Новости за 03.10.2021

په افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته، رسنۍ له چندان ښه وضعیت سره مخ نه‌دي. دې اندېښنو ته په کتو، د افغانستان د ژورنالېستانو ملي ټولنې په دې اړه د خپلې نظر پوښتنې پایلې له خلکو سره شریکې کړې. د دې نظر پوښتنې پر بنسټ، اوس‌‌مهال یوازې ۳۰ سلنه رسنۍ په افغانستان کې فعالې دي. په دې نظر پوښتنه کې راغلي، ۴۰ سلنه خبریالان له امنیتي اندېښنو سره ژوند کوي او نږدې ۶۰ سلنه نور یې چې ښځې هم په‌کې شاملې دي، له کاري او اقتصادي ستونزو سره لاس او ګرېوان دي. د افغانستان  د ژورنالېستانو د ملي ټولنې د رسنیو... Читать дальше...

د روسیې حکومت وايي، نن او پرون‌یې په کرونا ویروس د ۸۹۰ کسانو مړینه ثبت کړې چې دا د دې وبا له پیله تر ټولو لوړ شمېر ګڼل کېږي. د روسیې د کرونا پر ضد د مبارزې لپاره د کاري ډلې راپور وايي، په دې موده کې په کرونا ویروس د خلکو د اخته کېدو ۲۵ زره او ۷۶۹ مثبتې پېښې ثبت شوي چې ۴ زره ۲۹۴ یې په مسکو کې وې. د رسمي شمېرو له مخې په روسیه کې په ټوله کې په کرونا ویروس د خلکو د اخته کېدو اووه نیم ملیونه مثبتې پېښې او د دوو لکو او ۱۰ زرو کسانو مړینه ثبت شوې ده. ګومان کېږي چې په کرونا ویروس د ډېرو مړینو راپور نه‌ورکول کېږي.

د مصر یوه هوايي شرکت چې د دغه هېواد بیرغ ورباندې ښکارېده، اسرائیل ته لومړۍ مستقیمه رسمي الوتنه نن یکشنبه وکړه. دا په ۱۹۷۹م کال کې د دواو هېوادونو ترمنځ د سولې تړون تر لاسلیک وروسته لومړی وار دی چې د مصر هوايي شرکت یوه الوتکه اسرائیل ته مستقیمه الوتنه کوي. ایر سینای هوايي شرکت د دې لپاره چې کومه لانجه ونه‌شي، د دې شرکت له لوګو پرته له کلونو راهیسې اسرائیل ته الوتنې کولې. اوس به د دغه شرکت الوتکې چې د مصر هوايي شرکت ټاپه به ورباندې لګېدلې وي، هره اوونۍ د قاهرې او تل‌ابیب ترمنځ درې الوتنې کوي.

په ننګرهار کې ځینو سرچینو محلي خبریالانو ته ویلي چې طالبانو په دغه ولایت کې درې کسان له اسلامي دولت ډلې یا داعش سره د ارتباط په تور اعدام کړي دي. دوه مړي په مرکز جلال‌اباد کې ځړول شوي وو او درېیم تن په چپرهار ولسوالۍ کې. دولتي اژانس باختر هم په داعش پورې د درېیو تړلو کسانو د مړینې خبر ورکړی دی. طالبانو تېره اوونۍ په هرات ولایت کې د څلورو کسانو مړي، د ښار په بېلابېلو برخو کې ځړولي وو. دوی ویلي وو، دغو کسانو د یوه سوداګر او د هغه د زوی په تښتونه کې لاس درلود چې د تښتول شویو د خوشې کېدو په عملیاتو کې څلور واړه ووژل شول او یو طالب ټپي شو. Читать дальше...

د اروپايي ټولنې د بهرنۍ پالېسۍ مشر وايي، افغانستان د اقتصاد او ټولنیزو سیستمونو له داسې زوال سره مخامخ دی چې په بشري غمیزې بدلېږي. جوزف بورېل نن د خپل بلاګ په یوه مطلب کې ویلي، تر ټولو د ناوړه وضعیت د مخنیوي لپاره طالبانو ته په کار ده، هغو شرایطو ته غاړه کېږدي چې نړیوالو مرستو ته زمینه برابروي. ښاغلي بورېل لیکلي: "افغانستان له جدي بشري بحران سره مخامخ دی چې ټولنیز او اقتصادي زوال هم راروان دی او دا بحران افغانانو، سیمې او نړیوال امن ته ګواښ پېښوي." له کله چې طالبانو د اګسټ میاشتې په نیمايي... Читать дальше...

