Новости за 10.01.2020

Вайнарг карийна, лаьцнарг дIахецна, нохчий къинтIера баьхна (Керланаш кечдеш иллюстрацина пайдаоьцу Маршо Радион архивех а, официалан сайташкарчу материалех а).

Нохчийн фольклор а, историн турпалхой а шайна дIаберзо гIерташ масалш хаалахь, царех лаьцна материал шега схьакхачае аьлла, Соьлжа-гIаларчу халкъан кхоллараллин Центран директорна Даудов Рамзанна а, доьшийлийн декъан хьаькамна Цуруев Шарипна а тIедиллина мехкан културан министро Дааев Хож-Бауддис. "Эзарнашкахь шерашкахь лаьттинчу исторех йозу нохчийн фольклор Iаламат юьзна ю. Халкъан иллеш, назманаш, легендаш, дийцарш, туьйранаш, балладаш, забарш, ишта кхи дIа а. Къаьсттина мехал ю вайна "халкъан" аьлла, билгалъяьхнарш. Читать дальше...

Терахьдош а, цуьнан кепаш а дика йовзаро, цунах пайдаэца хааро аьтто бо, масала, математика нохчийн маттахь листа а, терахьийн хьесап дан а.

Канадин премьер-министра Трюдо Джастина ГIажарийчоь бехкейина кхаарийдийнахь Тегеранна гергахь Украинан Боинг ракета тоьхна чудожорна. «Кема гIажаройн ракето дохийна хиларх лаьцна дуккха а хьосташкара тоьшаллаш ду тхоьгахь. Тарло иза гIалатбевлла дина хила а», - дIахьедина Трюдос. Шен махкара 63 стаг а леш, хилла бохам кIоргга талла беза, аьлла Канадин куьйгалхочо. Трюдона тIаьххье дIахьедина изза Британин премьер-министра Джонсон Бориса а. «Массийтта агIонера кхаьчна информаци ю, кема гIажаройн... Читать дальше...

Байначу беттан 26-чохь Соьлжа-гIалахь вайна шен 36 шо долу кIант Хамурзаев Шамхан цIавеана аьлла, хаамбина цуьнан нанас Тоитас. "Кавказский узел" агенталло яздарехь, шен вайна кIант Старопромыслан кIоштарчу Кадыров Ахьмадан цIарахчу полкехь карийна аьлла, хьалхо дина дIахьедар а юхаэцна нанас. "Шен накъосташца цхьанхьа садоIуш хилла иза. Ницкъахойн карахь вара сан кIант аьлла, и информаци стенгара яьллера хууш яц со. Коьртаниг- сан кIант могуш-маьрша, шен цIахь  ву. Сагатдарна Дела реза хуьлийла шуна", - аьлла нанас. Читать дальше...

Забайкальерчу салтичо Шамсутдинов Рамила бархI эскархо вийначу тIеман декъехь уставца догIуш доцург лелийна аьлла, шеконаш тIеэгначуьнан цIе яьккхина Оьрсийчоьнан Талламан комитето. "Ведомости" газетан хаттарна жоп а луш, комитето дIахьедина Мухатов Рустамна дуьхьал бехкзуламан гIуллакх айдина шаьш аьлла. Байначу беттан 17-чохь URA.RU портало хааме даьккхира, кIентан деца къамел хиллачул тIаьхьа, Шамсутдинов "дедовщина" аьлла, луьстучу гIуллакхехь зен хилларг ву аьлла, сацамбарх. Шайна тIехь Iазапаш леладора аьлла... Читать дальше...

Оьрсийчоьнан Талламан комитето дIавоьху Нохчийчуьра вахархо Илаев Амхьад маьршаваьккхина Харьковерчу Октябрскан кIоштан кхело Оьрсийчу экстрадици  ян Iалашонца лаьцначуьра. "Кавказ.Реалии" редакцин доларчу документан копи тIехь бовза йиш ю кхелахойн сацам. Украинани парламентан 8 депутато а, адвоката Ангелин Ивана а чуделлачу дехарна жоп делла кхело. ТIейогIучу хенахь сарахь 8 сахьт даьлча Iуьйранна бархI даллалц ша вехачу хIусамера дIасавалар дихкина цунна. Билгалдоккху, Украинерчу миграцин хьукмато тховкIело ца еллера мухIажирна. Читать дальше...

