Новости за 24.01.2023

ترکیې له سویډن او فنلنډ سره هغه درې اړخیزه غونډه لغوه کړې چې ټاکل شوې وه په فبرورۍ میاشت کې جوړه شي. انقرې دغه اقدام وروسته له هغې وکړ چې په ستاکهولم کې د تېرې اوونۍ په پای کې د ترکیې سفارت ته نژدې یوه اعتراضیه غونډه وشوه چې د قرانکریم یوه نسخه هم په کې وسوځول شوه. د ترکیې د دولتي ټلوېزیون ټي آر ټي د ډیپلوماتیکو سرچینو په حواله ویلي چې دا غونډه د انقرې په غوښتنه ځنډول شوې ده. د ترکیې د ولسمشر رجب طیب اردوغان ویاند د روانې میاشتې په پیل کې ویلي و چې، ټاکل شوې د ناټو سرمنشي ینس ستولتنبرګ هم په دې غونډه کې ګډون وکړي. Читать дальше...

د کوربه هندوستان او نیوزيلینډ ترمنځ د کرېکټ یو ورځنیو سیالیو لوبلړۍ د هند په بري سره پای ته ورسېده او په دې سره د یو ورځنیو لوبو په درجه بندۍ کې لومړي مقام ته ورسېدل. نن(سه شنبه) د دې لوبلړۍ په درېیمه لوبه کې نیوزيلینډ په ۹۰ منډو ماتې وخوړه. هند د ۳۸۶ منډو هدف ټاکلی و او نیوزیلینډ ۲۹۵ منډې وکړې. په دې لوبه کې د هند لپاره روحیت شرما او شبمن ګیل او د نیوزيلینډ لپارهډېوېن کاموې سلیزې ووهلې. د لوبې د غوره لوبغاړي جایزه شارډول ټاکور ته ورکړل شوه، هغه ۳ وېکټې اخستې وې او ۲۵ منډې یې کړې وې. شبمن... Читать дальше...

په افغانستان کې د یخنۍ له امله د مړو شویو کسانو شمېر له ۱۲۰ زیات شوی دی. دا خبره له طبعي پېښو سره د مبارزې د ادارې ویاند شفیع الله رحیمي د جرمني ډي پي اې خبري آژانس ته کړې او ویلي یې دي چې، له څه باندې پنځوس کورونه بشپړ یا جزیي وران شوي او اویا زره څاروي هلاک شوي دي. د افغانستان د هوا پېژندنې ادارې د معلوماتو له مخې، د جنورۍ په میاشت کې د تودوخې تر ټولو ټیټه درجه د افغانستان په مرکزي ولایت غور کې ثبت شوې چې د سانتي ګراد په حساب منفي ۳۴ درجو ته رسېده. په افغانستان کې د یخنۍ دغې بېسارې څپې ډېرې... Читать дальше...

د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین وایي، په روسیه کې ځیني درمل، سره له دې چې ډېری یې دا هېواد په خپله تولیدوي، کم شوي چې ورسره بیې یې زیاتې شوي دي. په داسې حال کې چې د نسخو درمل د اوکراین د جګړې پر سر پر روسیې د لوېدیځ له بندیزونو څخه مستثنی دي، روسیې ته یې لېږد، د ټرانسپورټي، بیمې او ګمرکي ستونزو له امله چې د دغې جګړې او د بندیزونو د اقداماتو له امله رامنځ ته شوي، له خنډونو سره مخامخ شوي دي. د تېر کال په فبرورۍ کې پر اوکراين د روسيې له يرغل لږ وروسته، روسانو د درملو په زېرمه کولو لاس پورې کړ چې ویل... Читать дальше...

د پکتیا ولایت د درېیو ځدراڼ مېشتو ولسوالیو (شواک-ګرده څېړۍ-وزي ځدران) اوسېدونکي وايي، چې دوی د څښاک د پاکو اوبو، روغتیا، پوهنې، کرنې، سړکونو او د ژوند په نورو برخو کې له ګڼو ستونزو سره مخامخ دي. که څه هم یادې درې واړه ولسوالۍ د خوست-ګردیز د لويې لارې په اوږدو کې پرتې دي، خو درې يې یو بل لوري ته غځېدلي او خلک يې د غرونو په سرونو او ډډو کې ژوند کوي. دوی وايي، په تېر کې جګړې او ګواښونه د دې لامل شوي وو، چې د دوی سیمې د بنسټیزو پروژو له پلي کېدو بې برخې پاتې شي. ځدراڼ مېشتي په ځانګړې ډول له نړیوالو... Читать дальше...

