Новости за 06.10.2023

د ایران د کورنیو چارو وزیر احمد وحیدي ویلي، غیرقانوني افغان کډوال باید په ایران کې ونه اوسېږي. د ایران د دولتي خبري اژانس ایرنا د راپور پر بنسټ وحیدي دا خبره د پنجشنبې په ورځ خبریالانو ته کړې ده. هغه زیاته کړې، هغه کډوال چې په قانوني ډول اوسېږي هغوي باید په یوه تعریف شوي چارچوب کې فعالیت وکړي. وحیدي ویلي، په ایران کې د کډوالو پر تنظیم کار کوي. د وحیدي له څرګندونو وړاندې، د پاکستان حکومت اعلان کړی چې څه باندې یو میلیون او اووه سوه زره غیرقانوني افغان کډوال باید د نومبر تر لومړۍ نېټې له دې هېواده ووځي. Читать дальше...

د بلوچستان په سرانان پنډغالي کې مېشت افغان کډوال وايي د اسناد نه لرونکو کډوالو په اړه د پاکستان حکومت وروستۍ پرېکړې له ستونزو او اندېښنو سره مخامخ کړي دي. دا له هغه وروسته ده چې د پاکستان حکومت ناقانونه کډوالو ته د نومبر تر لومړۍ نېټې له هغه هېواده د وتلو امر کړی دی. په افغانستان کې د طالبانو حکومت د پاکستان دا پرېکړه غندلې او غېر عادلانه يې بللې ده. د مشال راډیو خبریال صمد شبنم د بلوچستان پښتون مېشتې سیمې پښین کې د افغان کډوالو يو پنډغالي ته ورغلی او هلته یې له کډوالو سره خبرې کړي دي.

په اسلام اباد کې د طالبانو د حکومت تر کنټرول لاندې د افغانستان سفارت وايي چې د پاکستان د سوداګرۍ وزارت په یو تازه اقدام کې د افغانستان پر ټرانزیټي سکټور محدودیتونه لګولي دي. پر افغانانو د پاکستان د حکومت د وروستیو بندیزونو په دوام په اسلام اباد کې د طالبانو حکومت تر کنټرول لاندې د افغانستان سفارت وايي، د پاکستان د سوداګرۍ وزارت په وروستي اقدام کې پر افغان سوداګرو نوي ټرانزیټي بندیزونه لګولي دي. د پاکستان د سوداګرۍ وزارت په دې وروستیو کې افغانستان ته د ۲۱۲ سوداګریزو توکو پر صادراتو بندیز لګولی دی. Читать дальше...

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړې استازې وايي چې له پنځه تر اتو میلیونو افغانان د نشه‌يي توکو په استعمال روږدي دي. د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې روزا اوتونبایوا وايي د افغانستان د ۴۰ میلیونه نفوس له ډلې پنځه تر اته میلیونه یې د نشه‌يي توکو په استعمال روږدي دي. روزا اوتونبایوا د پنجشنبې په ورځ د ملګرو ملتونو د خبر څانګې سره په یو مرکه کې ویلي چې په دې شمېر کې یو میلیون یې ښځې او ماشومان دي. د مېرمن اوتونبایوا په خبره فقر او درملو ته د افغانانو نه لاسرسی په نشه‌يي توکو د روږدي کېدو عمده لاملونه دي. Читать дальше...

د اوکراین د جګړي د بندیانو د همغږۍ او درملني ادارې ویلي، له روسیې سره د وژل شویو سرتېرو د تبادلې په لړ کې یې یو شمېر جسدونه ترلاسه کړي دي. دې ادارې د اکټوبر ۶ مه په ټیلګرام کې لیکلي، دوی توانېدلي د اوکراین د هغو ۶۴ سرتېرو جسدونه ترلاسه کړي چې له اوکراین څخه په دفاع کې وژل شوي دي. د اوکراین د جګړي د بندیانو د همغږۍ او درملني ادارې ویلي، تېره میاشت هم د ۵۱ وژل شویو اوکراییني سرتېرو جسدونه ترلاسه کړي وو. د دې ادارې په خبره، پر اوکراین د روسیې د بې دلیله یرغل له پیل راهیسې یې د نږدې یو زرو نهه سوه تنو اوکرایني سرتېرو جسدونه ترلاسه کړي دي.

له پاکستانه د افغان کډوالو د جبري ایستلو پرېکړې ته د غبرګونونو په دوام کې د افغانستان پخواني ولسمشر حامد کرزي د پاکستان دا کار نامناسب او د ښه ګاونډیتوب د اصولو خلاف بللی دی. کرزي د جمعې په ورځ په ایکسپاڼه کې لیکلي، هیله لري چې پاکستان به په خپله پرېکړه له سره غور وکړي. هغه زیاته کړې، په پاکستان کې د افغان کډوالو شتون هغه هېواد ته اقتصادي او ټولنیزې ګټې رسولي دي او د ده په وینا، د پاکستان اوسنۍ ستونزې له افغانستان او افغان کډوالو سره هېڅ تړاو نه لري. د پاکستان حکومت روانه اوونۍ اعلان وکړ چې... Читать дальше...