په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان وايي، په دغه هېواد کې «د صحتمندۍ پروژې» یوازې ۱۷ سلنه روغتیايي مرکزونه فعاله دي. دې ادارې ویلي، په هرو درېیو دغو مرکزونو کې دوه‌یې اساسي درمل نه‌لري او که چېرې په دې برخه کې اقدام ونه‌شي، پاتې مرکزونه به هم د بندېدو له خطر سره مخامخ شي. په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان نن په خپل رسمي ټویټر کې لیکلي، دغه اداره له بسپنه ورکوونکو سره کار کوي چې د دغو روغتیايي مرکزونو فعالیت دوام ومومي. دغه سازمان ویلي، تر بل هر وخت په ملیونونو افغانان له زیانونو سره... Читать дальше...

په ګرجستان کې د ښاروالانو او محلي شوراګانو د ټاکنو لومړنۍ نتیجې ښيي، د ګرجستان د رویا په نوم واکمن ګوند تر نورو ډېر مخکې دی. په دغو ټاکنو کې چې د درغلیو ادعاوې په‌کې شوي دوو عمده سیاسي لورو په‌کې د بریا ادعا کړې ده. د ټاکنو د مرکزي کمېسیون د نن ورځې شمېرې ښيي چې د ټاکنو د ۹۹ فیصده شمېرل شویو رایو له مخې، د ګرجستان رویا ګوند ۴۶،۶ فیصده رایې ګټلي، خو د متحد ملي غورځنګ په نوم د اپوزېسیون عمده ډلې ۳۰،۷ فیصده رایې خپلې کړې دي. پاتې رایې د ۴۸ نورو ګوندونو ترمنځ وېشل شوې دي. دغه ټاکنې د جلاوطنه پخواني... Читать дальше...

د اروپايي ټولنې د یوه داخلي سند له مخې دغه ټولنه د اوکراین په سرحد کې د روسیې د روانو پوځي فعالیتونو له کبله د اوکرایني پوځیانو د روزنې پر یوه مأموریت غور کوي. په داسې حال کې چې د کیف او مسکو ترمنځ کړکېچ اوج ته رسېدلی، د اروپايي ټولنې ځیني غړي له بلاروس غواړي چې د اوکراین لپاره د اروپايي ټولنې د پوځي مشورې او روزنې په نوم یو بې‌طرفه روزنیز مأموریت پیل کړي. دا خبر د اروپايي ټولنې د پالېسۍ د یوه سند له مخې د جرمني ویلټ ایم سونتاګ ورځپاڼې نن خپور کړی دی. د سند له مخې دا ډول یو پوځي مأموریت به... Читать дальше...

نن مازیګر د کابل عیدګاه جومات ته څېرمه چاودنې مرګ‌ژوبله اړولې ده. د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور وزارت مرستیال ذبیح‌الله مجاهد په یوه ټویټ کې د چاودنې خبر تأیید کړی او ویلي یې دي، چاودنه د ملکیانو پر یوه تجمع شوې ده. ښاغلی مجاهد وايي، په پېښه کې ملکیانو ته مرګ‌ژوبله اوښتې، خو د دقیق شمېر په اړه‌یې څه نه‌دي ویلي. د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزارت ویاند سعید خوستي رسنیو ته وویل، ځیني مشکوک کسان نیول شوي هم دي. ښاغلی خوستی زیاتوي: "د کابل د عیدګاه جومات د عمومي دروازې مخې ته پر سړک چاودنه شوې چې په ترڅ کې یې ملکیانو ته تلفات اوښتي دي. Читать дальше...