د طالبانو له حکومت ښځينه قضيو ته د رسېدنې برخه کې د يو شمېر افغان مېرمنو شکايت. د افغانستان د سترې محکمې یوه مخکینۍ کارکوونکې چې د امنيتي ستونزو له امله نه‌غواړي نوم يې راپور کې واخيستل شي، وايي اتلس کاله یې په ستره محکمه کې دنده ترسره کړه خو طالبانو یوازې په دې خاطر چې ښځه ده له دندې لیرې کړه. دا مېرمن ادعا کوي، کله یې چې د عدالت غوښتنې لپاره سترې محکمې ته مراجعه وکړه د دې ادارې په دروازه کې ولاړو طالبانو په اغزن سیم په پښو ووهله او له هغه ځایه یې وشړله. دا مېرمن دغه شان د طالبانو حکومت... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د امریکا د سفارت شارژدافیره کرن ډېکر وایي، دې ته په پام چې افغان مېرمنې او نجونې اوس د زده‌کړې له حق څخه بې‌برخې دي، دا ستونزمنه ده چې نن د زده‌کړې نړیواله ورځ ونمانځل شي. کرن ډېکر نن په یوه ټویټ کې ویلې چې، ښوونه او روزنه د افغانستان پر راتلونکي پانګه اچونه ده او باید هلکان او نجونې تعلیم ته لاس‌رسی ولري. په عین حال کې د کډوالو په چارو کې د ملګروملتونو د اسیا-فسفیک څانګې نن په یوه ټویټ کې ویلي، چې په هره کچه، د زده‌کړې حق یو انساني حق دی او ترې انکار نه‌شي کېدای. UNHCR نن... Читать дальше...

پر نجونو او مېرمنو د زده‌کړو او کار د بنديز ليرې کولو بياځلي غوښتنه. هغه لیک چې د ملګرو ملتونو سازمان سرمنشي ته لیکل شوی او د افغانستان د پوهنتونونونو ۱۸۲ تنو استادانو چې ډېر یې په بهر کې دي پرې لاسلیک کړی، په‌کې غوښتنه شوې چې دا سازمان دې له ټولو امکاناتو کار واخلي چې نجونو ته بېرته په افغانستان کې د زده‌کړو اجازه ورکړل شي. په دې لیک کې ویل شوي چې، طالبان له زده‌کړو او کار څخه د نجونو او ښځو په منع کولو سره هغوی له ټولنې حذفوي او د تېرو دوو لسیزو لاسته راوړنې یې په اوبو لاهو کوي. په تېر... Читать дальше...

د افغانستان د بشري ناورين په اړه د اندېښنو دوام. د هرات ولایت یوه اوسېدونکې چې نه‌غواړي د امنیتي ستونزو له امله یې نوم، په راپور کې واخیستل شي ازادي راډيو ته وویل، د کورنۍ ۱۲ غړي یې له سختو اقتصادي ستونزو سره مخ دي. نوموړې وايي، خاوند يې د هرات ولايت د حج او اوقافو په رياست کې له شل کلن کار وروسته تقاعد شوی او درې کاله کېږي چې د مغزو د سکتې له امله کار نه‌شي کولای. نوموړې زیاتوي چې د ژمي له پیل راهیسې یې د کورنۍ لپاره ژوند ستونزمن شوی دی. دا مېرمن وايي: "ذغال نه‌لرم، کور یخ دی، واړه ماشومان... Читать дальше...

