Новости за 11.10.2023

د افغانستان لپاره د امریکا د متحدو ایالتونو شارژدافېرې کرن ډیکر ویلي، دا به هیڅکله د افغان نجونو د تعلیم ملاتړ ونه دروي. نوموړې د چهارشنبې په ورځ د نجونو د نړیوالې ورځې په مناسبت پر خپله ایکسپاڼه لیکلي، افغان نجونې ماته د یوه لومړیتوب په توګه پاتې دي. نوموړې د نجونو تعلیم د هغوی د ژوند او د افغانستان د راتلونکې لپاره مهم بللی دی. دا په داسې حال کې ده چې یو شمېر افغان نجونو له ازادي راډیو سره خبرو کې هم ویلي چې دوی ته باید د زده کړو حق ورکړل شي. طالبانو واک ته له رسیدو وروسته د نجونو د منځنۍ... Читать дальше...

په تخار کې د طالبانو د حکومت سیمه‌ییز چارواکي وایي چې نن چهارشنبه د سرو زرو د یوه کان د نړېدو له کبله درې کارکوونکي وژل شوي دي. د تخار د امنیه قومندانۍ د عامه اړیکو امر عبدالمبین ساپي په یوه اعلامیه کې ویلي چې دغه پېښه د خواجه غار ولسوالۍ په هموار سای کلي کې شوې او په خبره یې قربانیان یې هم د همدې کلي اوسېدونکي دي. د چارو کتونکي په دې باور دي چې په افغانستان کې د کانونو کیندنه تر ډېره په غیرمسلکي ډول ترسره کېږي چې وخت ناوخت په کې ورته مرګونې پېښې رامنځته کېږي.

د هرات د زنده جان ولسوالۍ اوسېدونکو دغلته د وروستۍ زلزلې د قربانیانو شاوخوا ۳۰۰ جسدونه په یوه ورځ خاورو ته وسپارل. د طالبانو سیمه يیزو چارواکو د دې زلزلې د مرګ ژوبلې په اړه ضد و نقیض شمېرې وړاندې کړي خو د روغتیا نړیوال سازمان وايي د شنبې په ورځ شوې دې زلزلې شاوخوا ۱۳۰۰ کسان وژلي دي.

محمدم اصف د هرات ولایت د زنده جان ولسوالۍ اوسېدونکی دی. ڼوموړى وايي چې له پلار سره یې بوټو پسې تللی و چې کله راستون شو، کور یې ویجاړ شوی وو. په دې پېښه کې د محمد اصف مور او دوه خورګانې مړې شوي.

اسرايیلي چارواکو خپل لوري ته د وژل شویو کسانو شمېر ۱۲ سوه او فلسطیني لوري ۹ سوه یاد کړی دی. د مرګ ژوبلې دغه شمېره داسې مهال په لوړېدو ده چې اسرايیل نن هم پر غزې درنې بمبارۍ کړي. نور په دې راپور کې:

د کرکټ پنځوس اوریز نړیوال جام سیالیو په ترڅ کې افغانستان خپله دویمه سیالي هند ته وبایلله. افغانستان هند ته د ۲۷۳ منډو هدف ټاکلی و چې هند لوبډلې د دوو لوبغاړو په سوځېدو دغه هدف په پنځه دېرشم اور کې پوره کړ. افغان لوبډلمشر شهیدي مخکښ منډه جوړونکی و چې ۸۰ منډې یې وکړې. دغه راز عظمت الله عمرزی په ۶۲ منډو وسوځېد. د هند لپاره په توپ اچونه کې جسپریت بومرا ۴ او هاردیک پانډیا ۲ وېکټې واخیستې. د هند په توپ وهونکو کې لوبډلمشر روهېت شرما ۱۳۱ منډې وکړې او خپله لوبډله یې بریا ته ورسوله. په افغان توپ... Читать дальше...

په هرات کې د طالبانو د حکومت د اطلاعاتو او فرهنګ مشر او زلزله ځپلو ته د رسېدو کمېسیون مشر احمد الله متقي وایي، نننۍ زلزلې ۱۲۰ تنه ټپیان کړي او له کوم کره شمېر پرته وایي چې یو شمېر په کې مړه شوي هم دي. هغه وایي چې د تېرې اوونۍ د زلزلې د ژغورنې چارې هم پای ته رسېدلي.

