افغانستان څانګې نن دوشنبې په ایکس شبکه یا پخواني ټویټر کې لیکلي چې دغه اقدام یې د دې لپاره کړی چې ژمی راروان دی او په سړو کې بندیان هیر نه شي. د سره صلیب نړیوالې کمېټې ویلي، پر۱۷زره او ۸۰۴ بندیانو یې ژمني کېټونه چې په کې شړۍ، پټوګان او جرابې شامل دي، ویشلي دي. دې کمېټې ویلي، د دغو مرستو له ویشلو یې هدف دا دی چې له ټولو بندیانو سره له دې پرته چې پر کومو دلایلو توقیف شوي، د انساني چلند ډاډ ترلاسه شي. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو پراختیایي پروګرام یا 'یو این ډي پي' وایي، وچکالي، سېلابونه، شدیده تودوخه او د ځمکې تخریب په افغانستان کې ورځ تر بلې ډېرېږي چې د دې هېواد پر کرنې، اقتصاد او امنیت یې اغېز کړی دی. د دې پروګرام د افغانستان څانګې نن دوشنبې په خپله ایکس شبکه یا پخواني ټویټرکې کښلي چې: "موږ ته په کار ده چې د اقلیم د بحران پر وړاندې اوس اقدام وکړو ترڅو په دې هېواد کې د اقلیم پر وړاندې مقاومت پیاوړی شي." په هغه ویډیو کې چې 'یو این ډي پي' پردې پاڼې خپره کړې ویل شوي چې تر ټولو بې‌وزلي او زیانګالي د اقلیم د بدلون بحران سخت ځپلي دي. Читать дальше...

د ښځو یوه ملاتړي بنسټ د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د بشري حقونو په چارو کې ځانګړی راپور ورکوونکي ته په یوه لیک کې د طالبانو په زندانونو کې د معترضو ښځو او په پاکستان کې د پناه غوښتونکو مېرمنو وضعیت ته د پاملرنې غوښتنه کړې ده. 'د افغانستان د ښځو د ملي یوالي چتر' په نوم یوه بنسټ د بشري حقونو د نړیوالې ورځې په مناسبت، افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د بشري حقونو په چارو کې ځانګړی راپور ورکوونکي ریچارډ بينېټ ته يو ليک استولى او له هغه يې غوښتي چې د افغان ښځو د وضعېت په اړه عاجل او جدي اقدام وکړي. Читать дальше...

د روغتیا نړیوال سازمان وايي، په افغانستان کې په تنفسي ناروغیو د اخته کسانو شمېر ډېر شوی او روان کال د دغو ناروغیو له ۱.۲ میلیونو ډېرې مشکوکې پېښې ثبت شوي دي. د روغتیا نړیوال سازمان یا 'ډبلیو ایف پي' وايي، سږ کال په افغانستان کې په حاد تنفسي ناروغیو د اخته کسانو شمېر زیات شوی دی. د دغه سازمان د راپور له‌مخې چې د دوشنبې په ورځ خپور شو، د ۲۰۲۳م کال له پیله تر روانې ډسمبر میاشتې پورې په افغانستان کې د تنفسي ناروغیو د مشکوکو پېښو شمېر له یو میلیون او ۲۳۷زرو څخه ډېر شوی دی. په دې موده کې د دغو ناروغیو... Читать дальше...

د روسیې په سایبریا سیمه کې سختې یخنۍ په یو شمېر سیمو کې برښنا پرې کړې ده. د دې سیمې په یو شمېر ښارونو کې تودوخه د سانتي ګراد په کچه منفي څلوېښت ثبت شوې ده. د سایبریا په یاکوتیا سیمه کې بیا یخني ترمنفي ۶۰ درجو رسېدلې. د رویترز آژانس د راپور له مخې د کراسنا یارسک په سیمه کې یو کس چې ګازي جنراتور یې کاراوه، د کاربن مونوکسایډ ګاز له امله مړ شوی دی. د تېرې اوونۍ په پای کې د یخنۍ له امله د ایرکوتکس سیمې په یو شمېر ښارګوټو او کلیو کې برښنا پرې شوې وه. د روسیې د هوا پېژندنې ملي ادارې وړاندوینه... Читать дальше...

