Новости за 03.09.2023

د خوندیتوب لپاره د مسوولیت نړیوال مرکز وايي، طالبانو په افغانستان کې له ټولنې څخه د نجونو او ښځو په حذفولو سره، د دوی پر وړاندې جنسیتي تعبیض په پراخه کچه او سیستماتیک ډول بنسټیز کړی دی. خو د طالبانو حکومت تل ویلي، چې په افغانستان کې د اسلامي شریعت په چوکاټ کې د ښځو حقونه خوندي دي. د دغه مرکز په یوه نوي راپور کې چې د یکشنبې په ورځ د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ د دفتر (اوچا) په یوه وېب‌پاڼه کې خپور شو، راغلي چې پر بنسټیزو ازادیو د محدودیتونو دوام او په افغانستان کې د طالبانو له‌خوا د ښځو او... Читать дальше...

د اوکراین هوايي ځواک وايي، چې د هوايي مدافعې سیسټم یې نن سهار وختي د روسیې له ۲۵ د ایران ساحت شاهد ډوله ډرونونو څخه ۲۲ راغورځولي دي. اوکرایني چارواکي وايي د روسیې دا بې پیلوټه الوتکې په جنوبي ښار اودیسې کې د دانیوب سیند پر بندري تاسیساتو د بریدونو د لړۍ پرمهال په نښه شوې. د دوی په وینا دې بریدونو شاوخوا درې نیم ساعته دوام وکړ.  د روسیې پوځ نن سهار وویل، چې ډرونونو یې تېره شپه د ناټو د غړې رومانیا په سرحد کې د دانیوب سیند پرغاړه د اوکراین بندري تاسیسات چې د غلې دانې د صادراتو لپاره مهم وو، په نښه کړل او ټاکلي اهدف یې ټول وویشتل. Читать дальше...

د اسیا جام سیالیو په ترڅ کې د افغانستان او بنګله دېش ترمنځ سیالي پیل شوې ده. بنګله دېش پچه وګټله او د توپ وهنې پرېکړه یې وکړه. دغه سیالي د پاکستان د لاهور ښار په قذافي لوبغالي کې جریان لري. په ننۍ سیالۍ کې د افغانستان په ۱۱- کسیزه لوبډله کې رحمن الله ګربز، ابراهیم ځدراڼ، رحمت شاه، حشمت الله شهیدي، نجیب اللهځدراڼ، محمدنبي، کریم جنت، ګلبدین نایب، راشدخان، مجیب الرحمن او فضل حق فاروقي لوبه کوي. د بنګله دېش لپاره بیا محمدنعیم، مهدي حسن میراز، نجم الحسین شانتو، شکیب الحسن، توحید رېدوی، مشفق الرحیم،... Читать дальше...

د عراق په کرکوک ښار کې د اعتراضونو پرمهال درې کسان وژل شوي او ۱۶ تنه نور ټپیان شوي دي. د یوه سیمه ایز روغتون مشر زاهد خلف فرانسپرس خبري اژانس ته ویلي، چې دوه کسان په سر او دریم په ټټر په مرمۍ لګېدلي دي. په کرکوک کې چې د څو توکمونو وګړي ژوند پکې کوي، له څو ورځني کړکېچ وروسته ګرځبندیز لګیدلی دی. ګرځبندیز پرون مازیګر وروسته له هغه اعلان شو، چې په سیمه کې دوه سیالې ډلې؛ یوې خوا ته کردان او بلې خوا ته ترکمنان او عربان د اعتراضونو لپاره راووتل. دا اعتراضونه د امنیتي ځواکونو له شتون سره سره په تاوتریخوالي واوښتل.

د اوکراین هوايي ځواک وايي، چې د هوايي مدافعې سیسټم یې د روسیې له ۲۵ ډرونونو څخه ۲۲ راغورځولي دي. اوکرایني چارواکو نن وویل، د روسیې دا بې پیلوټه الوتکې په جنوبي ښار اودیسې کې د دانیوب سیند پر بندري تاسیساتو د برید پرمهال په نښه شوې دي. د دوی په وینا دې بریدونو دوه ملکي وګړي ټپیان کړي دي. مسکو تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي. د ملګروملتونو او ترکیې په منځګړتوب د تړون تر فسخ کېدو وروسته دانیوب سیند، د اوکراین د غلې د صادراتو په اصلي لاره بدل شوی دی.

