Новости за 07.01.2023

جمهوري غوښتونکی کېوېن مک کارټي د امریکا د استازیو جرګې مشر وټاکل شو. د امریکا د استازیو جرګې اکثریت او مشري د جمهوري غوښتونکو لاس ته ولوېده. د امریکا ولسمشر جوبایډن د ادارې یو کلک منتقد کېوېن مک کارټي شنبه سهار وختي په پنځلسم دور رایګیري کې د استازیو جرګې د مشر په توګه وټاکل شو. هغه په خپله لومړۍ وینا کې ټينګار وکړ چې له ټولو مسوولو کسانو سره به حساب کتاب کوي. هغه وویل: "موږ به له ټولو مسوولو اړخونو سره حساب کتاب کوو. له افغانستانه د راوتلو له قضیې را نیولې د کوېډ تر مرکز او د اف بي ای تر... Читать дальше...

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندوی دفتر مرستیال په افغانستان کې د لوړو زده کړو په موسسو کې د نجونو پر تحصیل او په غیرحکومتي ټولنو کې د ښځو پر کار د بندیز د سمدستي لیرې کېدو غوښتنه کړې. یوناما پر ټوېټر په یوه بیان کې ویلي چې مارکس پوټزل دا خبرې نن د طالبانو د حکومت د لوړو او مسلکي زده کړو له سرپرست وزیر مولوي ندامحمدندیم سره په کتنه کې کړي. پوټزل ویلي چې افغانستان د بحران یوه نوي پړاو ته ننوځي. د ده په وینا د ښځو پر زده کړو او کار بندیز ټول افغانان زیانمنوي. د طالبانو د حکومت د اقتصاد... Читать дальше...

په ایران کې نن دوه تنه اعدام شول. د ایران قضایه قوه وایي چې دا کسان د حکومت پر ضد د اعتراضونو پرمهال د کرج په سیمه کې د بسیج ځواکونو د یوه غړي د وژلو په جرم اعدام شول. د میزان په نوم د ایران د قضایه قوې د راپور له مخې محمد مهدي کرمي او سید محمد حسیني د روح اله عجمیان د وژلو په تور په دار وځړول شول. پر کرمي او حسیني د ډسمبر میاشتې په لومړیو کې د اعدام حکم شوی و. دوی د نومبر په درېیمه د بسیج ځواکونو د غړي عجمیان په وژلو تورن شوي وو. کرمي او حسیني دا تور رد کړی و او ویلي یې و چې دوی په زندان کې شکنجه شوې دي. Читать дальше...

سلګونه عیسویانو نن د اوکراین د پلازمېنې کییف په پیچیرسک لاورا عبادتځای کې د ارتودوکس کلیسا د کرسمس جشن په یو لړ مراسمو کې ونمانځه. دا کلیسا له جګړې مخکې د روسیې د ارتودوکس کلیسا یوه برخه وه، خو په تېر مې میاشت کې یې خپل اړیکې ورسره پرې کړل. اوکراین سږنی کرسمس په داسې حال کې نمانځي چې د روسیې له اشغال سره لاس ګرېوان دی. د لاورا کلیسا مشر په خپله وینا کې وویل، اوکراین له معنوي پلوه له روسیې سره روانه جګړه ګټلې.

د افغانستان 'دهمدیگر پذیرۍ' ټولنیز بنسټ نن په سر پټې فضا کې د نجونو او ښځو د کار او زده کړې پر حق د بنديزونو په اړه اعتراض وکړ. ازادي راډیو ته په را لېږلي شویو انځورونو کې کې لیدل کېږي چې د اعتراض کوونکو په لاسونو کې شعارونه نیولي او غوښتنه کوي چې د باید د ښځو پر وړاندې د کار او زده کړو دروازې پرانیستل شي. یو اعتراض کوونکي تابش ازادي راډيو ته وويل: "ویل شوې ولولئ دا لوست یو کس ته نه بلکې ښځې او نارینه دواړو ته ویل شوي چې ولوله او لوست یې په دواړو ښځو او نارینه باندې فرض کړی. موږ له اسلامي امارت... Читать дальше...