"Политикан репрессешна дуьхьал бу наной" цIе йолчу боламо Москварчу мэрига дехар дина, политикан тутмакхийн агIо лоцуш кху бетан 25-чохь урамехула дуьйладелла чекхдовла, шайна бакъо ло аьлла. "Новая газетане" хаамбина цунах, акци вовшахтоха гIертачара. Тутмакхийн конституцин бакъонаш Iалашъяр, политикан бух тIехь лаьцнарш маьршабахар, политикан репрессеш лелор сацор а тIедожон Iалашонца акци дIаяхьа лерина бу жигархой. "Iедалца ма-хуьллу диалоге довла гIерта" шаьш аьлла, билгалдаьккхина боламан декъашхоша. Читать дальше...

Къилбаседа Кавказан республикашна юкъарчу латтанашна тIехула гIаттийначу къийсамехь Нохчийчоьнан куьйгалхочунна тIехIоьттина нохчийн оппозицин блогер Абдурахманов Тумсо. "Дербент" агенталло бина цунах лаьцна хаам. Кху беттан 5-чохь Ютюберчу шен эфирехь блогеро дIахьедира, 2018-чу шарахь ГIалгIайчоьнан урхалло нохчийн дола даьккхина латта Нохчийчоьнера дIадаьккхина дара "кIелдIахула", цигахь тIемаш боьлхучу шерашкахь аьлла. Ишта Абдурахмановс емалбина, лурчаха латтана тIехула хиллачу бертана дуьхьалбевлла гIалгIайн жигархой а. Читать дальше...

Хутова Заира Оьрсийчоьнан президента Путин Владимира, ша Къилбаседа Кавказе веъча, билгалъяккхира «стратегин Iалашо», Сочина гергара, Iаьржачу хIордан йистонца Iуьллучуьра дIа а баьккхина, чоьхьа оза беза аьчкан некъ, аьлла. Президента аьлларг кхочушдахь, керла некъ хир бу чергазех болчу шапсугийн ярташкахула чекхболуш – ткъа оцо зен дийр ду ишта а жимма бен дисина доцчу къомана, боху юкъархоша. Сочера хьаькамаш вуно реза бу Путина аьллачунна – лаьа царна ма-хуьллу сиха некъ шаьш долучуьра дехьабоккхийла. Читать дальше...

Туристаша регионехь лело дезачух а, царна тIехь хила дезачу духарх а хоуьйтуш Нохчийчохь кехаташ арахецна туризман министралло. "ГIалийн а, яртийн урамашкахь бусулба динан ламасташца догIу духар доьхна а, кху заманца догIучу хотIца а зударий гойла ду. Делахь а, цхьалха, маьттаза духарца лела мегар дац. Принцип муха ю хьуна аьлча: оьзда мел лела, атта хир ду царна Нохчийчохь", - аьлла, кхетийна туризман министраллан векало туристашна лерина даржийначу документех. "Шорташца" а, пхьуьйшаш доцчу кучамашца арахь лелар а доьхкуш ду божаршна. Читать дальше...

1944-чу шарахь Сталин Иосифа къам махках даккхарна Оьрсийчоьно гечдар дехна нохчашка аьлла, дIахьедина республикан куьйгалхочо Кадыров Рамзана. "Нохчийн къомана бехкбоцуш депортаци йина хилар билгалдоккхуш, Оьрсийчоьнан урхалло къинтIера довлар дехна", - яздина Кадыровс "ВКонтактерчу" шен пена тIехь, нохчийн къоман пачхьалкхалла юхаметтахIотторца шен декъалдарехь. Оцу юкъанна юха а неIалт кхайкхийна цо Сталинна. "Ас юха а боху – неIалт хуьлда Сталин Иосифна, нохчийн къомана тIехь ницкъбарна. Читать дальше...