د ګډو رزمي ورزشونو یا MMA افغان لوبغاړي فریدبشارت د خپل برازیلي سیال کلیدسن رودریګوز په ماتولو سره د خپلو پرله پسې بریاوو ریکارډ وساته. په پاریس کې په بیګانۍ مسابقه کې بشارت خپل سیال د لومړي رونډ په څلورو دقیقو او پنځلسو ثانیو کې د سبمیشن په وسیله ناک اوټ کړ. بېګانۍ لوبه د بشارت یوولسمه پرله پسې بریا وه. ۲۶ کلن فریدبشارت او ورور یې جاوید په برېتانیا کې دېره افغانان دي، چې د نړۍ په ترټولو لوی سازمان UFC کې مسابقې کوي. جاویدبشارت هم د ۱۴ پرله پسې بریاوو ریکارډ ساتلی دی.

ټاکل شوې چې د افغانستان د کرکټ ملي لوبډله د اسیا کپ د لوبو په لړۍ کې نن له بنګلدېش سره مخامخ شي. دا لوبه د کابل په وخت د ماسپښین په دوو بجو د پاکستان د لاهور ښار په سټډیوم کې پلان شوې ده. په دې لړۍ کې تراوسه درې لوبې شوي؛ پاکستان نیپال ته ماتې ورکړې، بنګلدېش د سریلانکا پر وړاندې ماتې خوړلې او د هند او پاکستان ترمنځ بېګانۍ لوبه د باران له کبله بې نتیجې پای ته ورسېده. د افغانستان دوهمه لوبه به د سه شنبې په ورځ له سریلانکا سره وي. د اسیا کپ په لوبو کې پاکستان، هند او نیپال په الف ګروپ کې او... Читать дальше...

د روغتیا نړیوال سازمان د افغانستان ټولو ولایتونو ته د ناروغیو د مخنیوي لپاره د ژوند ژغورونکو معلوماتو د استولو خبر ورکوي. WHO نن پر ایکس شبکې په یوه بیان کې ویلي، چې د تعلیمي او معلوماتي موادو شاوخوا یو میلیون نسخې ولایتونو ته پر لاره دي څو د ناروغیو د مخنیوي په برخه کې د ټولنو په پوهاوي کې مرسته وکړي. WHO اوس مهال د ټول هېواد په کچه د ځانګړو ناروغیو د ۱۳ روغتونونو، د ۶ سیمه ایزو روغتونونو، ۲۶ ولایتي روغتونونو، د ولسوالیو په کچه د ۶۹ کلینیکونو او همداراز د څو نورو روغتیايي مرکزونو ملاتړ او لاسنیوی کوي.

د خوړو نړیوال پروګرام WFP وايي، هره ورځ افغان زده کوونکو ماشومانو ته د انرژۍ لرونکي خواړه ورکوي ځکه ډېری زده کوونکي په وږي نس ښوونځیو ته ځي. WFP پر ایکس شبکه په یوه خپره شوې ویډیو کې وايي، دا مواد چې د بیسکیټونو بڼه لري هره ورځ د ښوونکو له خوا په ټول هېواد کې د لومړنیو ښوونځیو پر شاوخوا اوه سوه زره زده کوونکو نجونو او هلکانو ویشل کېږي. د WFP د معلوماتو له مخې په افغانستان کې له هرو لسو کورنیو څخه نهه یې کافي خواړه نه لري. د ملګروملتونو بېلابېلو ادارو پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته... Читать дальше...

د برېتانیا له بېلابېلو سیمو یو شمېر راټولو شویو افغانانو د سپټمبر په دویمه د ملي محور فورم له‌خوا د "نیمه پېړۍ غمیزه او د نجات لارې" تر عنوان لاندې د افغانستان د اوسني وضعیت په اړه غونډه کړې ده. په برېتانیا کې د ملي محور فورم د سیاسي خوځښت مشر حنیف الکوزي ازادي راډیو ته وویل، په دې غونډه کې چې د سولې، ملي یووالي او پرمختګ لپاره د ملي ډیالوګ په نوم پیل شوې وه، د افغانستان په ستونزو بحث وشو. هغه زیاتوي، د غونډې ګډون‌والو پرېکړه وکړه، چې له افغانستان د باندې به د افغانانو له اجماع وروسته، په افغانستان کې هم غونډې پیل کړي. Читать дальше...

يو شمېر کابل ښاريان وايي، د ښار په بېلابېلو برخو کې غږيزه ککړتيا دومره ډېره شوې چې دوی ان عاجلو اړيکو ته ځواب نه‌شي ورکولی. روح‌الله چې د کابل ښار اوسېدونکی دی ازادي راډيو ته يې وويل: "کابل ښار کې د کراچيو پر سر لاوډسپېکرونو رقم رقم اوازونه او شور ماشور جوړ کړی، چې د خلکو په روحي وضعيت باندې بد تاثير کوي، نو موږ د ښاروالۍ څخه هيله لرو چې دوی ته يو منظم سيستم جوړ کړي ترڅو کابل ښار له دغې الودګۍ څخه وساتل شي." د کابل ښار د احمد شاه بابا مېنې سيمې اوسېدونکی حکمتيار هم له غږيزې ککړتيا شکايت کوي... Читать дальше...