د نړۍ له ګوټ ګوټ څخه د ښځو او بشري حقونو لسګونو پېژندل شویو فعالانو او بنسټونو په یوه پرانیستي لیک کې د ملګرو ملتونو سازمان له غړو هېوادونو څخه غوښتي چې جنسیتي اپارټایډ د جرمونو د کنوانسیون په مسوده کې شامل کړي. دغه لیک د پنجشنبې په ورځ ملګرو ملتونو سازمان ته استول شوی او د امریکا د بهرنیو چارو پخوانۍ وزیرې هیلري کلنټن، د نوبل د سولې جایزې ګټونکو ملالې یوسفزۍ او شیرین عبادي، یو شمېر افغان معترضو ښځو، سیاستوالو، ډیپلوماتانو او د بشري او د ښځو د حقونو پېژندل شویو بنسټونو لاسلیک کړی دی. په دې لیک... Читать дальше...

په تاجکستان کې له افغانستانه کډه شوي افغانان وايي، لا هم په بې برخلیک وضعیت کې دي. که څه هم په تاجکستان کې خپل ځايي وګړي له بې‌وزلۍ کړېږي، خو هلته د سلګونو افغان پناه غوښتونکو ورتګ، د دوی ستونزې لا پسې زیاتې کړې دي. د فرانسې خبري اژانس راپور ورکړی چې په تاجکستان کې د خپلو حقونو ترلاسه کول اسان کار نه دي، ځکه په دغه هېواد کې د بیان ازادي محدوده ده. په تاجکستان کې افغان پناه غوښتونکي د افغانستان پر سفارت هم، چې د تېر جمهوري نظام ډیپلومات یې چلوي، ډېره تکیه نه شي کولای. د تاجکستان په پلازمېنه... Читать дальше...

د ناروې په اوسلو کې د نوبل د جایزې کمېټې ایرانۍ مدني فعاله نرګس محمدي د سږ کال د نوبل د جایزې ګټونکې اعلان کړه. د ډېرو تمه وه چې د افغان ښځو د حقونو ملاتړې مجبوبه سراج به د سږ کال د نوبل د سولې جایزه وګټي. د نوبل کمېټې په دې اړه چې ولې یې نرګس محمدي د نوبل د سولې د جایزې مسحقه بللې، په خپله اعلامیه کې توضیحات ورکړي دي.

د ناروې په اوسلو کې د نوبل د جایزې کمېټې ایرانۍ مدني فعاله نرګس محمدي د سږ کال د نوبل د جایزې ګټونکې اعلان کړه. په ایران کې د بشري حقونو فعاله او په دغه هېواد کې د ښځې، ژوند او ازادۍ په نوم د غورځنګ ملاتړې نرګس محمدي د نوبل د سولې د جایزې ګټونکې اعلان شوه. د جایزې د ګټونکې په توګه د اغلې محمدي د نوم د اعلانولو په اړه د نوبل د کمېټې اعلامیه د 'ښځه، ژوند، ازادي' په شعار پیل شوې او د ایران د مذهبي پولیسو په توقیف کې د مهسا امیني وژل کېدو ته یې اشاره کړې ده. په ناروې کې د نوبل کمېټې د جمعې په ورځ... Читать дальше...

د بشري حقونو سازمان یا 'فریډم‌‌نو' د ښځو د حقونو فعالې ژولیا پارسي د ژر تر ژره خوندي خوشې کېدو غوښتنه کړې ده. د بشري حقونو سازمان یا 'فریډم‌‌نو' د پنجشنبې په ورځ ناوخته په خپله ایکسپاڼه لیکلي، یوه اوونۍ کېږي چې د ښځو د حقونو فعاله او معترضه ژولیا پارسي له خپل زوی سره يې د طالبانو له‌خوا په زور له کوره ایستل شوي او نیول شوي دي. د 'فریډم‌‌نو' سازمان زیاته کړې: "موږ باید ژولیا پارسي او نور هغه مدني فعالان چې د طالبانو په بند کې دي، هېر نه‌کړو." د ښځو د حقونو فعاله او د معترضو ښځو د خودجوشه خوځښت... Читать дальше...

