Новости за 15.01.2023

طالبانو د بلخ ولایت د مزار شریف ښار په یوې څلور لارې کې د اس سورو مجسمې ړنګې کړي دي. د ټولنیزو شبکو یو شمېر زیاتو کارونکو د بلخ ولایت د مزار شریف په کامګار څلور لارې کې د اس سورو د مجسمو ړنګول غندلي دي. د شنبې په ورځ چې کومه ویډيو په ټولنیزو رسنیو کې خپره شوه په کې لیدل کېږي چې د وروستي اس مجسمه هم لوېږي. دې ویډيو د ټولنیزو رسنیو د ډېریو کارونکو غبرګونونه راپارولي دي. دوی نیوکه کوي او وايي چې باید د افغانستان د خلکو فرهنګي ارزښتونو ته درناوی وشي او د دغو مجسمو ړنګول چې د دوی په خبره سیمې... Читать дальше...

په هند کې د افغانستان سفارت وايي، ناستې او بحثونه روان دي څو د هند له دولت سره په ګډه په هغه هېواد کې د فارغو شویو افغان پوځي محصلانو ستونزو ته د رسېدنې بنسټیزې لارې پیدا کړي. د هند له پوځي اکاډمې څخه فارغ شوی یو افغان محصل چې اوس د خپلې تحصیلي رشتې خلاف په ملکي زده کړو بوخت دی نه غواړي د موضوع د حساسیت له امله یې نوم په راپور کې واخیستل شي ازادي راډیو ته یې وویل، په افغانستان کې شل کلنۍ جګړو او ناامنۍ دې ته اړ کړ چې پوځي زده کړې وکړي څو له خپل هېواد او ارزښتونو یې دفاع وکړي، خو په خبره یې دا ارمان... Читать дальше...

د هند کرکټ لوبډلې پیاوړي توپ وهونکي ویرات کهولي د سریلانکا پر وړاندې د یو ورځنیو لوبو د لړۍ په وروستۍ لوبه کې هم سلیزه ووهله. هغه په دویمه لوبه کې په څلور منډو سوځېدلی و او په لومړۍ لوبه کې یې ۱۱۳ منډې کړې وې. په اوسنیو کرکټرانو کې ویرات کهولي تر هرچا ډېرې ۷۴ سلیزې وهلې دي او دا یې د یو ورځنیو سیالیو ۴۶مه سلیزه ده. تر دې دمه په نړیوال کرکټ کې د ډېرو سلیزو ویاړ بل پخوانی هندی کرکټر سچن ټنډولکر لري، هغه ۱۰۰ سلیزې وهلې دي.

د تېر نظام د ولسي جرګې غړی نعمت الله کریاب وايي، په کابل کې د پخوانۍ وکیلې مرسل نبي زاده وژنې پخوانیو چارواکو او وکیلانو ته چې افغانستان کې دي د ډېرې اندېښنې وړ خبره ده. کریاب ازادي راډیو ته وویل چې اغلې مرسل نبي زاده په خپلو خلکو ځورېدله او د بېوسو خلکو خدمت یې کاوه. مرسل نبي زاده چې د پخوانۍ ولسي جرګې غړې وه په کابل کې په خپل کور کې وژل شوې ده. له نعمت الله کریاب سره صفي الله ستانکزي مرکه کړې چې د لاندې لېنک په کېکاږلو یې اورېدلی شئ:

داسې مهال چې د امریکا د بهرنیو چارو پخوانی وزیر مایک پومپیو ویلي، د افغانستان مخکېني جمهور رییس محمد اشرف غني سوله نه غوښته، خو د غني مخکېن مرستیال امرالله صالح وايي، محمد اشرف غني واقعي سوله غوښته. د افغانستان مخکېني مرستیال جمهور رییس امرالله صالح د امریکا د بهرنیو چارو د پخواني وزیر مایک پومپيو هغه څرګندونو ته تُند غبرګون ښودلی چې ویلي یې و، مخکېني جمهور رییس محمد اشرف غني سوله نه غوښتنه او انتخابات یې هم غلا کړي وو. پومپیو د امریکا د شیکاګو پوهنتون د سیاست انسټېټیوټ کې د دې پوښتنې په ځواب... Читать дальше...