د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر یا اوچا وايي چې وروستیو زلزلو ماشومان رواني اغېزمن کړي او هغوی روحي او رواني ملاتړ ته اړتیا لري. د افغانستان په لوېدیځ کې تر سختې زلزلې وروسته د ځاني او مالي زیانونو تر څنګ د زلزله ځپلو سیمو ډېری اوسېدونکي له سخت ذهني او رواني ستونزو شکایت کوي. اوچا او ورډ ویژن وايي، د زلزلې له امله تر ټولو زیات رواني زیان ماشومانو ته رسېدلی چې بېړني رواني او ټولنیز ملاتړ ته اړتیا لري. د اوچا په وینا، له زلزلې وروسته تر ۱۲ زرو زیات کسان له ستونزو سره مخ دي او یو شمېر... Читать дальше...

د اسراییل صدراعظم بنیامین نتنیاهو د اپوزسیون له مخکښ مشر بیني ګانټس سره موافقه وکړه چې په دغه هېواد کې اضطراري حکومت ته واک وسپارل شي. دې حکومت ته د جګړې د وخت د بېړني حکومت نوم ورکړل شوی دی، نور جزییات لا له رسنیو سره نه دې شریک شوي. بل لور ته نن د اسراییل په جنوبي ښارونو کې د حماس د پنځه ورځې مخکېني برید له امله د نورو تلفاتو خبرونه خپاره شوي دي. د اسراییل د پوځ ویاند جانتان کانریکاس وویل، د اسراییلیانو تلفات یو زر دوه سوو ته رسېدلې چې اکثر یې ملکیان دي. اسراییل د خپلو یوسل او نهه شپېته پوځیان د وژل کېدو خبر هم ورکړی دی. Читать дальше...

په داسې حال کې چې اسراییلي ځواکونه وايي په غزه کې یې د حماس پر مرکزونو بریدونو ته دوام ورکړی دی، د اکتوبر پر ۱۱مه د دواړو خواوو ترمینځ د تازه نښتو راپورونه هم ورکړل شوي. د غزې تړانګې د روغتیا وزارت وايي، د اکتوبر پر اوومه د تاوتریخوالي له پیلېدو راهیسې د اسراییلو ځواکونو په بمبارۍ کې ۹۰۰ تنه وژل شوي دي. اسراییلو ویلي دي چې د حماس په بریدونو کې هغې خوا ته د وژل شویو شمېر ۱،۲۰۰ ته رسېدلی دی. د رویټرز اژانس له ویډیوګانو جوړ رپورټ.

په اسراییل کې درې کاناډایان وژل شوي او درې نور تري تم دي. د کاناډا د بهرنیو چارو وزیرې میلني جولي نن په اوتاوا کې د خبرې غونډې پر مهال دا خبر ورکړ او ویې ویل چې دا کسان پر اسراییل د حماس د برید پر مهال وژل شوې دي او تري تم شوې دي. د کاناډا څه باندې څلور زره اووه سوه کسان په اسراییل کې د اوسېدو دایمي اسناد لري. د اسراییل پوځ وایي چې د شنبې له ورځې راهیسې چې حماس پر اسراییل برید کړی دی د دوی تر یوزر دوه سوه ډېر کسان د یوسل او پنځه پنځوس پوځیانو په ګډون وژل شوي دي. په غزه کې د روغتیا وزارت وایي... Читать дальше...

اروپایي ټولنې او د بېل او میلنډا ګېټس بنسټ نن په نړۍ کې د پولیو یا د ماشومانو د ګوزڼ د ناروغۍ د یو مخ له منځه وړلو لپاره د څه باندې یو میلیارد ډالرو مرستې اعلان وکړ. له نولس سوه نویمو کلونو راهیسې پولیو ناروغي په نړۍ کې د واکسین له امله نهه نوي فیصده ورکه شوې ده. رویټرز اژانس لیکي چې په نړۍ کې د دې ناروغۍ یو مخ له منځه وړل ډېر ستونزمن کار دی. نن سبا دا ناروغي یوازې په افغانستان او پاکستان کې شته.

په افغانستان کې د قوش تېپې کانال د لومړۍ برخې کارونه بشپړ شول. د ۱۰۸ کیلو مترو په اوږدوالي د قوش تېپې کانال د لومړي فاز د جوړېدو چارې بشبړې او د دویمې برخې پیل شوې. د دې کانال دوهمه برخه ۶۵ کیلو متره اوږدوالی لري. په دې اړه په مراسمو کې چې په شمالي ولایت بلخ کې جوړ شوي وو ډېری طالب چارواکو برخه اخیستې وه. مراسمو ته د وینا والو خبرې تر ډېره د قوش تېپې کانال په اقتصادي او کرنیزو ګټو او دغه شان د دې کانال په اړه د منځنۍ اسیا هيوادونو په ځانګړي ډول ازبکستان، تاجېکستان او ترکمنستان ته په ډاډ ورکولو... Читать дальше...