د ماشومانو ملاتړ نړیواله موسسه یا سیف د چلډرن وايي، په نادولتي ادارو کې د افغان ښځو له کاره منع کول د دې لامل کېږي چې ماشومان بیا کار کولو ته اړ شي. د ۱۲ کلنې زینب مور د کابل ښار په واټونو کې توکي پلوري. دغه مېرمن وايي، پخوا يې په يوه نادولتي اداره کې د تلاشۍ په برخه کې کار کاوه، خو اوس چې بېکاره ده دا او لور یې د سړک پر غاړه توکي پلوري. هغې ازادي راډيو ته وويل چې خاوند يې د كابل په ښار کې مزدوري کوي او په یوازې ځان نه شي کولای د خپلې شپږ کسیزه کورنۍ مصرف پوره کړي. هغې وویل: "پخوا مې په یو... Читать дальше...

امیده او آمنه هغه تنکې خویندې دي چې په تاجکستان کې د سوک وهنې اتلې دي. د دې سپورت له پېل کولو دمخه، دوي د ښار له کثافاتو څخه فلزات را ټولول او د خپل ژوند لګښتونو لپاره یې پلورل.

په افغانستان کې د هوا له سړېدو سره د ګازو د نیولو امله مړینې هم ډېرې شوې دي. سهراب داوړ چې د وزیرستان اوسېدونکی و او د ناامنیو له امله ۸ کاله مخکې خوست ته کډوال شوی و، څلور ورځې مخکې د ګاز نیولو په پېښه کې خپله دی او درې اولادونه‌یې ووژل شول او یوازې مېرمن‌یې ژوندۍ پاتې شوه چې اوس په روغتون کې بستر ده. د سهراب یو نږدې خپل رفیع‌الله ازادي راډيو ته وویل، نوموړی هر سهار وختي لمانځه ته راپاڅېده، خو په هغه ورځ‌یې چې درک ونه‌لګېد، کور ته‌یې ورغی او بیا یې چې څه ولیدل، د سترګو لیدلی حال یې شریک کړ. هغه وویل... Читать дальше...

د افغانستان د دفاع وزارت یوه پخواني جګپوړي جنرال په چک جمهوریت کې له نړۍ سترګې پټې کړې. ډګرجنرال غلام سخي احمدزی په تېر جمهوري نظام کې د دفاع وزارت مرستیال پاتې شوی و. د هغه د کورنۍ یوه غړي متقاعد جنرال عبدالغفار احمدزي له ازادي راډیو سره په خبرو کې وویل: "زما خوریي د هېواد د وسله وال پوځ پخوانی ډګر جنرال ډيپلوم ارکانحرب غلام سخي احمدزي د جدي په شپاړسمه نېټه په چک جمهوریت کې خپل روح حق ته وسپاره. غلام سخي احمدزی د هېواد له تجربه کارو پوځي کادرونو څخه و." خو جنرال عبدالغفار احمدزي د ډګرجنرال... Читать дальше...

په نادولتي ملي او نړیوالو ادارو کې د طالبانو د حکومت له لوري د ښځو په کار د بندیز په اړه د غبرګونونو په دوام د افغانستان لپاره د بریتانيا شارزدافېر هوګو شارټر ویلي، طالبان په دې کار سره د افغانانو له ژوند سره لوبې کوي. شارټر په خپل ټوېټر په څو بېلابېلو ټوېټونو کې د طالبانو دا پرېکړه ښکاره جنسیتي تبعیض او د نړیوالو قوانینو او بشري مرستو له اصولو سرغړونه بللې ده. هغه لیکلي، بریتانیا، د ملګرو ملتونو امنیت شورا ، د اسلامي همکاریو سازمان، د جي ۷غړي هېوادونه او نورې نادولتي موسسې په طالبانو غږ کوي چې دا ناعالادنه پرېکړه بېرته واخلي. Читать дальше...

د تېر جمهوري حکومت یو شمېر ملکي کارکوونکي چې اوس هم د طالبانو په واکمنۍ کې کار کوي ادعا کوي وايي، په ادارو کې د طالبانو له لوري د توپیري چلند ترڅنګ پېغورونه ورکول کېږي. د تېر جمهوري حکومت یو کارکوونکی دی چې د طالبانو له واکمنېدو وروسته بیا هم خپلې مخکېنۍ ادارې ته ورغی او خپل کار ته یې ته دوام ورکړ، خو ادعا کوي چې د طالبانو توپیري چلند او پېغورونو اړ کړ چې له خپلې دندې استعفا وکړي. دا کس چې د امنیتي ستونزو له امله نه غواړي نوم یې په راپور کې واخیستل شي، ازادي راډيو ته یې وویل، هره اداري ناسته به د دوی په توهین پیلېده. Читать дальше...