د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ خبرداری ورکړی چې له پاکستانه ايستل شوي ډېری افغانان که مناسبه سرپناه پيدا نه‌کړي، ممکن د ژمي په سختو شرایطو کې مړه شي. د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ خبرداری ورکړی چې له پاکستانه ډېری راستانه شوي افغان کډوال چې ښځې او ماشومان هم په‌کې شامل دي، له خطر سره مخامخ دي او که کافي سرپناوې ونه لري، ممکمن سخت ژمي یې ژوند واخلي. ياد سازمان په دې وروستیو کې په یوه تازه راپور کې ویلي، هغه خلک چې پولې ته رسېږي ستړیاوې یې ګاللې وي چې سم‌لاسي مرستو او هم رواني ټولنیز ملاتړ ته اړتیا لري. Читать дальше...

په داسې حال کې چې د اسراییل پوځ د غزې د جنوبي برخې په ګڼ مېشتې سیمې خان یونس کې د سختدریځې حماس ډلې پر وړاندې جګړه تېزه کړې، په سیمه کې د اوربند لپاره غوښتنې هم مخ په زیاتېدو دي. د اسراییل پوځ د ټانکونو په ملتیا د غزې په جنوب خان یونس ښارګوټي او شاوخوا سیمو کې د سخت دریځې حماس ډلې پر وړاندې جګړه لوېدیځ لور ته غځولې ده. امریکا او اروپایي ټولنه حماس د یوې ترهګرې ډلې په توګه پېژني. اسراییل په خان یونس کې پر جګړې وروسته له هغې تمرکز کړی چې په تېرو څه باندې دوو میاشتو کې یې د غزې په شمالي برخه... Читать дальше...

د راپورونو له مخې د افغانستان د پخوانیو امنیتي ځانګړیو ځواکونو شاوخوا دوه سوه غړي چې د بریتانیا له خوا روزل شوي او تمویل شوي، له پاکستانه د ایستلو او د طالبانو تر واکمنۍ لاندې افغانستان ته د استولو له ګواښ سره مخ دي. د بي بي سي انګریزي ویبپاڼې د راپور له مخې دغه شمېرې چې د پخوانیو افغان پوځیانو شبکې راټولې کړي، د بریتانیا یوه پخواني جنرال هغه خیانت او شرمونکې بللې دي. جنرال ریچارډ بارونز چې په افغانستان کې یې دولس کاله د برتانوي ځواکونو د قومندان په توګه دنده ترسره کړې بي بي سي ته ویلي چې د دغو... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ځانګړی راپور ورکوونکی ریچارډ بینېټ وايي، طالبان د نجونو د زده‌کړو په اړه یوه خوله نه‌دي. ریچارډ بینټ وايي، طالبان د ښځو د زده‌کړو په اړه د نظر اختلاف لري. هغه پرون د دوحې فورم په غونډه کې چې یوه برخه یې د افغان نجونو او ښځو د زده‌کړو او کار په اړه بحث ته ځانګړې شوې وه، وویل چې د طالبانو د قوت یو ټکی د دوی یووالی دی، خو د ښځو د زده‌کړو په اړه په کې دا یووالی نه تر سترګو کېږي. نوموړی زیاتوي: "زما له انده د طالبان یووالی د دوی د قوت له ټکو یو دی، ځکه دوی یووالی... Читать дальше...

په کندهار کې یوه خصوصي ښوونځي ۳۰ تنو هلکانو او نجونو ته د وړیا زده کړو زمینه برابره کړې ده. د دغه خصوصي ښوونځي مسوولان وايي، په دغه زده کوونکو کې بې وزله، یتیمان او راستانه شوي کډوال ماشومان شامل دي. په وړیا ډول د ماشومانو لپاره د زده کړو دا هڅې وروسته تر دې لا زیاتېږي چې طالبانو د تېرو شاوخوا دو کلونو راهیسې له شپږم ټولګي پورته د نجونو ښوونځي تړلي دي. نور جزییات د لاندې لېنک په کېکاږلو سره اورېدلی شئ:

