Новости за 07.05.2023

اروپايي ټولنه وايي، افغانستان د بشري ناورینونو او طبیعي پېښو له نظره له خطر سره مخ څلورم هېواد دی. یو شمېر افغانان چې په دې وروستیو کې د طبیعي پېښو له امله زیانمن شوي وايي، د ژوند وضعیت یې ډېر خراب دی. د ننګرهار ولايت د کامې ولسوالۍ اوسېدونکى صاحب‌ الحق چې دوه ورځې وړاندې یې په کور کې سېل راغلی وايي، هم یې کور او هم کرنيزې ځمکې چې په محصولاتو یې خپل د ژوند چارې پر مخ بیولې له منځه تللي دي. نوموړی وايي: "داسې سېلاب راغی، چې هېڅ هم پاتې نه‌شول، غنم، ترکاري، پیاز، رومي بانجان او ټولې کروندې یې له منځه یوړې. Читать дальше...

په افغانستان کې د یوناني درملو کارول، چې له ډېرې مودې راهیسې رواج لري، پلویان او مخالفین دواړه لري. ظاهراً په دې اړه د افغانانو ترمنځ ضد او نقیض نظرونه موجود دي. د کابل ښار د لومړۍ ناحيې اوسېدونکی څلوېښت کلن درمحمد وطندوست وايي چې په بوټو د درملنې او دغه شان له يوناني درملو څخه ښه خاطره نه‌لري. نوموړي ازادي راډيو ته وویل: "موږ د دې شاهد و چې د کابل څخه لرې په فرزې ولسوالۍ کې د یوه څلور یا پنځه کلن ماشوم په ګېډه درد و. کورنی اقتصاد یې ښه نه و. دوی له غره څخه یو څه یوناني بوټي راټول او وچ یې کړل او بيا یې ماشوم ته ورکړل. Читать дальше...

د طالبانو حکومت تر کنترول لاندې د برښنا شرکت ویاند حکمت الله میوندي ادعا کوي چې کابل او د افغانستان ټول زونونه ۲۴ ساعته برښنا لري. میوندي په هغه ویډیو کې چې په رسنیزو ګروپونو کې شریکه کړې ویلي: "موږ اوسمهال د پلازمېنې کابل په ګډون په ټولو زونونو کې ۲۴ ساعته برښنا لرو، د دې دوه لاملونه دي یو دا چې تخنیکي ستونزې په خپل وخت او زمان باندې حل شوې دي او حلېږي او د ستونزو د پېښېدو څخه مخکې له هغې څخه جلوګیري کېږي." که څه هم برښنا شرکت وایي چې برښنا په کابل کې ۲۴ ساعته ده، خو اوس هم د کابل یو شمېر اوسېدونکي وايي چې منظمه برښنا نه‌لري. Читать дальше...

د طالبانو حکومت د عامې روغتیا وزارت وايي، روغتیایي مرستندویه سازمانونو ته یې یوه میاشت وخت ورکړی چې ګرځنده روغتیایي ټیمونه په ثابتو روغتیایي مرکزونو بدل کړي. امنه چې د کابل د شکردرې ولسوالۍ اوسېدونکې ده وايي: "دغو مرستو بندېدل خلکو ته ډېر زیانونه لري، په ځانګړې ډول زموږ سیمې ته، موږ هوسا ژوند نه‌لرو." امنه وایي، د دغه ولسوالۍ اوسېدونکي له کلونو راهیسې روغتیايي خدمتونو، زده‌کړو او نورو اساسي حقونو او اړتیاو ته لاسرسی نه‌لري. امنې ازادي راډيو ته وویل، ګرځنده روغتیایي ټیمونو تر یو بریده د دوی... Читать дальше...

د کانګو جمهوریت په جنوبي ولایت کیوو کې چارواکي وايي، د سېلابونو او د ځمکې ښویېدنې په پېښو کې د مړو شمېر تر ۲۰۰ زیات شوی دی. په کانګو جمهوریت کې چارواکي وايي، تر سېلابونو او د ځمکې ښویېدنې تر پېښو وروسته ګڼ کسان لا هم ورک دي. زیات زیانونه په کالهه سیمه کې خلکو ته اوښتي دي. په دې سیمه کې یوه محلي چارواکي توماس بکینګي نن یکشنبه خبریالانو ته وویل چې تر اوسه د ۲۰۳ کسانو مړي پیدا شوي او د نورو د پیدا کولو عملیات روان دي. د وروستیو طبیعي افتونو یوې زیانمنې شوې جنتیله نداگي­جیمانا د فرانسې خبري اژانس ته وویل... Читать дальше...