د ښځو د حقونو او یو شمېر مدني فعالانو د سې شنبې په ورځ د نړۍ په بېلابېلو هېوادونو کې د افغان ښځو او نجونو د حقونو په ننګه اعتراضونه وکړل. په افغانستان کې د ښځو پر په زده کړو او کار د لګېدلو بندیزونو په تړاو پرون د شنبې په ورځ امریکا، اسټرالیا، کاناډا، جرمني، فرانسې او یو شمېر نور اروپایي هېوادونو کې د ښځو او نارینه وو له خوا اعتراضونه وشول. دا اعتراضونه په افغانستان کې د ښځو د حقونو دفاع په نوم او افغان نجونو زده کړو ته پرېږدئ هشټګ په خپرولو سره وشول. د جرمني په نورن برګ ښار کې یوه اعتراض... Читать дальше...

پر اوکراین د روسیې د میزایلو په تازه برید کې د وژل شویو کسانو شمېر لږترلږه ۲۰ ته رسېدلی دی. دا پېښه داسې وخت کېږي چې بریتانیا د لومړي غربي هېواد په توګه اوکراین ته د ثقیله ټانکونو د ورکولو ژمنه وکړه. د بریتانیا دغه اقدام د مسکو له سخت عکس العمل سره مخامخ شوی او ویلي یې دي، دغه کار به په اوکراین کې روانه شخړه لا پسې سخته کړي. د بریتانیا صدراعظم ریشي سوناک د اوکراین له ولسمشر ولودومیر زیلینسکي سره د ټیلیفوني مکالمې پرمهال د چلنجر-۲- ټانکونو او نورو توپچي سیستمونو په تړاو توضیحات ورکړل. د دې... Читать дальше...

د اوکراین په دنیپر ښار کې د یوې ودانۍ له نړېدو وروسته د ژغورنې عملیات دوام لري. په دې پېښه کې لږترلږه ۱۲ تنه مړه شوي دي. د ښار شورا پرون ناوخته په یوه راپور کې وویل چې په دې پېښه کې د ۱۴ ماشومانو په ګډون ۷۳ تنه ژوبل شوي او د ۶ ماشومانو په شمول ۳۸ نور سلامت ژغورل شوي دي. له دې پېښې وروسته په دنیپر ښار کې درې ورځې ویر اعلان شوی دی. په همدې حال کې پر اوکراین د روسیې د یرغل څه باندې ۱۱ میاشتې وځي.

په هرات کې د وروستیو څو ورځو د شدیدې سړې هوا له کبله لږترلږه ۲۲ تنه په روغتونونو کې بستر شوي دي. د هرات د حوزوي روغتون د ایمرجنسي یا بېړنۍ څانګې مسوول فرهاد افضلي نن په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې دا کسان له مړینې ژغورل شوي، خو لا هم سخت ساړه دوام لري. په وروستیو ورځو کې د افغانستان په یو شمېر ولایتونو کې د تودوښې درجه تر منفي ۳۰ درجو پورې ټیټه شوې چې دا په وروستیو څو لسیزو کې کمسارې ده.

لسګونو زرو اسراییلیانو پرون شنبې د اسراییل په درېیو سترو ښارونو کې د صدراعظم بنیامین نتانیاهو د عدلي او قضايي اصلاحاتو د پروګرام پر ضد مظاهرې وکړې. د لاریونونو تنظیموونکو بنیامین نتانیاهو په اسراییل کې د دیموکراتیکو اورګانونو په کمزوره کولو تورن کړ. نتانیاهو په وروستیو ورځو کې له یوه سختدریځي مذهبي ګوند سره د ایتلاف په جوړولو د شپږم ځل لپاره د اسراییل صدراعظم شو. د ده منتقدان وايي چې قضايي اصلاحات به د اسراییل د قضا خپلواکۍ ته زیان اړوي.

یوه الوتکه چې ۷۲ کسان په کې سپاره وو، نن په نیپال کې لوېدلې ده. د نیپال د هوايي چلند ادارې په دې پېښه کې تر دې دمه د لږترلږه ۴۰ کسانو وژل کېدل تایید کړي. د نورو هغو مسافرو د مرګ او ژوند حال هم نه دی معلوم او د لا زیاتو خلکو د وژل کېدو وېره ځي. د یتي هوايي شرکت چې دا دوه ماشینه الوتکه ورپورې اړوند وه ویلي چې الوتکه په محلي وخت لس نیمو بجو د نیپال له مرکز کتمندو والوته، خو مقصد ته چې د نیپال لوېدیځ ښار پوخارا وو تر رسېدو پنځه دقیقې مخکې ولوېده. د کتمندو او پوخارا تر منځ فاصله پنځه ویشت دقیقې پرواز دی. Читать дальше...

