Новости за 25.11.2023

د ملګرو ملتونو سرمنشي انتونیو ګوتیرش وایي، له ښځو سره خشونت له بشري حقونو څخه ناوړه او وحشتناکه سرغړونه ده. ښاغلي ګوتیرش نن په خپله اېکس پاڼه( پخواني ټویټر) کې د ښځو د تاوتریخوالي د مخنیوي د نړیوالې ورځې په مناسبت ټینګار کړی دی چې نړیواله ټولنه باید د نړۍ په هیڅ ګوټ کې له ښځو سره تشدد ونه زغمي. د نومبر پنځه ویشتمه له ښځو سره د زور زیاتي د مخنیوي نړیواله ورځ په داسې حال کې لمانځل کیږي چې د بشري حقونو د څار ډلې په وینا، په افغانستان کې د تېرو دوو کلونو په ترڅ کې د ښځو پرضد خشونت د پام وړ زیات شوی دی. Читать дальше...

وروسته له هغه چې د تېر ۲۰۲۲ کال د دسمبر په مياشت کې د طالبانو حکومت د نجونو محصلانو په مخه د پوهنتونو دروازې وتړلې، یو شمېر هغه محصلانې چې د ماسټرۍ د زده‌کړو وروستی سمېستر يې تېزس ليکلو ته ځانګړی شوی و او سږ کال بشپړ شو، وايي نهیلې دي چې د ماسټرۍ د زده‌کړو د بشپړېدو خوښي نه‌شي نمانځلی. نازيه کاکړ چې د کابل پوهنتون د کرنې پوهنځي د مالدارۍ څانګه کې يې کې يې سږ کال د ماسټرۍ زده‌کړې بشپړې کړي وايي، د ماسټرۍ د زده‌کړو ارمان يې پوره شو، خو د دې خوښۍ د نمانځلو ارمان چې په بې‌صبرۍ ورته په تمه وه پوره نه‌شو. Читать дальше...

د نومبر  د ۲۵مې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د له منځه وړلو نړیوالې ورځې سره سم یو شمېر معترضو ښځو، په یوه سر پوښلي ځای کې د طالبانو د حکومت لخوا د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي په اړه اعتراض کړی دی. دغو معترضو مېرمنو په یوه سر پوښلي ځای کې د شنبې په ورځ، د لیندۍ په ۴مه نېټه، اعتراض وکړ. د عدالت او ازادۍ لپاره د افغانستان د ښځو خوځښت مسوولې، شمایل توانا پر خپله اېکس پاڼه د دې اعتراض د ویډیو په خپرولو سره لیکلي چې د نوامبر ۲۵مه په داسې حال کې رارسیږي چې افغان مېرمنې له خپلو ټولو مدني او انساني... Читать дальше...

په داسې حال کې چې د ژمي موسم ته له یوې میاشتې کم وخت پاتې دی او هوا مخ په سړېدو ده، له پاکستانه یو شمېر راستانه شوي کډوال شکایت کوي چې د سرپناه د نشتوالي له ستونزې سره مخ دي. دوی له ازادي راډيو سره په خبرو کې وويل چې دوی خپل ټول مالونه په پاکستان کې پرېښي او پرته له هېڅ امکاناتو افغانستان ته راستانه شوي. د دوی په وینا، د خوراکي توکو او د کورد وسایلو د نشتوالي ترڅنګ د سرپناه له ستونزې سره هم مخ دي. هما چې په دې تازه د پاکستان له پېښور ښار څخه راستنه شوې، وايي چې اوس له خپلو ماشومانو سره په بد... Читать дальше...