د کندهار یو شمېر اوسېدونکي وايي، د اقتصادي ستونزو له امله نه شي کولای د ژمي په موسم کې خپلې اړتیاوې پوره کړي. دوی دغه راز شکایت کوي چې بشري مرستې د دوی په نوم راځي، خو دوی ته نه رسېږي. بلخوا په کندهار کې د طالبانو د حکومت د پېښو پر وړاندې د مبارزې اداره وايي، د بېوزلو کسانو شمېر زيات دی او دوی ورسره د سروې له مخې مرستې کوي. نور جزییات د لاندې لېنک په کېکاږلو اورېدلی شئ:

د بدخشان په یاوان ولسوالۍ کې د غره ښووېدنې په پېښه کې د ایسارو خلکو د ژغورلو هڅې د واورې او توپاني هوا په خاطر ټکنۍ پر مخ ځي. په بدخشان کې د طالبانو د اطلاعاتو او فرهنګ ریاست بېګا ناوخته لیکلي چې که څه هم د دفاع وزارت ژغورونکي ټیمونه سیمې ته رسېدلي، خو د ایسارو خلکو د ژغورلو چانس کم دی. چارواکو د درېیو کسانو د ګیر پاتې کېدو خبره کړې، خو ځینو رسنیو د لږ تر لږه لسو کسانو د بند پاتې کېدو راپورونه ورکړي. د غره د ښووېدو دا پېښه د پنجشنبې په ورځ پېښه شوې.

يو شمېر معتادین وايي چې د معتادینو په مرکزونو کې د بستري خدماتو د نشتوالي له امله د دوی کورنۍ هغوی داسې ډاکټرانو ته ورولي چې په کور کې د هغوی درملنه کوي. صديق الله (۲۵) کاله عمر لري، دی په وروستيو مياشتو کې په کابل کې څو ځله د معتادینو د درملنې مرکزونو ته ورغلی دی، خو چا نه دی بستري کړی او ده هم خپلو نشو ته دوام ورکړی دی. د صديق الله کورنۍ په کابل کې يوه میاشت مخکې له يوه درملتون څخه د نشې پرېښودلو درمل رانيول چې د دې درملو په مرسته په کور کې د صدیق الله درملنه وکړی، خو د متخصص ډاکټر پرته يې د دردونو زغم نه درلود او له کوره وتښتېده. Читать дальше...

په افغانستان کې د هوا پېژندنې ادارې په ۱۵ ولایتونو کې د واورې او سخت باران په اړه خبرداری ورکړی دی. دې ادارې پرون جمعه په یوه اعلامیه کې ویلي چې شنبه او یکشنبه د واورې او باران د پېښېدو اټکل شوی. په اعلامیه کې د پکتیکا، خوست، پکتیا، لوګر، میدان وردګ، غزني، بامیان، غور، دایکندي، ارزګان، زابل، کندهار، هلمند، فراه او بدخشان ولایتونو نومونه یاد شوي. په دې سربېره په کابل او ځینو نورو ولایتونو کې دا څو ورځې پرله پسې سړه هوا چلېږي.

په اسلام اباد کې د امریکا سفارت وايي، چې امریکا تېر ۲۰۲۲ مالي کال کې افغان کډوالو ته د رسیدنې په خاطر له پاکستان سره ۶۰ میلیونه ډالره مرسته کړې. د سفارت د خبرپاڼې له مخې، په اسلام اباد کې د امريکا سفير ډونالډ بلوم ويلي چې امريکا د ٢٠٠٢ کال له پيله تر اوسه پاکستان ته د افغان کډوالو د لاسنیوي لپاره ٢٧٣ ميليونه ډالره مرسته کړې ده. تر ټولو زیاتې مرستې په خیبر پښتونخوا او بلوچستان ایالتونو کې د روغتیا او پوهنې په برخو کې له افغانانو سره شوې دي. د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو د عالي کمېشنرۍ د... Читать дальше...