د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیر خان متقي د پاکستان د پوځ له لوی درستیز جنرال عاصم منير سره کتلي دي. د دغه وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد تکل نن په خپل ټویټر کې لیکلي، په دې کتنه کې د افغانستان او پاکستان ترمنځ پر سیمه‌ییز امن، د خلکو په تګ راتګ کې د اسانتیا پر برابرولو او د افغان کډوالو پر ستونزو خبرې شوې دي. امیر خان متقي چې په څلور ورځني سفر تېره جمعه پاکستان ته لاړ، پرون یې د پاکستان او چین د بهرنیو چارو له وزیرانو سره په درې اړخیزه غونډه کې برخه واخیسته. د چین د بهرنیو چارو... Читать дальше...

د افغانستان لپاره د اروپايي ټولنې استازولي وايي، افغانستان د بشري بحران او طبيعي افتونو له اړخه له تر ټولو جدي خطر سره مخامخ څلورم هېواد دی. دغه دفتر نن په یوه ټویټ کې لیکلي چې اټکل کېږي اقلیمي بدلون به د خلکو پر ژوند نور فشارونه هم راولي. د اروپايي ټولنې د دې دفتر د ټویټ له مخې د وچکالۍ او سېلابونو په څېر د نورو طبیعي افتونو خطر کولی شي د افغان وګړو وضعیت لا خراب کړي. د اوبو متخصصانو او ځینو څېړنیزو بنسټونو ویلي، افغانستان د معاصر تاریخ تر ټولو سخته وچکالي تجربه کوي. د افغانستان د اوبو د... Читать дальше...

د امریکا د متحدو ایالتونو د تکزاس ایالت د الن ښار په یوه شاپنګ مال کې پرون شنبه یوه وسله وال سړي په ډزو سره ۸ کسان وژلي او ۷ نور ټپیان کړي دي. اسوشېټېډپریس اژانس د چارواکو په حواله ویلي، حمله کوونکی وروسته د پولیسو په ډزو ووژل شو. چارواکو لا هم د قربانیانو هویت نه دی په ډاګه کړی، خو عیني شاهدانو ویلي چې په قربانیانو کې ماشومان هم شته. عیني شاهدانو ویلي چې دوی یو بل تن یې هم لیدلی چې یا ظاهراً پولیس یا هم د شاپنګ مال ساتونکی و، چې په بېسد حالت کې پر ځمکه پروت و. تېره اوونۍ هم د تکزاس په کلیويلند... Читать дальше...

د اوکراین د اضطراري خدماتو د چاودونکو توکو شپږ متخصصان د روسیې د توپونو په ډزو داسې وخت ووژل شول، چې په خرسون سیمه کې د ماینونو په شنډولو بوخت وو. د اوکراین د اضطراري خدماتو ادارې پرون دا خبر داسې وخت ورکړ چې د پلازمېنې کییف په ګډون د اوکراین په زیاتو برخه کې د هوايي حملو د خطر زنګ وغږول شو. د دې ادارې مشر سرهي کروک په ټویټر کې لیکلي، په خرسون سیمه کې د ماینونو شنډولو پر مهال زموږ د چاودونکو توکو پر متخصصانو حمله وشوه او شپږ تنه یې ووژل شول. هغه زیاته کړې چې تروریستانو د نړیوال قانون له ټولو نورمونو سرغړونې ته دوام ورکړی دی. Читать дальше...

د جاپان صدراعظم فومیو کیشیدا نن یکشنبه جنوبي کوریا ته ورسېد. جنوبي کوریا او جاپان هڅه کوي چې په خپلو کې ډیپلوماتیکې اړیکې په داسې حال کې بېرته ورغوي چې د شمالي کوریا له اټومي ګواښونو او د چین له زیاتېدونکي قاطعیت سره مخامخ دي. د کشیدا الوتکه نن د سیول پر هوايي ډګر کښېناسته او دا په تېرو دوولسو کلونو کې لومړی وار دی چې د جاپان یو رهبر جنوبي کوریا ته رسمي سفر کوي. د ختیځې اسیا دغه هېوادونه، چې دواړه د امریکا د متحدو ایالتونو امنیتي متحدان دي، د ځینو تاریخي مسایلو له مخې په خپلو کې اختلافات لري. Читать дальше...

د ننګرهار ولایت په ځینو ولسوالیو کې د وروستیو سېلابونو د راوتو په پایله کې د یوې کورنۍ څلور ماشومان مړه شوي او دوه نور ژوبل دي. د روح‌الله په نوم د ننګرهار ولایت د کامې ولسوالۍ اوسېدونکی چې وړمه شپه یې سیمه کې راوتلي سېلاب څلور ماشومان یوړل چې د درېیو جسدونه یې موندلي او یو یې لا هم تری تم دی. د ځاني تلفاتو په ګډون یې د کور ودانۍ په کنډواله بدله شوې او د غنمو پوخ حاصل یې د سېلاب اوبو له ځان سره وړی. روح‌الله وايي: "له باران شل دقیقې نه‌وې تېرې شوې چې سېلاب راغی. کوټې یې هم ړنګې کړې، دېوالونه یې هم ړنګ کړل. Читать дальше...