سره له‌دې چې په افغانستان کې د طالبانو له لوري پر نجونو له شپږم ټولګیو پورته زده‌کړې بندې شوي، خو ځینې وړې کړۍ هڅې کوي چې د کورنیو ښوونځيو په جوړېدو نجونو ته انلاین زده‌کړې ورکړي. پرستو حکیمي یو له هغه افغان مېرمنو ده چې د افغانستان په اته ولایتونو کې یې د څرک په نوم کورني ښوونځي جوړ کړي او په وړیا ډول نجونو ته په‌کې زده‌کړې ورکول کېږي. مېرمن حکیمي ازادي راډيو ته وویل، چې له دې سره نږدې دېرش ښوونکي په دې برخه کې وړیا کار کوي. نوموړې وويل: "زموږ دا ښوونځي په اته ولایتونو کې دي، درې په کابل کې،... Читать дальше...

د افغانستان د خبریالانو مرکز په یوه اعلامیه کې د ورزشي خبریال خیرالله پرهر او دغه راز د بل خبريال قدرت الله ترار په نیولو اندېښنه ښودلې او د طالبانو له حکومته یې غوښتنه کړې چې دا دوه افغان خبریالان دې ژر تر ژره خوشې کړي. د AFJC په اعلامیه کې راغلي دي چې، خیرالله پرهر دوه اوونۍ وړاندې په کابل کې د طالبانو د استخباراتو له لوري نیول شوی دی، دغه شان په خوست کې د زرغون راډيو خبریال قدرت الله ترارد تېر کال په نومبر میاشت کې نیول شوی دی. په اعلامیه کې راغلي دي، چې د طالبانو حکومت د دواړو نیول شویو خبریالانو... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو سرمنشي له طالبانو غواړي چې د نجونو د تعلیم پر وړاندې تبعیضي چلند پای ته ورسوي. انټونیو ګوټېریش د جنوري د ۲۴مې د زده کړو د نړیوالې ورځې په مناسبت پر ټویټر لیکلي، هغه وخت رارسېدلی چې ټول هغه تبعیضي قوانین او اقدامات چې د تعلیم مخه نیسي پای ته ورسېږي. هغه زیاتوي: "پر طالبانو غږ کوم چې د نجونو پر منځنیو ښوونځیو او لېسو او د نجونو پر پوهنتونونو ظالمانه بندیز لغوه کړي." له دې مخکې د ملګروملتونو روزنیزې، علمي فرهنګي ادارې یونسکو او د کډوالو په چارو کې عالي کمېشنرۍ هم ورته غوښتنه کړې وه. Читать дальше...

د اوکراین پوځ وايي ځواکونه یې په ختیځه جبهه کې د روسیې له بې وقفې راکټي حملو سره مخامخ دي. د اوکراین د وسله والو ځواکونو ستر درستیز په خپل ننني راپور کې وویل چې په دونېڅک او لوهانسک سیمو کې یې د روسیې یوولس حملې په شا تمبولي دي. راپور زیاتوي چې د روسیې د پوځ راکټي حملې تر ډېره په بخموت او اَف- دِیو- کا ښارونو چې له څو میاشتو راهیسې درنې جګړې په کې روانې دي، متمرکزې وې. د اوکراین پوځ وايي چې روسیې په زاپوریژیا، خرسون او لیمان ښارونو کې هم د اوکراینې ځواکونو پر مرکزونو حملې کړې دي.

فنلنډ وايي چې په ناټو کې د فنلنډ او سویډن د غړیتوب په اړه له ترکیې سره په خبرو کې د څو اونیو وقفې ته اړتیا شته. د فنلنډ د بهرنیو چارو وزیر دا خبرې له رویټرز خبري آژانس سره په مرکه کې کړي. د اروپا د شمال دې دوو هېوادو د اوکراین له جګړې وروسته په ناټو کې د غړیتوب غوښتنه کړې ده، خو د ناټو غړې ترکیې د هغوی غوښتنه ځنډولې. د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان پرون وویل د سویډن په پلازمېنه کې د ترکیې سفارت ته نږدې له اعتراضیه غونډې وروسته چې په ترڅ کې یې د قرآنکریم یوه نسخه هم وسوځول شوه، ستوکهولم دې په... Читать дальше...