د خوړو نړیوال پروګرام "WFP" وايي، په افغانستان کې د هرو لسو کورنیو له ډلې؛ نهه کورنۍ کافي خواړه نه‌لري. دغه سازمان دا شمېرې تېره شپه پر خپلې اېکس‌پاڼې خپرې کړې دي. "ډبلیوایف‌پي" دا هم وايي، لوږه تر دې کچې رسېدلي چې ډېری ماشومان تشه معده ښوونځیو ته ځي. دې پروګرام د یو شمېر افغان زده‌کوونکو او د هغوی د ښوونکو ویډیوګانې هم خپرې کړي، چې هغوی په کې په دوی د "لوږې" د بدو اغېزو په اړه غږېږي. هزره چې د خوړو نړیوال پروګرام یې د ښوونځي، ټولګي او ولایت په اړه معلومات نه‌دي ورکړي د خپل ژوند په اړه وايي: "کله چای وي، کله نه‌وي. Читать дальше...

د ملګرو ملتونو عمومي منشي د نړۍ له خلکو وغوښتل، چې د ښې راتلونکې لپاره په ګډه مبارزه وکړي. انتونیو ګوتیرش پرون (سپتمبر ۲) په افریقا کې د اقلیم د نړیوال کنفرانس په درشل کې په یوه ویډیویي پیغام کې چې پر اېکس یا پخواني ټویټر خپور شو، د نړۍ د اقلیم د بدلون په مخنیوي کې د ځوانانو رول مهم وباله: نوموړي وویل: "په ځانګړې توګه، د ځوان نسل ژمنتیا چې موږ یې شاهدان یو، د نړیوال اقلیم د بدلون په مخنیوي کې مهم رول لوبولی دی، دوی وښودله چې مشرتابه باید څه ډول وي. په نیروبي کې د افریقا د اقلیم په سرمشریزه کې، زه به د نړۍ ټول مشران وهڅوم چې عمل وکړي. Читать дальше...

تنور جوړول په افغانستان کې د ځينو روایتونو له مخې، ۸۰ کلنه مخینه لري. د خټینو تنورونو ډوډۍ ډېره خوندوره راځي. اوس د دغه صنعت بازار د پخوا برعکس سوړ شوی. په دې راپور کې به د دې لاملونه او دا ووینئ، چې فراه کې ولې ماشومانو دغه صنعت ته مخه کړې؟

د طالبانو حکومت وایي کوم راپور،چې نړیوال بانک د افغانستان د اقتصادي وضعیت په اړه خپور کړی پکې راغلي واقعیتونه او پرمختګونه رښتیني دي چې نړۍ ته وړاندې شوي. د طالبانو د ریاست الوزرا د اقتصادي معاونیت له خوا د نړیوال بانک له راپوره هرکلی شوی دی. د طالبانو په اعلامیه کې، چې پرون یې خپره کړې د نړیوال بانک د وروستي راپور ټولو مثبتو برخو ته اشاره شوې ده. له دې ډلې د انفلاسیون د کچې نسبي ټېټوالی، د افغانیو د ارزښت ښه کېدل، د بانکي سیسټم پرمختګونه، د خدماتو ښه عرضه او د عامه ادارو د کارکوونکو د معاشونو ورکړه. Читать дальше...

د طالبانو تر کنټرول لاندې "افغانستان بانک" وايي، چې نن یکشنبه (د سپتمبر ۳مه) به ۱۳ میلیونه ډالره لیلام کړي. دغه بانک د دې اقدام هدف، د افغانیو د ارزښت ثابته ساتل بللي دي. تېره اونۍ "د افغانستان بانک" ۱۴ میلیونه ډالره لیلام کړي وو. دا په داسې حال کې ده، چې په دې وروستيو کې د امريکايي ډالر په ګډون د بهرنيو اسعارو پر وړاندې د "افغانۍ" ارزښت لوړ شوى دى.

د افغانستان د کرکټ ملي لوبډله به د اسیا د کرکټ جام سیالیو په چوکاټ کې په «ب» ګروپ کې خپله لومړۍ لوبه د بنګله دېش له لوبډلې سره وکړي. د دوی سیالي د ماسپيښن په دوو بجو د لاهور په قذافي لوبغالي کې ترسره کېږي. د افغانستان د کرکټ د ملي لوبډلې کپټان حشمت الله شهیدي شنبه مازېګر په یوه خبري کنفرانس کې وویل، چې ټیم یې په خپلو کمزورو برخو ډېر کار کړی او په پوره چمتووالي سره لوبې پيلوي. شهیدي زیاته کړه: "موږ له یو بل سره لوبې کړي. له هغوی سره مو یوه لوبلړۍ په دې وروستیو کې وکړه. او تر څنګ یې موږ د هر لوبغاړي ویډیوګانې ګورو. Читать дальше...