د دوو جګپوړيو مصري چارواکو په وینا، حماس ډله به نن څوارلس اسراییلي برمته خوشې کړي او په ځواب کې به یې اسراییل دوه څلوېښت فلسطیني زندانیان ازاد کړي. دغو چارواکو اسوشیتد پریس اژانس ته ویلي دي چې په دې برخه کې د خبرو اجازه نه لري خو دا اطلاعات یې ترلاسه کړې دي چې مصر او قطر اسراییل ته د هغو کسانو د نومونو لست سپارلی دی چې حماس ډلې دوی ته ورکړی دی. د برمته وو او زندانیانو د تبادلې دا لړۍ پرون پیل شوه او حماس ډلې پرون څلرویشت برمته خوشې کړل، د دې په ځواب کې اسراییل نهه دېرش فلسطیني زندانیان له بنده ازاد کړل. Читать дальше...

محمد الله مسعود په پکتیا ولایت کې د نجونو په یو ښوونځي کې ښوونکی دی. دی زده کړو سره د نجونو د لېوالتیا، د دوی د وړتیاوو او راتلونکو هیلو په اړه جالبې خبرې لري. نن د نومبر ۲۵ مه د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالي د ختمولو نړیواله ورځ ده. د طالبانو حکومت په افغانستان کې نجونې له شپږم ټولګي پورته په ښوونځیو او پوهنتونونو کې له زده کړو او تحصیل راګرځولې دي. دا راپور چې د ازادي راډیو خبریال جوړ کړی د ښوونکي محمدالله مسعود په غږ پیلېږي. د راپور اوریدو لپاره لاندې لېنک کېکاږئ:

د تخار په مرکز تالقان کې نن د یوې چاودنې په ترڅ کې دوه تنه ملکیان ټپيان شول. په سیمه کې یوې سرچینې چې نه یې غوښتل خپل نوم څرګند کړي ازادي راډیو ته وویل چې دا چاودنه د ماسپښین د یوې بجې او پنځوس دقیقې شاوخوا وشوه . د سرچینې په وینا، چاودېدونکي مواد د یوه پله لاندې ځای پرځای شوي و. طالبانو دا چاودنه تایید کړې ده، خو په دې اړه یې نور جزییات نه دې ورکړي. تر اوسه کومې ډلې یا کوم چا د دې پیښې مسوولیت نه دی منلی.

په داسې حال کې چې د امریکا متحدو ایالتونو بهرنیو چارو وزارت د دغه هېواد د کېس لرونکو افغان کډوالو لپاره په پاکستان کې د ستونزو د پېښېدو پر مهال د بېړنۍ اړیکې شمېره اعلان کړې، یو شمېر افغان پنا غوښتونکي وايي، د دوی ستونزو ته د رسېدو په برخه کې دغه ډول اقدامات بسنه نه کوي او پکاره ده چې د دوی د کېسونو د پړووانو بشپړولو او انتقال پروسه چټکه شي. په پلازمېنه اسلام اباد کې مېشت یوه افغان پناه غوښتونکي چې امریکا ته د پي ټو کیس لري ازادي راډيو ته وویل: " که څه هم موږ سره د امریکا له لوري راکړل شوی د... Читать дальше...

د ایران دولتي اژانس خبر ورکوي چې د دغهَ هیواد په لویدیځ کې د اشتران کوه په سیمه کې د واورې د ښوېیدو له امله پنځه تنه وژل شوي او څلور نور ټپیان شوې دي. ژغورنکو د دغو پنځو غره ختونکو جسدونه د غره په یوې لوړې څوکې کې موندلي دي. څلور تنه نور ژغورل شوي روغتون ته لېږدول شوي دي. دې نهه تنو غره ختونکو د پنجشنبې په ورځ د دې سربیره د غره سفر پيل کړ چې د سیمې خلکو دوی ته د واورو د احتمالي ښوېیدو خبرداری ورکړی و.

د چارواکو په وینا، د پاکستان په ستر ښار کراچۍ کې نن په یوه سوداګریز مرکز کې د اورلګیدو له امله لږ تر لږ لس کسه وژل شوې دي او دیارلس نور ټپیان شوې دي. په کراچۍ کې د اور وژنې د ادارې یوه چارواکي افسر علي د ازادي راډیو مشال څانګې ته وویل چې د راشد منهاس واټ په یوه شاپنګ مال کې د اورلګیدو له امله تر پنځوس ډیر دوکانونه سوځیدلي دي او تر اوسه لږ تر لږه دوه څلوېښت تنه ژغورل شوې دي. د افسر علي په وینا، اور لومړی ځل د شاپنګ مال په شپږم پوړ کې ولګید بیا پسې خپور شو.