د افغانستان د تېر جمهوري نظام د ولسي جرګې غړې مرسل نبي زاده ووژل شوه. د طالبانو په کنټرول کې د کابل امنیه قوماندانۍ ویاند خالد ځدراڼ رسنیو ته په یوه استول شوي پیغام کې پېښه تایید کړه. د طالبانو په کنټرول کې د کابل امنیه قوماندانۍ ویاند وايي، نبي زاده د کابل په دولسمه ناحیه کې د یکشنبې په ورځ په خپل کور کې د ناپېژانده وسله والو برید کې وژل شوې ده. ځدراڼ وویل، په پېښه کې د نبي زاده یو ساتونکی هم وژل شوی او ورور یې ټپي دی. تراوسه کومې ډلې د دې برید مسوولیت نه دی منلی.

د نیپال پوخارا ښار ته نږدې یوه مسافر وړونکې الوتکه چې ۷۲ کسان په کې سپاره و، لوېدلې ده. اسوشېټېډپرېس خبري اژانس د نیپال د کتمندو پوسټ ورځپاڼې په حواله راپور ورکړی چې د سپرو کسانو له ډلې ۶۸ یې مسافر او ۴ یې د الوتکې عمله وه. د نیپال صدر اعظم پوشپا کمال ویلي، الوتکه له پلازمېنې کتمندو نه پوخارا ښار ته روانه وه چې د پوخارا هوایي ډګر ته نږدې ولوېده. تراوسه د مرګ ژوبلې رسمي شمېرې نه دي خپرې شوي، خو پر ټویټر او نورو ټولنیزو رسنیو خپاره شوي انځورونه او ویډیوګانې ښيي چې له لوېدلې الوتکې لوګي پورته کېږي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سیاسي استازولۍ د امنیت شورا له غړو هېوادونو غوښتي چې د طالبانو د هغو سیاستونو په ضد متحد واوسي، کوم چې افغانان له خپلو بشري حقونو لېرې کوي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سازمان سیاسي استازولۍ یا یوناما مشرې روزا اوتنبایوا په افغان نجونو او ښځو د دې په ټکو د طالبانو له‌خوا د بشري حقونو د ظالمانه سرغړونو پر وړاندې د امنیت شورا په متحده کېدو ټینګار کړی. مېرمن اوتنبایوا د افغانستان په اړه د ملګرو ملتونو د امنیت شورا په غونډه کې ویلي، د ملګرو ملتونو سازمان د امنیت شورا... Читать дальше...

د ملګرو ملتو د بشري مرستو همغږه کوونکې اداره یا اوچا وایي، د دې لپاره چې په دې ساړه ژمي کې دوی ډاډه شي چې مرستې یې بېوزله ښځو او بې سرپرسته ماشومانو ته سمې رسېږي، ښځینه کارکوونکي مهمې دي. طالبانو تېره میلادي میاشت په نادولتي کورنیو او بهرنیو موسسو کې د ښځینه کارکوونکو پر کار بندیز ولګاوه. اوچا په ټویټر کې لیکلي چې له بېوزلو سره د کمپلو او د ژوند د ژغورولو نورو ضروري وسایلو مرستې کوي. روانه اونۍ د افغانستان په ډېرو سیمو کې د سړې هوا وړاندوینه شوې ده. د ځینو راپورونو له مخې د تودوخې درجه به... Читать дальше...

په فاریاب ولایت کې د څلور شپنو او سلګونو پسونو د لادرکه کېدو خبرونه خپاره شوې دي. پژواک اژانس په ټویټر کې لیکلي دي چې دا شپانه او څلور سوه پسونه د واورو د وروښتونو له امله تري تم شوي دي. د ځینو ادارو له اټکل سره سم نن په فاریاب کې د تودوخې ټیته درجه منفي ۱۱ او لوړه منفي ۳ درجې د سانتي ګرید اټکل شوې ده.

ترکیې دې ته چمتوالی څرګند کړی دی چې په اوکراین کې د اوربند لپاره فشار راولي. انقره وایي چې نه مسکو او نه هم کییف په دې جګړه کې د بري چانس لري. په بهرنیو چارو کې د ترکیې د ولسمشر سلاکار ابراهیم کالین پرون وویل، داسې نه ښکارې چې په راتلونکو میاشتو کې د اوکراین په جګړه کې ښکېل لوري د سولې د یوه پراخ تړون په تکل کې وي. د کالین په وینا بیا هم کېدای شي چې د ویجاړونکې جګړې پراخ لګښت ډېر ژر د دې هېوادونو نظر بدل کړي او اوربند ته غاړه کېږدي. ترکیه چې د ناټو غړې ده، د اکراین او روسیې د سولې د مذاکراتو د لومړیو دوو غونډو کوربه پاتې شوې ده.