د بې‌اسناده وسلو او موټرو د خرڅلاو په اړه د طالبانو په مشرۍ حکومت د دفاع وزارت تازه اقدام. دغه وزارت نن یکشنبه «۱۴۰۰ کال د تلې ۱۱» رسنیو ته په یوه استول شوې اعلامیه امر کړی چې تر ثاني امر پورې په ټول افغانستان کې د بې‌اسناده وسلو او نقیله وسایطو پېر او پلور بند دی. د دې وزارت له لوري په خپره شوې اعلامیه کې دغه‌شان ټولو ولایتونو کې امنیتي ادارو ته امر شوی چې د دې چارې د مخنیوي لپاره جدي اقدامات وکړي. په دې اعلاميه کې دا هم ویل شوي، له کله نه چې طالبان واک ته ورسېدل د غیر مسؤله وسله‌والو له‌خوا،... Читать дальше...

رأی ورکوونکو د شنبې په ورځ د قطر د شورا مجلس په لومړیو انتخاباتو کې ګډون وکړ، خو دوی په دغو انتخاباتو کې له ۲۶ ښځینه کاندیدانو څخه یوه هم انتخاب نه‌کړه. له دې نهیلي کوونکې نتیجې وروسته هم قطرۍ ښځې وايي چې دوی نه‌دي کمزورې شوي. په قطر کې د ۴۵ چوکۍ لرونکي شورا مجلس لپاره ۳۰ غړي د انتخاباتو له لارې ټاکل کېږي او ۱۵ نور غړي د دې هېواد امیر ټاکي. په قطر کې پر سیاسي ګوندونو بندیز دی. عایشه حمام الجسیم ۵۹ کلنه ده. دا د نرسېنګ مدیره ده او په دغو  انتخاباتو کې يې د دوحې له مرخیه ولسوالۍ څخه ځان کاندید کړی و. Читать дальше...

پاکستان چې د طالبانو تر ټولو نږدې ملاتړی بلل کېږي، صدراعظم‌یې یو ځل بیا له نړیوالې ټولنې غوښتي چې د طالبانو به مشرۍ حکومت په رسمیت وپېژني. عمران خان د ترکیې له حکومتي رسنۍ "ټي‌ارټي" سره مرکه کې د افغانستان د ګاونډیانو په ګډون د سیمې په هېوادونو هم غږ کړی چې د طالبانو په رسمیت پېژندلو لپاره یوه ګډه پالېسي جوړه کړي. ښاغلي خان ویلي، که پاکستان په یوازې ځان د طالبانو رژیم ته رسمیت ورکړي، ډېر اغېز به ونه‌لري، خو هغه په دې برخه کې د امریکا، اروپايي ټولنې، چین او روسیې پرېکړه مهمه بولي. عمران خان زیاته کړه... Читать дальше...

د افغانستان د معلولو نجونو د باسکټبال لوبډلې کپټانې پرون د اسپانیا په یوه سیالۍ کې ګډون وکړ.  نیلوفر بیات او د هغې د ژوند شریک رامش نیکزي ته موقع ورکړل شوه چې پر څرخچوکیو (ویلچېر) د اسپانیا د بیلباو ښار په سیالۍ کې ګډون وکړي.  اغلې بیات له سیالۍ وروسته خپل احساسات داسې څرګند کړل: "ډېر ښه احساس کوم. اوښکې مې نه‌شم درولی. د ټولو له هرکلي ډېره مننه. دلته لوبه راته لوی ویاړ دی." نیلوفر بیات له نږدې ۱۰۰ نورو افغانانو سره د اګسټ په ۲۰مه، یعنې د طالبانو تر واکمنېدو پنځه ورځې وروسته د اسپانیا پلازمېنې مادرید ته پناه یووړه. Читать дальше...

طالبانو هغه اوازې رد کړې چې ګنې چینايي الوتکې بګرام هوايي اډې ته راغلې دي.  د طالبانو د حکومت مرستیال ویاند بلال کریمي وايي، بګرام اډې ته نه چینايي الوتکې راغلي او نه چینايي ځواکونه.  تېره شپه په ټولنیزو رسنیو کې اوازې خپرې شوې چې د بګرام هوايي اډې څراغونه ناببره روښانه شوي او د چینایانو څو الوتکې په دې هوايي اډه کې کېناستې دي.