د اسوشیتد پریس اژانس د راپور له مخې، تمه ده چې نن غزې ته نورې بشري مرستې ورسیږي او نور برمته تبادله شي. پرون د اوربند په لومړۍ ورځ د حماس سخت دریځه ډله چې د امریکا متحد ایالتونه او اروپایي ټولنه یې د تروریستي ډلې په توګه پېژني، له دوه سوه څلوېښت برمته وو څخه څلرویشت تنه خوشې کړل. اسراییل هم پرون نهه دېرش فلسطینیان له بنده ازاد کړل. حماس وسله والې ډلې ژمنه کړې ده چې د اوربند د څلورو ورځو په ترڅ کې به پنځوس برمته خوشې کړي. بل لور ته اسراییل د یوسل او پنځوس فلسطیني زندانیانو د خوشې کولو ژمنه کړې ده. Читать дальше...

د بشري حقونو د څار ډله وايي، په افغانستان کې د تېرو دوو کلونو په ترڅ کې له ښځو سره تاوتریخوالی د پام وړ زیات شوی دی. نن د نومبر پنځه ویشتمه له ښځو سره د تاوتریخوالي د مخنیوي نړیواله ورځ ده. د بشري حقونو د څار ډلې د ښځو د برخې مرستیالې هیدر بار ازادي راډیو ته وویل، که څه هم په افغانستان کې د جنسیت پر بنسټ د تاوتریخوالي دقیقې شمېرې نشته خو پرته له شکه چې په دغه هېواد کې له ښځو سره خشونت زیات شوی دی. مېرمن بار زیاته کړه: " افغانستان په ۲۰۰۳ کال کې د ښځو پر وړاندې د هر ډول تبعیض د له منځه وړلو... Читать дальше...

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د هغو افغانانو لپاره چې په پاکستان کې ژوند کوي او د امریکا د مهاجرت ویزې ته انتظار کوي، د ټیلفون یوه بېړنۍ شمېره اعلان کړې ده. د جنوبي او مرکزي اسیا په چارو کې د امریکا د بهرنیو چارو د وزارت څانګې په خپله اېکسپاڼه( پخواني ټویټر) کې لیکلي چې دا ټیلفون د اسلام اباد په وخت له دوشنبې تر شنبې پورې د سهار له اتو تر نیمې شپې فعاله دی او خلک کولی شي چې د وټس اپ لارې هم دوی ته په اعلان شوې شمېرې پيغامونه واستوي. پاکستان د اکتوبر په پیل کې اعلان وکړ چې څه باندې اوولس لکه افغانان... Читать дальше...

د اوکراین د پلازمېنې کییف ښاروال ویتالي کلیچکو نن په خپل تیلګرام کې لیکلي دي چې روسیي بې پيلوټه الوتکو د دغه ښار پر څو مېنو برید کړی دی. د هغه په وینا، د اوکرایني ځواکونو له لورې د ویشتل شویو ډرون الوتکو ټوټې رالویدلې چې لږ تر لږه دوه تنه یې د یوه یولس کلن ماشوم په ګډون ټپيان کړې دي او زیان یې اړولی دی. کلیچکو زیاتوي چې په پلازمېنه کییف کې هوایي مدافع ځواکونو د روسیې ( یو اې وي) الوتکې ویشتلې دي.