د افغانستان د مخکېني حکومت د امنیتي ادارو یو شمېر کارکوونکي ادعا کوي چې د مخکینیو امنیتي کارکوونکو د وژنو پېښې په وروستیو کې بیا ډېرې شوې دي. سید فاروق پاچا چې په تېر جمهوري حکومت کې د ننګرهار ولایت د خوږیاڼیو ولسوالۍ د بشري حقونو مدیر و او تر هغه مخکې یې د لغمان په امنیه قومندانۍ کې هم دنده کړې وه، د تېرې اوونۍ د پنجشنبې په ورځ په لغمان کې ووژل شو. د سید فاروق پاچا ورور سید اختر سیدي ازادي راډيو ته وویل، ورور یې له جلال اباد څخه خوږياڼیو ولسوالۍ ته روان و چې په لاره کې مخ پټو وسله والو ښکته کړ او بیا یې د تور غره په لمن کې وواژه. Читать дальше...

د سیلانیانو کمېدو له امله بامیان کې د ښځینه وو لاسي صنایعو بازار کمرنګه شوی دی. د لاسي صنایعو سوداګرې یې لامل د بهرنیو سیلانیانو کمېدل بولي. نور په ویډیو کې:

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت وايي چې متحدایالات له طالبانو سره د تعامل د څرنګوالي په اړه بیا غور کوي. د دې وزارت ویاند نېډپرایس پرون په واشنګټن کې خبریالانو ته وویل، امریکا د طالبانو بشري سرغړونو، سختو فرمانونو او د هغو ناوړه چلند ته په پام سره دا کار کوي. پرایس خبرداری ورکړ چې د طالبانو دا اقدامات به بې ځوابه پاتې نه شي، خو هغه په عین حال کې ټینګار وکړ چې امریکا به بیا هم د افغانستان له خلکو سره د بشري مرستو په برخه کې مخکښ رول ته دوام ورکړي. هغه زیاته کړه چې متحدایالتونو د ۲۰۲۱ کال له اګست... Читать дальше...

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت وايي، متحده‌ ایالات له طالبانو سره په تعامل کې د بدلون په اړه له خپلو متحدانو سره د مشورې په حال کې دي. د امریکا متحده‌ایالاتو د بهرنیو چارو وزارت وايي، د افغانانو پر وړاندې د طالبانو اوسنی چلند بې ځوابه نه پاتې کېږي او دوی به له ټولو هغو وسیلو کار واخلي چې د طالبانو له‌خوا د بشري حقونو د نقض مخه ونیسي. د دې وزارت ویاند نېډپرایس پرون رسنیو ته وویل، له افغانانو سره مرستې له طالبانو د ملاتړ په معنا نه‌دي، بلکې په خبره يې، امریکا له خپلو متحدانو سره؛ طالبانو سره د خپل... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو ادارو د زده کړو په نړیواله ورځ زده کړو ته د افغان نجونو د لاسرسي غوښتنه وکړه. د ملګرو ملتونو ښونیزې، علمي او فرهنګي څانګې یونسکو نن د جنورۍ په ۲۴مه یوه ټویټ کې ویلي، دا مهال په منځنیو او لېسو ښونځیو کې د افغان نجونو شمېر د ۲۰۰۱ کال په څېر صفر ته رسېدلی دی. دغې ادارې ویلي، ۲۰۲۱ کال کې په تقریبي ډول هرو لسو نجونو کې ۴ هغه په افغانستان کې ښونځیو ته تللې، خو اوس یې شمېر معلوم نه دی. د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ هم نن ویلي، زده کړه د ټولو حق دی او افغانستان کې... Читать дальше...

د اوکراین ولسمشر وایي، روسي ځواکونو د دغه هېواد د جګړې پر لومړیو کرښو درنو بریدونو ته دوام ورکړی دی. ولودمیر زیلنسکي تېره شپه د جنورۍ په ۲۳مه په خپله ویډیویي وینا کې زیاته کړې، د توغندیو دغه بریدونه هر ساعت ترسره کېږي، خو په خبره یې دونباس سیمه کې د دوی جګړه او دفاع هم دوام لري. زیلنسکي یو ځل بیا ټینګار وکړ چې دوی د روسي پوځیانو د تیت او پرک کېدو شاهدان دي او اوکراین پوهېږي چې دغه وضعیت ته څه ډول ځواب ورکړي. نن د جنورۍ ۲۴مه، پر اوکراین د روسیې د ناموجه یرغل ټیک ۱۱ میاشتې پوره شوې. دې موده... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د سرمنشي ویاند وایي، د بشري چارو مرستیال او د دغه سازمان لوړپوړی پلاوی د افغانستان د بحراني وضعیت په تړاو خبرو لپاره کابل ته تللی. سټیفن دوجاریک پرون په یوه خبري غونډه کې وویل چې کابل ته د مارټین ګریفیټس په دې سفر کې د ماشومانو د خوندیتوب سازمان مشره جانتي سویی ریپتو، د پاملرنې موسسې مشره سوفیا سپریچمن او د یونېسف مشر عمر عبدي ملګري دي. د دوجاریک په خبره د ښځو پر کار د طالبانو د تېرې میاشتې بندیز د دغو ادارو ډېر فعالیتونه درولي او دا اندېښنې ورسره زیاتې شوي چې ممکن د افغانستان وضعیت بدتره شي. Читать дальше...