د پاکستان صدراعظم عمران خان د تاجکستان له ولسمشر امام علي رحمان سره د افغانستان پر حالاتو ټیلیفوني خبرې وکړې. د پاکستاني رسنیو د راپور له مخې، دواړو خواوو په دې ټیلیفوني خبرو کې چې پرون (شنبه) یې وکړې، د افغانستان په اوسني وضعیت، سولې او ثبات او بشري مرستو ټینګار وکړ.  عمران خان په ځانګړي ډول په اوس وخت کې له افغانستان سره د بشري مرستو اړتیا مهمه وبلله او د افغانستان د اقتصادي سقوط د مخنیوي لپاره‌یې له دې هېواد سره د اقتصادي راکړو ورکړو د ډېرېدو غوښتنه وکړه.  د پاکستان صدراعظم په داسې حال کې... Читать дальше...

په نړۍ کې د کرونا ویروس له کبله د مړو شویو کسانو شمېر د جمعې تر ورځې پورې تر ۵ ملیونو واوښت.  د کرونا د ډېلتا بڼې خپرېدو او د بې‌وزلو او شتمنو هېوادونو په منځ کې د واکسین په برخه کې نابرابري د کرونا وبا له کبله د مړینو د شمېر په زیاتېدو کې رول لرلی دی. په وروستۍ یوه اوونۍ کې تر نیمايي ډېر کسان په امریکا، روسیې، برازیل، مکسیکو او هند کې مړه شوي دي.  یوازې په وروستیو ۸ میاشتو کې دوه نیم ملیون تنه مړه شوي حال دا چې همدومره نور په یو نیم کال کې مړه شوي وو.  تېره اوونۍ په نړۍ کې په متوسط ډول د ورځې ۸ زره او په هره دقیقه کې ۵ تنه مړه شوي دي. Читать дальше...

د تهران او باکو ترمنځ په دې وروستیو کې کړکېچ وروسته له هغې زیات شوی چې اذربایجان د ایران پولې ته نږدې پوځي تمرینات ترسره کړل او تهران هم ورته اقدام وکړ. اذربایجان په تېره سپټمبر میاشت کې د ایران د پولې په ۵۰۰ کیلومترۍ کې پوځي تمرینات ترسره کړل. په دغو تمریناتو کې پاکستان او ترکیې چې یو یې په سیمه کې اټمي وسله لري او بل د ناټو مهم غړی دی، ګډون کړی و. تورج اتابکي چې د هالنډ په لیډن پوهنتون کې د ختیځ او مرکزي اسیا د څانګې رئیس دی وایي، د ایران او اذربایجان په اړیکو کې د کړکېچ زیاتیدا نور عوامل... Читать дальше...

په افغانستان کې د طالبانو حکومت چارواکو هغه راپورونه رد کړل چې ګواکې یو شمېر هغه کسان‌یې امنیتي ادارو ته احضار کړي چې په دې هېواد کې یې له بهرنیو ځواکونو سره د ترجمانانو په توګه کار کړی دی.  د طالبانو د قطر دفتر ویاند محمد نعیم پرون په یوه ټویټ کې وویل چې د افغانستان د اسلامي امارت امنیتي ادارو محکمې ته هېڅ یو پخوانی ترجمان نه احضار کړی او نه‌یې هم چاته ویلي چې محکمې ته دې حاضر شي. ښاغلي نعیم دا ډول راپورونه رد کړل او هغه‌یې بې‌اساسه وبلل.  تر دې مخکې د هالنډ 'اېن.او.اېس' ټلوېزیون راپور ورکړی... Читать дальше...

د جوزجان په اقچه ښار کې پرون د واده پر مراسمو په یوه چاودنه کې یو تن ووژل شو او څلور تنه نور ټپیان شول. دا پېښه تېر ماښام د جلیل ایشان د ودونو په یوه هوټل کې د واده د مراسمو په جریان کې وشوه.  د دغه واده یوه ګډونوال چې د موضوع د حساسیت له کبله‌یې نه‌غوښتل نوم‌یې واخیستل شي ازادي راډیو ته وویل چې یو ایښودل شوی ماین له لیرې واټن څځه وچول شو چې په نتیجه کې یې ناوې ووژل شوه او څلور تنه نور ژوبل شول. تر اوسه د دغې پېښې مسؤلیت چا یا کومې ډلې نه‌دی اخیستی او د طالبانو سیمه‌ییزو چارواکو هم څه نه‌دي ویلي. Читать дальше...