داسې مهال چې پاکستاني چارواکي ادعا کوي چې خاورې ته یې له افغانستانه ترهګریز ګواښ پېښ دی، د طالبانو حکومت د بهرنیو چارو وزارت وايي، د دې وزارت سرپرست امیرخان متقي د پاکستاني پوځ له لوی درستیز عاصم منیر سره کتلي او د دواړو هېوادونو ترمنځ یې په سیمه‌ییز امنیت ورسره خبرې کړي. د طالبانو حکومت د بهرنیو چارو وزارت نن رسنیو ته په استول شویو معلوماتو کې ویلي، عاصم منیر سره د متقي لیدنه کې د دواړو هېوادونو ترمنځ په سيمه‌ييز امنيت، د خلکو تګ راتګ کې اسانتياو او افغان کډوالو اړوند مسايلو په اړه هر اړخيزې خبرې شوي. Читать дальше...

د ارزګان ولایت په دهراود ولسوالۍ کې د یوې کورنۍ دوه پرله‌پسي نسلونه نابینا دي چې اوس یې شمېر تر سلو ‌ډېر دی. د يادې کورنۍ غړي وايي، دوی په افغانستان کې د علاج کولو لږ څه هڅې کړي، خو  اقتصادي ستونزو له امله نه‌شي کولای چې بهرنيو هېوادونو ته د درملنې لپاره لاړ شي. د دې کورنۍ مشران وايي، ازادي راډيو یوازېنۍ رسنۍ ده چې د دوی د غږ رسولو لپاره ورغلې. خو دا کورنۍ د خپلو ځانونو لپاره خواړه او د ژوند نورې اړتياوې څنګه برابروي؟ نور تفصيل د لاندې غږيز فايل په کېکاږلو اورېدلی شئ:

د امریکا د متحدوایالتونو د سولې انسټېټوټ وايي، افغانستان په نړۍ کې یوازېنی هېواد دی چې حکومت یې کوم بل هېواد په رسمیت نه‌دی پېژندلی. دغه انسټېټوټ پرون په یوه ټویټ کې لیکلي، د رسمیت نه پېژندلو موضوع هم د طالبانو چلند نه‌دی بدل کړی. د طالبانو پر حکومت د هغه د توند دریځ له کبله انتقادونه کېږي چې د ښځو او نجونو پر تعلیم، تحصیل او کار یې محدودیتونه لګولي دي.

د افغانستان د بشري حقونو خپلواک کمېسیون چې د طالبانو له‌خوا ملغی اعلان شوی او له هېواده بهر فعالیت کوي، د لسګونو کسانو د قصاص، سنګسار او نورو شرعي حدودو په اړه د طالبانو د سترې محکمې وروستی اعلان له ملي او نړیوالو قوانینو سرغړونه بللې ده. دغه کمېسیون پرون په یوه اعلامیه کې وویل چې دا ډول پټې محاکمې چې له عادي اصولو سره هم فاصله لري، صحرايي محاکمې دي. د طالبانو د سترې محکمې مرستیال عبدالمالک حقاني تېره پنجشنبه ویلي، ۱۷۵ تنه د اعدام، ۳۷ تنه د سنګسار، څلور تنه تر دېوال د لاندې کولو او یوشمېر نور په دُرو د وهلو په سزا محکوم شوي دي. Читать дальше...

د چین د بهرنیو چارو وزیر چین ګانګ وايي، هېواد یې له طالبانو غواړي چې د تروریزم او او تروریستي ډلو په وړاندې مبارزه وکړي. د چین د رسنیو په وینا، د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزیر پرون په اسلام‌اباد کې د طالبانو د بهرنیو چارو له سرپرست امیر خان مقتي سره په کتنه کې دا خبره کړې ده. ګانګ ویلي، طالبان دې د ختیځ ترکستان اسلامی غورځنګ په ګډون د تروریستي ډلو په وړاندې مبارزه وکړي او د چین دغه راز په افغانستان کې د چین د وګړو او ادارو خوندیتوب یقیني کړي. د تېر کال ډسمبر میاشت کې د کابل په شهرنو کې پر لونګان... Читать дальше...