د پاکستان حکومت د اسلام اباد په یو شمېر استوګنیزو ښارګوټو کې د کورونو مالکانو ته خبرداری ورکړی چې افغان کډوال له خپلو کورونو وباسي. په اسلام اباد کې د افغان کډوالو شورا وايي چې له پاکستانه د افغان کډوالو د وتلو لپاره د پاکستان حکومت له یوې میاشتني ضرب‌الاجل ټاکلو وروسته نن او پرون د اسلام اباد په دوو بېلابېلو سیمو کې مېشتو افغان کډوالو ته د کورونو د خاوندانو له لوري په لیکلي بڼه خبرداری ورکړل شوی چې ژر تر ژره باید له کورونو ووځي. ازادي راډيو ته د دغه خبرتیاوو یوه یوه کاپي رسېدلې ده. په دې خبرتیاوو کې راغلي... Читать дальше...

د هند او افغانستان ترمنځ د یوه هوکړه‌لیک له لارې فرهنګي اړیکې په ۶۰مه لسیزه کې پیل شوې. د دې هوکړه‌لیک پر بنسټ په ۲۰۱۵م کال کې د نوې ډېلي په جواهر لال نهرو پوهنتون کې د پښتو ژبې څانګه رامنځته شوه. په دې وېډيو راپور کې به تاسي ووینئ چې هندي محصلین څرنګه پښتو وايي او زده کوي.

د هند په همالیا کې روانه اوونۍ تر څنډو د یوه یخچالي جهیل د ډکېدو له کبله سېلابونه بهېدلي چې لږ تر لږه ۴۰ کسان یې مړه کړي دي. د هند چارواکو نن جمعه رویټرز اژانس ته دا خبره داسې وخت کړې چې د لسګونو تري تم شویو د موندنې عملیات روان دي. د سیکیم ایالت په غرونو کې لهوناک جهیل د چهارشنبې په ورځ تر څنډو ډک شو چې له کبله یې سخت سېلابونه وبهېدل. چارواکي وايي دغو سېلابونو د ۲۲زره کسانو ژوند اغېزمن کړی. د جنوبي اسیا په غرونو کې د وژونکې هوا علت اقلیمي بدلون ښودل شوی دی.

د اوکراین چارواکي وايي، د دغه ښار پر ایزمایل بندر تېره شپه د روسیې بې پېلوټه الوتکو برید کړی او د دغه بندر تاسیسات یې زیانمن کړي دي. دا د دې ښار له هغو دوو بندرونو یو دی، چې اوکراین ورڅخه د خپلو غله جاتو د صادرولو لپاره کار اخلي. د اودیسه والي اولیه کیپر په ټلګرام کې لیکلي چې په دغو حملو کې د غله جاتو یوه زېرمه او ۹ لارۍ زیانمن شوي او اور بل شوی دی. کیپر ویلي چې د اوکراین د هوايي مدافع دستګاوو په ایران کې جوړې شوې درې بې پېلوټه الوتکې نسکورې کړې دي، خو د مرګ ژوبلې راپور نه دی ورکړل شوی دی.

په سوات کې د يتيمو او بېوزله ماشومانو د ساتنې او روزنې ناحکومتي ادارې "زموږ کور" د خپل تاسيس د دويمې کليزې په مناسبت د ماشومانو په لاسونو د جوړو شیانو نندارتون جوړ کړی. په هغه اداره کې هغه ماشومان روزل کېږي چې د بېلا بېلو لاملونو په نتيجه کې له زدکړو پاتې شوي دي. ویډیويي رپورټ وګورئ.

د افغان ابدالیانو لوبډلې د چین په اسیايي سیالیو کې د پاکستان الف لوبډلې ته د ۴ ویکټو په توپیر ماتې ورکړه او پایلوبې ته یې لار پیدا کړه. په نیمه پایلوبه کې افغان لوبډلې پچه ګټلې وه او توپ اچونه یې غوره کړه. پاکستان د ۱۸ اورونو په لوبولو سره ټول لوبغاړي له لاسه ورکړل او ۱۱۵ منډې یې وکړې. مخکښ منډه جوړونکی یې عمیر یوسف و چې ۲۵ منډې یې وکړې. په افغان توپ اچونکو کې فرید ملک ۳، قیس احمد او ظاهرخان دوه دوه لوبغاړي وسوځول. که څه هم په توپوهنه کې افغان ابدالیانو هم ښه پیل نه درلود، خو په پیل کې... Читать дальше...

د نوبل د سولې د سږکال جایزه د ایران د ښځو د حقونو فعالې او د ایران د رژيم منتقدې نرګس محمدي ته ورکړل شوه. محمدي دا مهال په ایران کې بندي ده. په ناروې د نوبل کمېټې ویلي، د ۲۰۲۳م کال د سولې جایزه هغه سلګونو زره کسان هم په رسمیت پېژني چې د ایران د مستبد رژیم د پولیسو د هغه تبعیض او جبر په وړاندې مبارزه کوي چې ښځې په نښه کوي. د بشري حقونو افغانه فعاله محبوبه سراج هم د دې جایزې د کاندیدانو په ډله کې شامله وه. د ایران د ښځو د حقونو فعاله نرګس محمدي ته دغه جایزه په ایران کې د ښځو حقونو د دفاع لپاره ورکړل شوې ده.