د ارزګان ولایت بې روزګاره اوسېدونکي له بېکارۍ شکایت کوي. دغه بې روزګاره خلک هره ورځ ترینکوټ ښار ته د کار پسې ځي. دوی وايي، د بېکارۍ کچه لوړه شوې او د دوی ژوندی یې سخت کړی دی. د دې ولایت اوسېدونکي دغې ستونزې ته د حل غوښتنه کوي. د ارزګان لپاره د طالبانو والي وايي، دوی په دې هڅه کي دي چې کانونه استخراج شي او خلکو ته د کار زمینه برابره کړي. نور حال د شریف الله شرافت په راپور کې چې د لاندې لېنک په کېکاږلو یې اورېدلی شئ:

د فرانسې ځوان فوټبال لوبغاړي ګیلیان ایمباپې د پېز ډي کاسل لوبډلې پر وړاندې پنځه ګولونه ترسره کړل. ایمباپې چې د یاد هېواد په مخکښ کلب پارېس سنټ جرمن یا پي ایس جي کې لوبېږي، د دوشنبې په شپه یې د ګولونو هېټریک وکړ. دا لوبه چې د فرانسې فوټبال لیګ اړوند وه، د پي ایس جي لوبډلې ۷ د صفر پر وړاندې ډي کاسل لوبډلې ته ماتې ورکړه. په دې لوبه کې بل مخکښ فوټبال لوبغاړي نیمار هم یو ګول وواهه. د پي ایس جي په لوبډله کې لېونل میسي هم لوبېږي. د یادونې ده چې یاد کلب د جنورۍ په ۱۹ نېټه په سعودي عربستان کې د... Читать дальше...

د زده  کړو نړیواله ورځ په داسې حال نمانځل کېږي چې په افغانستان کې میلیونونه نجونې له زده کړو محرومې او د یوه نامعلوم راتلونکي په انتظار کې ژوند کوي. نن د جنوري ۲۴مه د زده کړو نړیواله ورځ په داسې حال کې نمانځل کېږي چې طالبانو په افغانستان کې میلیونونه نجونې د زده کړو له حق څخه محرومې کړې دي. یو شمېر دا نجونې وايي چې ناهیلیو یې پر ژوند سیوری غوړولی دی. د یوولسم ټولګې زده کوونکې قدریې رضايي ازادي راډيو ته وویل، د نجونو د زده کړو په برخه کې له نړیوالې ټولنې غوښتنې بې پایلې وې او اوس له خپلو خلکو... Читать дальше...

نن د جنوري ۲۴مه د زده کړو نړیواله ورځ داسې مهال نمانځل کېږي چې طالبانو په افغانستان کې د نجونو د منځنیو ښوونځیو او لېسو او پوهنتونونو دروازې بندې کړې دي. د ۲۰۲۱ کال په دوبي کې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته له شپږم د لوړو ټولګیو د زده کوونکو نجونو ښوونځي تر بلې خبرتیا پورې بند شول او پوهنتونونو ته د نجونو پرتګ هم یوه میاشت مخکې بندیز اعلان شو. د طالبانو دا اقدامات د نړیوالو له سختو غبرګونونو سره مخامخ شول. د ملګروملتونو عمومي اسمبلې د ۲۰۱۸ کال په ډسمبر میاشت کې د جنوري ۲۴ مه د دې... Читать дальше...