ډيلي مېل ورځپاڼه: د بریتانيا ډيلي مېل ورځپاڼې په خپله وروستۍ ګڼه کې ليکلي چې د طالبانو د حکومت د بهرنيو چارو وزير چې د نړۍ هېڅ هېواد يې په رسميت نه پېژني، د پاکستان په پلازمېنه اسلام اباد کې له خپلو چينايي او پاکستاني سيالانو سره وکتل. پر امیرخان متقي نړیوال بندیزونه لا هم پر ځای دي، خو د ملګرو ملتونو عمومي منشي څو ورځې مخکې اعلان وکړ چې پاکستان ته د متقي د سفر لپاره یې یوه استثنا منلې ده. چین او پاکستان د افغانستان مهم ګاونډیان دي. چین چې له افغانستان سره تر ټولو لنډه ګډه پوله لري، د افغانستان... Читать дальше...

د اوکراین هوايي ځواک پرون شنبه ادعا وکړه چې د روسیې یو هایپرسونیک میزاییل یې د پلازمېنې کییف پر فضا ویشتلی دی. د دې توغندي سرعت تر غږ چټک دی چې د امریکا د پاټرویت په نوم د هوايي مدافع په دستګاه ویشتل شوی دی. د اسوشېټېډپریس اژانس په وینا، دا لومړی وار دی چې اوکراین توانېږي د مسکو تر ټولو عصري میزاییل نسکوروي، هغه هم د امریکا له مدافع دستګاه په استفاده. د اوکراین د هوايي ځواک قوماندان میکولا اولیش چوګ پر ټلېکرام کې لیکلي چې دغه میزاییل څو ورځې مخکې ویشتل شوی دی.

په داسې حال کې چې په سوډان کې جګړه څلورمې اوونۍ ته داخله شوه، د شنبې په ورځ هم هوايي حملو د دغه هېواد مرکز خرطوم ښار ولړزاوه. عیني شاهدان وايي، د شنبې پر سهار جنګي الوتکو د خرطوم پر بېلابېلو برخو بمباري وکړه او مخابراتي شبکه 'ایم ټي این' وايي، ټول خدمات یې ټکني شوي دي. د اپرېل میاشتې پر ۱۵مه د سوډان د پوځ د مشر عبدالفتاح البرهان او د چټک ملاتړ د ځواکونو په نوم د ملېشه‌وو د قوماندان محمد حمدان دقلو ترمنځ د جګړو له پیل سره په سلګونو کسان وژل شوي دي. که څه هم د دواړو لوریو ترمنځ پر څو لنډمهالو... Читать дальше...

شاوخوا ۳۰۰ کسان پرون د یونان په مرکزي ښار لاریسا کې سره راغونډ شول او د ۵۷ کسانو پر مړینه یې اعتراض وکړ. دغه شمېر کسان په فبروري میاشت کې د دوو رېلګاډو د ټکر په نتیجه کې مړه شول، چې دغه هېواد ته یې ټکان ورکړ. په یونان کې تر عمومي ټاکنو دوې اوونۍ مخکې د قربانیانو خپلوانو د لاریسا په مرکزي برخه کې لاریون وکړ، له ځانونو سره یې تور رنګه شمعې او شعارونه لېږودول چې ورباندې لیکلي وو: "هغه ۵۷ ارواګانې مې هېرې نه‌دي، چې د عدالت په لټه کې دي." لاریونوالو خپله پخوانۍ غوښتنه تکرار کړه، هغه دا چې د دې پېښې... Читать дальше...

د افغانستان په ګاونډیو کې مېشت پخواني افغان پوځیان وايي، ورځ په ورځ یې ستونزې په زیاتېدو دي. پخواني پوځیان وايي، په تېرو دوو لسیزو کې یې د افغانستان د خوندیتوب لپاره تر بل چا زیاته قرباني ورکړې، خو اوس یې د افغانستان په ګاونډیو هېوادونو کې روزګار تریخ شوی دی. وروسته له هغې چې طالبانو د ۲۰۲۱م کال د اګست میاشتې په نیمايي کې پر افغانستان ولکه ټینګه کړه او پخواني امنیتي ځواکونه یې سره وپاشل. زیات پوځیان د طالبانو د مجازاتو له وېرې د افغانستان ګاونډیو هېوادونو، تر ډېره ایران ته پناه یووړه. په... Читать дальше...

د طالبانو، پاکستان او چین د بهرنیو چارو وزیرانو پرون په اسلام اباد کې په خپلو کې د همکاریو پر پراختیا بحث وکړ. د طالبانو د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیرخان متقي چې حکومت یې د نړۍ د یوه هېواد له‌خوا هم په رسمیت نه‌دی پېژندل شوی، د پاکستان او چین د بهرنیو چارو له وزیرانو بلاول بوټو زرداري او چین ګانګ سره پر اقتصادي همکاریو، امن، ثبات دغه راز نورو مسایلو خبرې وکړې. په اسلام‌اباد کې تر پرونیو لیدنو کتنو وروسته د پاکستان او چین د بهرنیو چارو وزیران په یوه ګډ خبري کنفرانس کې راڅرګند شول، خو امیرخان متقي په‌کې حضور نه درلود. Читать дальше...