اوکرایني چارواکي وایي چې د دې هېواد هوایي مدافعې ځواکونو پر پلازمېنې کییف او شاوخوا سیمو توغندویي برید په شا تمبولی دی. د اوکراین هوایي ځواکونو نن دوشنبې وویل چې د کییف پر لور توغول شوي، اته کروز میزاییل را وغورځول شول او د کییف لپاره پوځي ادارې وویل چې د کییف په جنوب ختیځ بورتنیچي سیمه کې د ایشتل شویو میزاییلو د ټوټو د راغورځېدو پر مهال لږترلږه څلورتنه ټپیان شوي دي. د اوکراین پوځ همدارنګه وایي چې ۱۸ ډرون الوتکي چې پر اوکراین د حملو لپاره ترې کار اخیستل کېده، راغورځول شوي دي. پوځ ویلي، اکثرو... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ اداره یا اوچا وایي، د راتلونکي ۲۰۲۴ کال لپاره د افغانستان په شمول یو شمېر هېوادونو کې د بشري فعالیتونو د ترسره کولو لپاره ۴۶،۴ میلیارد ډالرو ته اړتیا لري. په هغه راپور کې چې اوچا نن دوشنبې خپور کړې، افغانستان د نړۍ د هغو پنځو هېوادونو په کتار کې ځای شوی چې وګړي یې تر ټولو زیات بشري مرستو ته اړ دي. راتلونکې کال په افغانستان د بشري فعالیتونو د ترسره کولو لپاره د درېیو میلیارد ډالرو غوښتنه شوې او ویل شوي چې سږ کال د بودیجې د کمښت له کبله په دې هېواد کې لس میلیون... Читать дальше...

د اسراییل پوځ د ټانکونو په ملتیا د غزې په جنوب خان یونس ښارګوټي او شاوخوا سیمو کې د سخت دریځې حماس ډلې پر وړاندې جګړه لوېدیځ لور ته غځولې. حماس امریکا او اروپایي ټولنه د یوې ترهګرې ډلې په توګه پېژني. په عین حال کې د ملګروملتونو چارواکو په غزه کې د بشري ناورین د مخنیوي لپاره یوځل بیا د اوربند غوښتنه کړې ده. د ډیپلوماتانو له قوله ویل شوي چې په پام کې ده، د ملګرو ملتونو عمومي اسامبله چې ۱۹۳ غړي لري، سبا سې شنبې د یوه پرېکړه لیک پر مسودې رایې واخلي چې په غزه کې د سمدستي اوربند غوښتنه کوي. اسراییل... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د کډوالو لویه کمېشنري خبرداری ورکوي چې که هغو افغانانو ته چې له پاکستانه بېرته افغانستان ته ستنېږي، لازمې مرستې ونه رسېږي، په سخت ژمي کې به ومري. د اسوشېټېډپرېس آژانس د راپور له مخې د اکټوبر میاشتې له لومړیو راهیسې له کله چې د پاکستان حکومت اعلان وکړ چې بې اسناده کډوال به په زوره له هېواده وباسي، تراوسه نږدې پنځه لکه افغانان له پاکستانه ایستل شوي یا په خپله وتلي دي. د ملګرو ملتونو د کډوالو لویې کمېشنرۍ په هغه راپور کې چې د جمعې په ورځ یې خپور کړی ویلي، د ښځو او ماشومانو په ګډون... Читать дальше...

د اوکراین ولسمشر ولودمیر زیلینسکي په پام کې لري نن د امریکا د متحدو ایالتونو د ولسمشر جو بایډن په بلنه امریکا ته سفر وکړي. هغه به سبا سې شنبه سپینې ماڼۍ ته لاړ شي. زیلینسکي تر دې مخکې د لاتینې امریکا له رهبرانو سره د کتنې لپاره ارجنټاین ته تللی و. د سپینې ماڼۍ ویاندې کرین ژان پییر پرون په یوه اعلامیه کې ویلي، ولسمشر بایدڼ د اوکراین ولسمشر ولودمیر زیلینسکي ته سپینې ماڼۍ ته د ورتګ بلنه ورکړې چې د سې شنبې ورځ ورسره وګوري. د هغې په وینا، په دې کتنه کې به بایډن د اوکراین د وګړو د ملاتړ لپاره د امریکا پر کلک تعهد ټینګار وکړي. Читать дальше...