ترکیه وایي چې د افغانستان د خلکو د اړتیاوو د پوره کولو لپاره‌یې هغه هېواد ته مرستې استولې دي.  د ترکیې د سرې میاشتې رئیس کریم کینیک د چین سینهوا خبري اژانس ته پرون شنبې وویل چې افغانستان ته د ترکیې د ۳۳ ټنه خوراکي موادو د مرستو کاروان پرون شنبه د پاکستان له لارې افغانستان ته حرکت وکړ. د هغه په وینا د خوراکي موادو دغه مرسته به د افغانستان په مختلفو برخو کې پر ۱۶ زره افغانانو وېشل کېږي. هغه زیاته کړه چې په اوس وخت کې شااوخوا ۱۸ نیم ملیونه وګړي په افغانستان کې عاجلو بشري مرستو ته اړتیا لري. ... Читать дальше...

د ګرجستان د پلازمېنې تبلیسي ښاروال کاخا کالادژې «Kakha Kaladze» وایي، د دې هېواد پخوانی ولسمشر میخایل ساکاشویلي باید د خپلو کړو وړو مسؤلیت په غاړه واخلي. هغه دا خبره پرون په تبلیسي کې خبریالانو ته وکړه او ساکاشویلي یې مجرم وباله.  میخایل ساکاشویلي چې کلونه کلونه په اوکران کې اوسېده، په ګرجستان کې د ښاروالیو او سیمه‌ییزو شوراګانو تر انتخاباتو یوه ورځ مخکې بېرته دغه هېواد ته ستون شو او سمدستي ونیول شو. دغه انتخابات د تېرې جمعې په ورځ د اکټوبر په لومړۍ نېټه ترسره شول. ساکاشویلي د ولسمشرۍ په... Читать дальше...

تایوان چین په پټکو او د سیمې سولې ته په زیان رسولو تورن کړ. تر دې مخکې چین په تېرو دوو ورځو کې تر ټولو پراخ مانورونه چې په لسګونه الوتکو په‌کې برخه اخیستې وه، د دغه ټاپو د هوایي قلمرو په زون کې ترسره کړل. د تایوان دفاع وزارت وویل، د هوایي مدافعې قلمرو ته‌یې د اکټوبر په لومړۍ نېټه د چین د ملي ورځې د لمانځلو پر مهال د جنګي او بم غورځوونکو الوتکو په ګډون ۳۸ الوتکې په دوو پړاوونو کې داخلې شوې وې او پرون شنبه‌یې هم ۳۹ الوتکو پر دغه هوایي قلمرو تېری وکړ. تایوان وایي چې د چین دغو مانورونو ته‌یې د جېټ... Читать дальше...

ماشومان په افغانستان کې د خوارځواکۍ له امله مري. په افغانستان کې چې په دې وروستیو کې د بشري ناورین خبرداري ورکړل شوي او د دې هېواد په ملیونونو وګړي خوراکي مصونیت نه‌لري، ډېری ماشومان په خوارځواکۍ اخته شوي دي.  دا خبره سیمه‌ییزو او نړیوالو چارواکو پرون شنبې فرانسپرس خبري اژانس ته وروسته له هغې وکړه چې له دې مخکې خبرداري ورکړل شوي وو چې په دې هېواد کې ښایي د روان کال تر پایه یو ملیون ځوانان له ژوند ګواښوونکې خوارځواکۍ سره مخامخ شي.   غور د افغانستان یو له هغو ولایتونو دی چې ډېر ماشومان په‌کې په خوارځواکۍ اخته شوي دي. Читать дальше...

د طالبانو له واک ته رسېدو او له افغانستانه د لسګونو زره افغانانو له وتلو وروسته د هغو کسانو چې په خورا خطرناکو او سختو شرایطو کې د کابل له هوايي ډګره امریکا او نورو هېوادونو ته ووتل، په لوېدیځو رسنیو کې لا هم راپورونه خپرېږي.  نیویارک پوسټ نیویارک پوسټ ورځپاڼې د هغه ماشوم په اړه لیکنه خپره کړې چې د ازغنو سیمونو له سره یوه امریکايي پوځي ته سپارل کېږي او له خپل مور او پلاره جلا کېږي.  دا عکس په نړیوالو رسنیو کې ډېر خپور شو او د ډېرو پام یې ځان ته واړوله.  دا دوه میاشتنۍ ماشومه له خپل مور او پلار سره د امریکا په ایریزونا کې یوځای شوی دی.