د امریکا متحدو ایالتونو د ایران پر دوو هوايي شرکتونو له روسیې سره د دغه هېواد د بې پیلوټه الوتکو د مرستې په خاطر نوي بندیزونه لګولي دي. د امریکا د خزانې وزارت پرون د جنورۍ ۶مه وویل چې د قدس ډلې هوايي صنعت او د ایران د فضايي صنایعو سازمان تر بندیزونو لاندې راغلي دي. دغه راز ویل شوي چې د دواړو ادارو اجرایوي غړي او د بورډ غړي د اوکراین په جګړه کې روسیې ته د بې پیلوټه الوتکو په جوړولو کې د لاس لرلو له امله له بندیزونو سره مخامخ دي. د امریکا د خزانې وزیرې جینت ییلن ویلي، هېواد به یې پر اوکراین د... Читать дальше...

د اوکراین پوځ وايي، د روسیې له خوا د اوربند له اعلان سره سره، پرون د جنورۍ ۶مه د جنوبي ښار خرسون په ګډون په بېلابېلو جبهو کې نښتې روانې وې. په خرسون کې د اوکراین د پوځ قوماندان یاروسلاو یانوشیویچ وايي، د دغه ښار د اور وژنې څانګه د راکټي بریدونو له امله په نښه شوې چې په پایله کې یې یو کس وژل شوی او څلور نور ټپیان شوي دي. د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین یوه ورځ مخکې ویلي وو چې اوربند به د اورتودوکس کرسمس په مناسبت د جنورۍ د شپږمې له سهار د جنورۍ د اوومۍ د شپې تر نیمايي دوام وکړي. خو د اوکراین ولسمشر... Читать дальше...

د ایران د سپاه پاسداران انقلاب محکمې یو ۲۲ کلن ځوان په اعدام محکوم کړ. یو ۲۲ کلن ایرانی ځوان منصور دهمرده په مظاهرو کې د ګډون په خاطر د ایران د سپاه پاسداران انقلاب اسلامي محکمې له خوا په اعدام محکوم شو. محکمې هغه د ځمکې په مخ د فساد په تور محکوم کړی هغه جرم چې په ایران کې ورته د اعدام سزا اورول کېږي. د ازادۍ راډيو فردا څانګې راپور ورکړی چې دغه ۲۲ کلن بلوڅ ځوان چې يو جسمي معلولیت هم لري، له تېرو لسو ورځو راهيسې شکنجه شوی او حتی غاښونه او پوزه يې ماته شوې. منصور دهمردي په محکمه کې وويل چې... Читать дальше...

افغانستان ته د بشري مرستو د بندېدو د احتمال په اړه اندېښنو د ملګرو ملتونو د بشري مرستو مشر همغږی کوونکی مارټین ګریفیټس اړ کړی چې کابل ته سفر وکړي. د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیال او د بشري مرستو همغږی کوونکی مارټین ګریفیټس خبرداری ورکوي چې که طالبان په نادولتي ادارو کې د ښځو پر کار بندیز لرې نه کړي، د دغه سازمان له ملاتړه برخمن بنسټونه په افغانستان کې بشري او مرستندویه پروګرامونه پر مخ نه شي وړلای. تمه ده چې مارټین ګریفیټس به ډېر ژر کابل ته سفر وکړي، خو دقیقه نېټه یې نه ده معلومه. رسنیو راپور... Читать дальше...

ګارډین ورځپاڼه: له برېتانیا خپرېدونکې ګارډین ورځپاڼې یو وار بیا د بشري مرستو د رسونې په چارو کې د ښځو د ونډې پر اهمیت لیکنه خپره کړې ده. وروسته له هغې چې طالبانو د ډسمبر میاشتې پر ۲۴مه، په کورنیو او بهرنیو نړیوالو موسسو کې د ښځو پر کار بندیز ولګاوه، دې مسئلې ګڼ نړیوال سازمانونه اړ کړل چې خپل ځینې فعالیتونه وځنډوي. دغه اداره وايي زیان‌ګالو ښځو او ماشومانو ته د بشري مرستو په رسولو کې د ښځینه کارکوونکو ونډه خورا مهمه وه. د ګارډین په لیکنه کې راغلي، د ملګرو ملتونو د بشري چارو مخکښ همغږي کوونکي... Читать дальше...