د افغانستان کرکټ بورډ اجرایوي رییس په یو تازه ویډیوي پیغام کې ویلي دي چې د اسټرالیا کرکټ ادارې د وروستۍ پرېکړې په تړاو یې یو وار بیا خپلې اندېښنې د کرکټ نړیوالې شورا سره شریکې کړي دي. نصیب خان وايي، د اسټرالیا د لوبو نه کولو تر پرېکون وروسته یې د کرکټ نړیوالې شورا له مرستیال سره مفصلې خبرې کړي دي، خو د خبرو د جزییاتو په تړاو نه دی غږېدلی. نوموړي ویلي، په پلان کې ده چې په راتلونکو دوو اونیو کې د کرکټ نړیوالې شورا له مشرتابه سره د حقوقي حل لارو لټولو په پار وګوري. هغه د اسټرالیا کرکټ ادارې سره د وروستیو خبرو په تړاو وايي... Читать дальше...

ایران وایي، په کابل کې د طالبانو واکمن حکومت په رسمیت نه پېژني، خو له دې ادارې سره په بېلابېلو برخو کې ارتباط لري او په تعامل کې دی. د ایران د بهرنیو چارو وزیر حسین امیرعبداللهیان تېر ماښام د لبنان د سفر پرمهال په پلازمېنه بیروت کې وویل، د نجونو او مېرمنو د زده کړو مخنیوی له اسلامي ارزښتونو سره په ټکر دی. نوموړي د دې اعتراض سربېره دا خبره وکړه چې تهران د افغانستان له اوسني حکومت سره سوداګري کوي، مرستې ورلېږي او د دې هېواد د خلکو ملاتړ کوي. طالبانو له شپږم ټولګې ورپورته د نجونو ښوونځي بند کړي... Читать дальше...

بریتانیا غواړي اوکراین ته پرمختللي ټانکونه ورکړي. تر دې مخکې د ناټو بل غړي پولنډ اوکراین ته یو شمېر پرمختللي جنګي ټانکونه سپارلي وو چې بیا فیلنډ هم ورته ګام واخیست. له نږدې یولس میاشتو راهیسې چې روسیې پر اوکراین برید کړی دی، تر اوسه پورې داسې پرمختللي ټانکونه کییف ته چا نه و ورکړي. د بریتانیا صدراعظم ریشي سوناک د اوکراین له ولسمشر ولودومیر زیلینسکي سره د ټیلیفوني مکالمې پرمهال د چلنجر-۲- ټانکونو او نورو توپچي سیستمونو په تړاو توضیحات ورکړل. د دې مکالمې چې پرون وشوه، جزییات د بریتانیا صدرات خپاره کړي دي. Читать дальше...

د نوبل د سولې د جایزې د ګټونکې ایرانۍ حقوق پوه شیرین عبادي په ګډون د نړۍ څه باندې ۹۰۰ شخصیتونو له نړیوالې ټولنې په یوه لیک کې غوښتې دي چې له ډیپلوماټیکو لارو د طالبانو پر مشرانو فشار راولي چې نجونې زده کړو او کار ته پرېږدي. په هغه لیک کې چې د مېرمن عبادي په شمول ۹۱۰ کسانو لاسلیک کړی دی، دا پوښتنه شوې ده چې ایا په افغانستان کې دا جرم دی چې څوک نجلۍ وي؟ په دې لیک کې د اسلام له نظره پر ښځه او نارینه د زده کړو پر فرضیت ټینګار شوی دی. دا هغه مسئله ده چې پرون د ایران د بهرنیو چارو وزیر حسین امیرعبداللهیان... Читать дальше...

واشنګټن ایکزامینر: واشنګټن ایکزامینر ورځپانې د طالبانو او چین په نږدې اړیکو او په افغانستان کې د داعش د وسله والې ډلې پر زیاتېدونکي ګواښ یوه لیکنه کړې ده. په لیکنه کې په کابل کې د ډسمبر په میاشت کې پر یوه هوټل چې چینیان په کې اوسېدل د برید یادونه شوې. د دې برید مسوولیت د داعش وسله والې ډلې منلی و. لیکنه وايي، د جنورۍ په ۵مه طالبانو اعلان وکړ چې پر دې چینايې هوټل په برید کې د ښکېلو کسانو په شمول يې د داعش د خراسان څانګې اته کسان وژلي دي. د ورځپاڼې په وینا، په سبا يې د چین د نفتو او ګازو... Читать дальше...