د اروپایي ټولنې یو کارکوونکی چې د سویډن وګړی دی، په تهران کې د جاسوسۍ په تور محاکمه شوی دی. د اروپايي ټولنې او د سویډن د بهرنیو چارو وزارت پرون دا خبر ورکړی دی. په ایران کې د رسنیو راپورونه وايي، ۳۳ کلن یوهان فلودروس د ۲۰۲۲م کال په اپرېل میاشت کې د تهران پر هوايي ډګر ایران ته د شخصي سفر پر مهال ونیول شو. له هغې راهیسې دی د نورو نیول شویو ایراني مخالفانو او اعتراض کوونکو په څېر په ایوین زندان کې ساتل کېږي. د سویډن د بهرنیو چارو وزارت وايي، پرون چې محاکمه پیل شوه، یو وتلی سویډنی ډيپلومات هم... Читать дальше...

د سوریې پوځ وايي چې د هوايي مدافع دستګاه یې د اسراییل یو میزاییل چې د پلازمېنې دمشق د مربوطاتو پر لوري توغول شوی و، ویشتلی او نسکور کړی دی. د سوریې د پوځ په وینا دغه میزاییل تېر ماښام د اسراییل له خوا د اشغال شویو ګولان غونډیو له لوري ویشتلی و. د سوریې پوځ په یوه اعلامیه کې ویلي نورو میزاییلو چې مخه یې نه ده نیول شوې، ځینې زیانونه اړولي دي. اسراییل له زیاتې مودې راهیسې په سوریه کې ځینې اهداف په نښه کوي، خو په دې باب زیات وخت په څرګنده خبرې نه کوي.

د افغانستان لپاره د امریکا د سفارت شارژدافېره کرن ډیکر وايي، هېواد به یې هیڅکله د افغانستان د خلکو لپاره د برابرۍ، ازادۍ او عدالت له دفاع لاس وانخلي. اغلې ډیکر دا خبره پرون یکشنبه د ډسمبر ۱۰مه په ایکسپاڼه باندې لیکلې ده. نوموړې په دې ليکنه کې د بشري حقونو د نړيوالې اعلاميې د ٧٥مې کاليزې پر مهال زیاته کړې چې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو عالي کمېشنرۍ د بشري حقونو د بنسټيزو حقونو ضمانت کوي چې هر انسان يې مستحق دی. پرون د ډسمبر ۱۰مه د بشري حقونو ۷۵مه کلیزه ونمانځل شوه. تېره ورځ په افغانستان کې... Читать дальше...

په هرات کې د طالبانو د حکومت یوه چارواکي تایید کړه چې یو د ارباب نعیم خان په نوم یو قومي مشر پرون ماښام د دې ولایت په کشک رباط سنګي ولسوالۍ کې د نامعلومو وسله والو په برید کې وژل شوی دی. دغه چارواکي چې نه یې غوښتل نوم یې واخیستل شي ازادي راډیو ته په یوه پیغام کې وویل: "دا پېښه رښتیا ده او د هرات پولیسو ثبت کړې ده." د ارباب نعیم یوه نږدې خپلوان غلام یحیی عزیزي ازادي راډیو ته وویل چې په موټرسایکل سپرو بریدګرو ډزې کړي او په نتیجه کې یې ارباب نعیم وژل شوی او د زین الله عابد په نوم یو بل کس ټپي او اوس روغتون کې دی. Читать дальше...

د طالبانو د هوا پېژندنې ادارې چارواکي د افغانستان په شاوخوا اتو ولایتونو کې د واورې او باران ورېدو د احتمال خبر ورکوي. د هوا پېژندنې ادارې پرون د لیندۍ ۱۹مه په یوه بیان کې خبر ورکړی چې په راتلونکو دوو ورځو کې په بدخشان، تخار، کندز، بلخ، بغلان، پروان، پنجشېر ولایتونو او سالنګونو کې د واورې او باران اټکل کېږي. په داسې حال کې چې په افغانستان کې سوړ ژمی رارسېدلی او په دې ورځو کې د شمالي ولایتونو لارې په واورو پوښل شوي، د سالنګونو د لویې لارې کار دوام لري او دغه لاره لا هم د ترافیکو پر مخ تړلې ده.