د طالبانو د حکومت د ښار جوړونې وزارت په سرپل ولایت کې د معلمانو د ښارګوټي د جوړولو د عملي کار د پیل اعلان وکړ. د باختراژانس دخبريال دخبرله مخې : دغه ښارګوټی د سرپل ولایت په مرکز کې په څه دپاسه ١٥٠ جريبه ځمکې کې ابادیږي. تمه ده ٣٠١ د استوګنې کورونه ، معياري سړکونه ، روغتيايي مرکز ، ښوونځی او جومات هم دغه ښارګوټي ته جوړ شي. باختر اژانس نه دي ويلي، چې دغه ښوونځى به د کومو ښوونکو لپاره جوړيږي، ځکه د رپوټونو له مخې د ٢٠۲١ کال په اګست مياشت کې د طالبانو له بيا واکمنۍ وروسته د سرپل په ګډون په ټول... Читать дальше...

د طالبانو د کورنیو چارو وزارت د پاسپورت ریاست وايي، د پاسپورت د وېش په بهیر کې د کربلا زیارت کوونکو ته لومړیتوب ورکول کېږي. دغې ادارې پر خپلې اېکس شبکې د یوې ویډیو په خپرولو سره، ادعا کړې چې دا بهیر دوام لري او هره ورځ لسګونه زیارت کوونکو ته پاسپورټونه ورکول کیږي. دا په داسې حال کې ده، چې پر افغانستان د طالبانو د دوه کلنې واکمنۍ پر مهال د پاسپورټونو د وېش بهیر له جدي ستونزو سره مخ شوی. دا بهیر څو څو ځلې پیل او درول شوی دی. داسې ادعاوې هم شته، چې د هغو کسانو لپاره چې پاسپورت ته سخته اړتیا... Читать дальше...

د بدخشان او تاجکستان تر منځ د ځینو ولسوالیو پلونه او ترانزیتي لارې پرانیستل شوي دي. دا خبره په بدخشان کې د طالبانو د اطلاعاتو او فرهنګ رییس معزالدین احمدي پرون ازادي راډیو ته وکړه: نوموړي وویل: " د اشکاشم، شغانان، نسي، مایمي او خواهان ولسوالیو مواصلاتي پلونه په رسمي ډول پرانستل شول او د پولې دواړو غاړو ته مېشت قومونه وکولای شي چې یو له بل سره وګوري او خپل سوداګریز مالونه تبادله کړي." معزالدین احمدي په داسې حال کې د بدخشان د ولسوالیو او تاجکستان ترمنځ د پلونو او ترانزیتي لارو د بیا پرانیستلو... Читать дальше...

د افغانستان د خبریالانو مرکز وايي، درې نور افغان خبریالان چې د طالبانو له خوا بندیان شوي وو، پرون (د سپتمبر ۲مه) خوشې شول. دغه مرکز د اېکس په شبکه کې لیکلي، چې په پکتیا کې د اریانانیوز خبریال حبیب الله سراب او په کونړ کې ازاد خبریال پروېز څرګند له درېیو اونیو وروسته او په اروزګان کې د ملي تلويزيون خبريال همدرد له لسو ورځو بند وروسته خوشې شوي دي. د افغانستان د خبریالانو مرکز د دغو خبریالانو د خوشې کېدو هرکلی کړی او د یوه خبریال او یو بل رسنیز کارکوونکي، چې لا هم د طالبانو له خوا بندیان دي، د خوشې کېدو غوښتنه کړې ده.

سټار اینډ سټرایپس ورځپاڼه تر دې سرلیک لاندې لیکنه خپره کړې ده: د افغان کډوالو کورنۍ د خپلې دولس کلنې لور ویر کوي، چې د اوریګن په یوه حوض کې یې ساه ورکړه. ورځپاڼه لیکي، د افغانانو یوه جوړه چې کله دوه کاله مخکې له خپلو پنځو ماشومانو سره له افغانستانه وتښتیده او د امریکا په اوریګن ایالت کې یې خپل نوی کور ودان کړ، د امنیت او هیلو په تمه وه. ورځپاڼه څرګندوي، چې د دې جوړې هیلې د جمعې په شپه هغه وخت مړاوې شوې چې د دوی دولس کلنه لور منیژه عظیمي د پورتلند سیمې په یوه سرخلاصي حوض کې مړه شوه. ورځپاڼه... Читать дальше...