د امریکا متحدایالتونو نن له اوکراین سره د نویو پوځي مرستو ژمنه وکړه. د امریکا دفاع وزیر لوېډ اسټن نن په بروکسل کې د امریکا په مشرۍ د اوکراین د دفاع تماس ډلې په غونډه کې وویل چې واشنګټن به د دوه سوه میلیونه ډالرو په ارزښت له اوکراین سره پوځي مرستې وکړي. اسټن وویل چې په دې مرستو کې به هوایي مدافع، توغندي او د توپچي مهمات شامل وي، همداراز به د ټانک ضد سیستم اوکرایني ځواکونو ته وسپاري.

د کرکټ پنځوس اوریز نړیوال جام سیالیو په ترڅ کې افغانستان خپله دویمه سیالي له هند سره پیل کړې ده چې د ۲۷۳ منډو هدف یې ټاکلی دی. لوبډلمشر حشمت الله شهیدي پچه وګټله او توپوهنه یې غوره کړه، افغان توپ وهونکو په ټاکلو ۵۰ اورونو کې د ۸ لوبغاړو په سوځېدو سره ۲۷۲ منډې وکړې. لوبډلمشر شهیدي مخکښ منډه جوړونکی و چې ۸۰ منډې یې وکړې. دغه راز عظمت الله عمرزی په ۶۲ منډو وسوځېد. د هند لپاره په توپ اچونه کې جسپریت بومرا ۴ او هاردیک پانډیا ۲ وېکټې واخیستې. په څو شېبو کې به هندوستان خپله توپوهنه پیل کړي.

د نړۍ د کاتولیک کلیسا مشر پاپ فرانسس له نړیوالې ټولنې غوښتې چې له افغانانو سره تر زلزلې وروسته مرسته وکړي. له واتیکان څخه په خپاره شوي راپور کې راغلې دي چې پاپ فرانسس نن په خپله وینا کې له زلزله ځپلو افغانانو سره خپله خواخوږي څرګنده کړه او له نړیوالې ټولنې یې وغوښتل چې هغه کسان هم هیر نه کړي چې د زلزلې له امله بېځایه شوې دي. د شنبې ورځې زلزلې د هرات په زنده‌جان او غوریان ولسوالیو کې ډېر خلک زیانمن کړل. هلته نږدې ۲۰۰۰ تنه مړه شوي او له دوو زرو ډېر ټپیان شوي وو او تر خوا یې نږدې ۲۰۰۰ کورونه هم نړېدلي وو. Читать дальше...

رویټرز خبري اژانس د جرمني د ځمکپوهنې او ساینس تحقیقاتي مرکز په حواله راپور ورکړی دی چې د اکتوبر پر ۱۱مه د سهار وختي راغلې زلزلې مرکز له هرات ښاره ۳۴ کېلوميټره لیرې وو چې یوشمېر سیمې یې ولړزولې. د خبر له مخې، د تازه زلزلې مرکز د ځمکې تر سطحې ۱۰ کېلوميټره ژور وو.

د دې اوونۍ "د مشال تر رڼا لاندې" کې د پاکستان حکومت لخوا د بې اسناده بهرنيانو د اېستلو د پرېکړې پر لاملونه بحث شوی دی.

د هرات اوسېدونکي وايي چې له وروستۍ زلزلې وروسته د خوراکي او ځينو نورو اړينو توکو بيې لوړې شوي او د پيسو د لېږد رالېږد چارې هم په ټپه درېدلي دي. د هرات يو شمېر اوسېدونکي وايي چې له وروستيو زلزلو وروسته د ډېرو خوراکي توکو او د اړتيا وړ توکو بيې لوړې شوي او د خپلو لومړنيو اړتياوو د پوره کولو لپاره مالي ځواک نه لري. د هرات د دويمې ناحيې اوسېدونکی وحيد احمد وايي: "له هغې ورځې چې د اکټوبر پر اوومه دا پېښه شوې، د خوراکي توکو بيې څو فيصده لوړې شوي دي، زموږ د کورنۍ له شلو څخه زيات غړي دي، فاميل مو ډېر لوى دى. Читать дальше...

هرات کې يو شمېر رضاکاره مېرمنې ادعا کوي چې له زيانمنو شويو مېرمنو سره د مرستې لپاره د طالبانو ځايي مسوولان دوی ته اجازه نه ورکوي چې سيمې ته ولاړې شي. د افغانستان په لوېدیځ هرات ولايت کې يو شمېر افغان رضاکارې ښځې ادعا کوي چې طالبان وروستیو زلزله‌ځپليو سره مرستې لپاره د د دوی د تګ مخه نیسي، خو طالبانو تر اوسه د دې ادعاوو يه اړه څه نه دي ویلي. دوی ازادي راډیو ته وویل، په هرات او ګاونډیو ولایتونو کې د وروستۍ زلزلې اصلي قربانیان ښځې او ماشومان دي، غوښتل یې چې په خپله خوښه مرسته ورسره وکړي، خو ځايي طالبانو ورته اجازه نه ده ورکړې. Читать дальше...