د اسراییل ټانکونه پرون د غزې تړانګې په جنوب کې د خان یونس ښار ته ورسېدل. دا په دې جګړه کې د اسراییلي ځواکونو یو نوی لوی ګام یادېږي. اخوا د غزې روغتیا وزارت چې د حماس تر کنټرول لاندې دی اعلان کړی چې په پيل شوې جګړه کې تر دې دمه ۱۸زره کسان وژل شوي. حماس د امریکا او اروپايي ټولنې له خوا د ترهګر سازمان په توګه ګڼل کېږي. د اسراییل پوځ ویلي چې د حماس ګڼ جنګیالي تسیلم شوي او دوی نور هم هڅوي چې ورته کار وکړي. خو حماس دا ادعا رد کړې ده.

د اسراییلو د حکومت لخوا په یوه اعلامیه کې راغلي چې صدراعظم بنیامین نتنیاهو پرون د ډسمبر ۱۰مه د روسیې له ولسمشر ولادیمیر پوتین سره د لیدنې پر مهال په ملګرو ملتونو کې د مسکو د استازي د 'اسراییل ضد' دریځ څخه ناخوښي څرګنده کړه. د اسراییلو په بیان کې دا هم ویل شوي روسیې په غزه کې د اوربند لپاره د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د پرېکړه لیک ملاتړ کړی چې د جمعې په ورځ د امریکا له خوا ویټو شو. د اسراییلو په یوه اعلامیه کې دا هم ویل شوي چې نتنیاهو له پوتین سره په خبرو کې له ایران سره د روسیې پر خطرناکه همکارۍ نیوکه کړې ده. Читать дальше...

لاتینې امریکا ته په خپل لومړني سفر کې د اوکراین ولسمشر د دې سیمې له مشرانو مننه وکړه چې د روسیې پر وړاندې په جګړه کې د دوی ملاتړ کوي. ولودومیر زیلینسکي دغه څرګندونې د ارجنټاین پلازمېنه بونیس ایرس کې د ایکوادور، پاراګوې له مشرانو سره تر لیدنې وروسته کړي. هغه ویلي، د خپلواکۍ او ډیموکراسۍ لپاره په جګړه کې د اوکراین له خلکو د لاتینې امریکا واحد او قوي ملاتړ ډېر مهمه دی. زیلینسکي د ارجنټاین د ولسمشر د لوړې د مراسمو لپاره هغه هېواد ته تللی دی.

د افغانستان د ښځو، نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې ویلي، له طالبانو سره اړیکې یواځې د نجونو د ښوونځیو په پرانیستلو نه شي عادي کېدای. د دوحې فارمټ یو اصلي بحث د طالبانو له لوري له زده کړو د افغان نجونو د محرومولو په سر څرخېده. دغه بحث کې د افغانستان د ښځو، نجونو او بشري حقونو لپاره د امریکا ځانګړې استازې له زده کړو او کاره د افغان نجونو او ښځو د محرومولو په برخه کې د طالبانو پر تګلارې نیوکه وکړه. اغلې امیري د یوې پوښتنې په ځواب کې چې ایا د نجونو د ښوونځیو بیا پرانیستل به د طالبانو د رسمیت پېژندنې لار هواره کړي وویل... Читать дальше...

د ۲۰۲۳م کال د نوبل د سولې جایزې مراسم د نرګس محمدي له حضور پرته یکشنبه د لیندۍ په ۱۹مه د ناروې په پلازمېنه اوسلو کې ترسره شول. د نرګس محمدي لور وايي: "ښځه، ژوند، آزادي. کاش زما مور دلته دا جایزه پخپله اخیستې وای." د هغې لور کیانا رحماني د خپلې مور په استازیتوب یې د ۲۰۲۳ کال د سولې نوبل جایزه ترلاسه کړه. کیانا له خپل ورور علي رحماني سره د ناروې په پلازمېنه اوسلو کې د نوبل د سولې د جایزې په مراسمو کې ګډون وکړ. نرګس محمدي د ایران په اېوېن زندان کې ده او له همدې امله یې په دې مراسمو کې ګډون ونه شو کړای. Читать дальше...