د نومبر ۲۵ د ښځو سره د تاوتریخوالي د مخنیوي نړیواله ورځ ! له پاکستانه د سپین بولدک له لارې کندهار ته ستنې شوې افغانې مېرمنې هلته د پاکستاني پولیسو لخوا د ورسره شوي تاوتریخوالي کیسي کوي. دغه مېرمنې چې اکثره یې د کورونو سرپرستي پر غاړه لري وایي، په پاکستان کې هر څه ترې پاتې شوي او هېواد ته په راستنېدو د سرپنا په ګډون نورو بیړنیو مرستو ته اړتیا لري . په دې اړه زموږ د همکار د راپور اوریدو لپاره لاندې لېنک پرانیزئ:

د نومبر میاشتې ۲۵مه د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د له منځه وړلو نړیواله ورځ، په داسې حال کې نمانځل کېږي چې په افغانستان کې یو شمېر ښځې وايي، د ۲۰۲۱ کال له اوړي راهیسې چې طالبان پر افغانستان واکمن شوي دي، د جنسیت پر بنسټ تاوتریخوالی تجربه کوي. هغه څه چې طالبان یې تل ردوي او ادعا کوي چې په افغانستان کې، د ښځو په ګډون د ټولو افغانانو حقوق د اسلامي شریعت په چوکاټ کې خوندي دي. د کابل ښار اوسېدونکې او له زده کړو بې برخې شوې ٢٣ کلنه هدیه وايي چې د جنسیت له امله د زده کړې حق ترې اخیستل شوی. نوموړې... Читать дальше...

په غزه کې د اسراییل او حماس ترمنځ د اوربند له نافذيدو څوساعته وروسته دې ډلې ۲۴ تنه برمته خوشې کړل. د راپورونو له مخې، په خوشې شویو کسانو کې ۱۳ تنه اسراییلیان او ۱۱ ټایلنډي وګړي شامل دي. قطري چارواکو بیا ویلي چې په دې ډله کې یو فلپینی هم شته. اسراییلي رسنیو د سره صلیب د نړیوالې کمیټې له قوله ویلي چې په خوشې شویو کسانو کې ۱۳ ښځې او ماشومان دي چې ټول پرون د رفح د سرحد له لارې مصر ته ورسېدل. په عین حال کې قطر خبر ورکړی چې اسراییلو هم د اوربند د موافقې په ترڅ کې ۳۹ تنه فلسطینۍ مېرمنې او ماشومان چې نیولي یې وو، خوشې کړې دي. Читать дальше...

د پاکستان د بهرنیوچارو وزارت له افغانستانه پاکستان ته پر تلونکو ټرکونو د نویو محدودیتونو خبر ورکړی او وايي چې له دې وروسته به د افغانستان د لاریو ټولو ډرېورانو څخه ویزه غوښتل کېږي. د دغه وزارت ویاندې ممتاز زهرا بلوچ پرون له سما نیوز ټلویزیون سره په مرکه کې وویل، د نوامبر له لومړۍ نېټې وروسته د سوداګریزو مالونو د وړونکو لاریو ډرېورانو ته لازمه ده چې د پاکستان ویزه ترلاسه کړي. د سې شنبې په ورځ د تورخم دروازه وروسته له هغه بنده شوه چې پاکستاني مامورینو د افغانستان د ټرکونو یا لاریو له ډرېورانو څخه... Читать дальше...

د قطر د بهرنیوچارو وزارت د اسراییل له زندانه د ۳۹ تنه فلسطیني ښځو او ماشومانو د خوشې کېدو خبر ورکوي. د دې وزارت ویاند پر اېکس شبکې (پخواني ټویټر) په یوه بیان کې لیکلي دي چې دا اقدام د حماس او اسراییلو ترمنځ د اوربند له موافقې وروسته وشو. په عین حال کې حماس چې متحدایالات او اروپايي ټولنه یې د یوې تروریستي ډلې په توګه پېژني، ۲۴ تنه برمته خوشې کړې دي. ویل شوي چې په دې ډله کې ۱۳ تنه اسراییليان او پاتې یوولس یې ټایلنډي وګړي دي، خو قطر چې د اسراییل او حماس ترمنځ د دې موافقې منځګړتوب کړی ویلي چې په دې ډله کې یو فلپینی هم شامل دی. Читать дальше...