د افغانستان په غربي ولایتونو کې معتادین تر درملنې وروسته د کاري فرصتونو د نشتوالي له امله بېرته معتاد شوي او ډېری يې د اعتیاد په دوهمه دوره کې تر پخوانۍ اندازې ډېر نشه يي مواد استعمالوي. په فراه ښار کې د پل فریدون سيمه هغه ځای چې د طالبانو حکومت تېر ژمی له دې ځای څخه لسګونه معتادین د دې لپاره زندان ته واستول چې له نشه يي موادو څخه يې لاسونه لنډ شي، خو په وروستیو میاشتو کې بیا په همدې ځای کې تر پخوا دوه برابره معتادین راټول شوي دي. دوی ډېری هغه معتادین دي چې له دوو څخه نيولې بیا تر اته ځله پورې... Читать дальше...

د چین په اسیایي سیالیو کې پاکستان الف لوبډلې د افغانستان الف لوبډلې ته د ۱۱۶ منډو هدف ورکړ. د دې نیمه پایلوبې پچه افغانستان وګټله او توپ اچونه یې غوره کړه. پاکستان د ۱۸ اورونو په لوبولو سره ټول لوبغاړي له لاسه ورکړل او ۱۱۵ منډې یې وکړې. مخکښ منډه جوړونکی یې عمیر یوسف و چې ۲۵ منډې یې وکړې. په افغان توپ اچونکو کې فرید ملک ۳، قیس احمد او ظاهرخان دوه دوه لوبغاړي وسوځول. د دې لوبې ګټونکې لوبډله به پایلوبې ته ځي او بایلونکې به بیا د برونزو مډال ګټلو په موخه سیالي کوي.

په کراچۍ کې د غورځنګ یو مشر محمد الله مسید د اکتوبر پر پینځمه مشال راډیو ته وویل چې هغو کسانو د اکتوبر پر څلورمه شپې ناوخته په سهراب ګوټ کې د ترین پر کور چاپه ووهله او له هغه وخت راهیسې یې هېڅ درک نه لګي.

د ثنا سکېلز یا هنرونو اکاډمۍ په نوم په یوه مرکز کې لسګونه افغان کډوالې نجونه او ښځې په وړیا ډول کسبونه او هنرونه زده کوي. د مرکز چلوونکې وايي، تر اوسه ۱۰۳ افغانو نجونو او ښځو زده کړې بشپړې کړې دي او اوس کورنیو ته پیسې ګټي. دوی زیاتوي چې مالي مرستې ته اړتیا لري چې زیاتو ښځو ته هنرونه او کسبونه وښوولای شي. د رویټرز اژانس له ویډیو جوړ رپورټ.

د طالبانو د حکومت د دفاع سرپرست وزیر ملا محمد یعقوب مجاهد د اکتوبر پر پينځمه په کابل کې یوې غونډې ته په وینا کې وویل چې له پاکستانه د افغانانو د ایستلو پرېکړه "غیر عادلانه" ده.

باغ لرونکي وايي، سږ کال کندهار کې د ابجوشو حاصلات ښه دي، خو بیې يې ټیټې دي. د دوی په خبره د وچکالۍ سره سره يې حاصلات زیات دي، خو د نورو کلونو په پرتله يې نرخونه زیات ټیټ دي چې له کبله يې دوی ته سمه ګټه‌وټه نه رسېږي. د کندهار د سوداګرۍ خونې مسوولان وايي، تېر کال له دغه ولایت څخه د ۳۲ میلیونه ډالرو په ارزښت د ۱۰ زره ټنه څخه زیاتې ابجوشې بهرنیو هېوادونو ته صادر شوي دي. نور جزییات د لاندې لېنک په کېکاږلو اورېدلی شئ:

د نوبل د سولې جایزې ګټونکی به نن اعلان شي. د افغانستان د بشري حقونو فعاله محبوبه سراج، د حقونو فعاله او د ایران د رژيم منتقده نرګس محمدي چې دمګړی هم بندي ده او د بېلاروس د اپوزیسیون جلاوطنه مشره سویتلانا څخانوفسکایا د دې جایزې د کاندیدانو په ډله کې دي. همدا راز د اوکراین ولسمشر ولودومیر زیلینسکي او د روسیې د حکومت مخالف زنداني الیکسي ناوالني هم د نوبل د سولې د جایزې د ترلاسه کولو چانس لري.