نن د اکټوبر ۱۱مه د ماشومو نجونو نړیوالې ورځې سره برابره ده. د ملګرو ملتونو سازمان د ماشومو نجونو د ورځې په مناسبت د یوه راپور په خپرولو سره د دې سازمان د سرمنشي انټونیو ګوټېرېش په حواله لیکلي: "ښځې او نجونې کولای شي موږ ته د یوې ښې او عادلانه راتلونکې په لور هدایت/ لارښوونه وکړي." نوموړي زیاته کړې: "موږ باید د نجونو غږ اوچت کړو او دا ژمنه بیا تازه کړو چې په ګډ کار سره داسې نړۍ جوړه کړو چېرې چې هره نجلۍ پرمختګ او رهبري وکړي." د ګوټېرېش په وینا: "سږ کال د هغه اقداماتو او تګلارو شاهد یو چې د نجونو... Читать дальше...

پر غزه نن هم د اسراییلي ځواکونو بمباري روانه ده او هلته یې د حماس ډلې اهداف په نښه کړي دي. بل لور ته نن د اسراییل په جنوبي ښارونو کې د حماس د پنځه ورځې مخکېني برید له امله د نورو تلفاتو خبرونه خپاره شوي دي. د اسراییل د پوځ ویاند جانتان کانریکاس وویل، د اسراییلیانو تلفات یو زر دوه سوو ته رسېدلې چې اکثر یې ملکیان دي. اسراییل د خپلو یوسل او نهه شپېته پوځیان د وژل کېدو خبر هم ورکړی دی. په غزه کې چارواکي وایي چې د اسراییلي ځواکونو د بمباریو له امله تر اوسه تر ۹۰۰ ډېر کسان وژل شوي دي.

په داسې حال کې چې د افغانستان په زلزله ځپلو سیمو کې خلک په ویر اخته دي، د اکتوبر ۱۱مې پر سهار یوې بلې زلزلې د هرات ولایت او شاوخوا سیمې لړزولې دي. د امریکا د ځمکپوهنې اداره وايي چې پر رېښتر درجې د دویمې زلزلې زور هم د اکتوبر اوومې زلزلې په څېر ۶،۳ وو. د رویټرز اژانس په وینا، په تازه زلزله کې لسګونه کسان ژوبل شوي دي. هلته لومړۍ زلزلې ځینې کورنۍ دومره ځپلې دي چې د مرستو ترلاسه کولو ته یې هم څوک نه دي پاتې. په دې ویډیو کې ځینې خلک وايي چې دومره درد لري چې له ژونده بېزاره دي. ملګري ملتونه وايي خلکو ته... Читать дальше...

د کرکټ په نړیوال جام کې افغان لوبغاړو د هند په وړاندې بېټېنګ یا توپوهنه پیل کړې ده. افغان لوبډلې تر اوسه ۴۲ منډې کړې او یوه وېکېټه یې له لاسه ورکړې ده. تر اوسه هند یوه لوبه له استرالیا سره کړې او هغه یې ګټلې او افغانستان هم یوه لوبه له بنګله‌دېش سره کړې او هغه یې بایللې ده. د کرکټ د یو ورځنیو لوبو نړیوال جام د اکټوبر په پنځمه په هند کې پیل شو چې پایلوبه به یې د نومبر په نولسمه ترسره شي.

د اوکراین ولسمشر ولودومیر زیلینسکي نن په بروکسل کې د ناټو له سرمنشي ینس سټولټنبرګ سره وکتل. زیلینسکي وویل چې اوکراین د ملکیانو د خوندیتوب، د خپلو تاسیساتو د ساتنې او د خوراکي موادو د صادراتو لپاره نورو وسلو ته اړتیا لري. د ناټو سرمنشي بیا وویل چې د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین یو ځل بیا غواړي چې له ژمي د وسلې په توګه استفاده وکړي او د اوکراین د انرژي تاسیسات په نښه کړي. سټولټنبرګ زیاته کړه چې د دې تاسیساتو د حفاظت لپاره هڅو ته ضرورت شته. بروکسل  کې د ناټو د بهرنیو چارو د وزیرانو غونډه ده او... Читать дальше...