د برېتانیا یوې محکمې دوه وروڼه چې ویل کېږي غوښتل یې د اسلامي دولت ډلې یا داعش پر لیکو د ورګډېدو لپاره افغانستان ته ولاړ شي په حبس محکوم کړل. د جرمني د خبري آژانس د راپور له مخې، ۲۱ کلن محمدعبدالحلیم حیدرخان او ۱۸ کلن ورور یې محمدحمزه حیدرخان په جولای میاشت کې د تروریستي اقدام په تور مجرم پېژندل شوي وو. د برمنګهم ښار محکمې پرون (د نوامبر ۲۴مه) حلیم په لس کاله بند او حمزه په اته کاله بند محکوم کړل. دوی دواړه د تېرکال د نوامبر په دویمه نېټه په برمنګهم کې په خپل کور کې نیول شوي وو. دې وروڼو د... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ اداره یا اوچا د افغانستان د مرستې له صندوق سره د ایرلنډ د ۵۰۰ زره یورو بسپنې خبر ورکوي. اوچا پرون پر اېکس شبکې( پخواني ټویټر) په یوه بیان کې دا خبر ورکړی او له ایرلنډ څخه یې د دې مرستې له کبله مننه کړې. د اوچا د بیان له مخې، ایرلنډ له ۲۰۲۰ کال وروسته د افغانستان د مرستې له صندوق سره د شاوخوا ۶،۵ میلیون یورو مرسته کړې ده. د دې مرستې خبر داسې مهال ورکړل شوی چې نړیوال مرستندوی سازمانونه په پرله پسې ډول په افغانستان کې د مرستو لپاره د بودیجې له کمښت څخه شکایت لري.

د جرمني کیڼپال (کین اړخي) ګوند د افغان کډوالو د لېږد د پڅ بهیر له کبله پر حکومت توند انتقاد کړی دی. د جرمني خبري آژانس پرون د کیڼپال ګوند د غړې کلارا بونګر Clara Büngerله قوله خبر ورکړ چې نوموړې وايي د یوشمېر افغانانو د سیاسي پناه غوښتنلیکونه د حکومت له خوا منل شوي، خو تراوسه نه دي انتقال شوي او اوس دا کسان له پاکستانه د جبري اېستلو له ګواښ سره مخامخ دي. مېرمن بونګر پر حکومت غږ کړی چې دا موضوع د پاکستان له حکومت سره حل کړي او د دې افغانانو د اېستل کېدو مخه ونیسي. د جرمني د حکومت د رسمي ارقامو... Читать дальше...

په کابل کې د طالبانو امنیتي چارواکي وايي چې د ښار په پنځمه ناحیه کې د پرون مازېګر چاودنې مرګ ژوبله نه ده اړولې. د کابل د امنیه قوماندانۍ ویاند خالدځدراڼ طلوع ټلویزیون ته ویلي، ناپېژاندو کسانو پرون د کابل په میرویس میدان( کوټه سنګي) سیمه کې د تلاشۍ یوې پوستې ته څېرمه د اوبو یوې ټانکۍ ته لاسي بم ورغوځار کړ. د ځدراڼ په وینا، د برید د عاملانو د موندلو لپاره عملیات روان دي. د آزادۍ جبهې په نوم د طالبانو یوې مخالفې ډلې د دې چاودنې مسوولیت منلی او ادعا یې کړې چې په دې برید کې څلور تنه طالبان چې یو... Читать дальше...

یو شمېر هندي او لوېدیځو ورځپاڼو په نوي ډیلي کې د افغانستان د سفارت د بندېدو په اړه لیکنې خپرې کړې دي. د برېتانیا انډیپینډنت ورځپاڼې لیکلي، طالبان به په نوي ډیلي کې د افغانستان سفارت ونیسي خو د افغانستان سفارت د بندېدو اعلان وکړ. ورځپاڼې په ډیلي کې د افغانستان د سفارت د ودانۍ عکس خپور کړی چې د افغانستان درې رنګه ملي بیرغ پرې رپیږي. انډیپندنټ د افغانستان د سفارت هغه اعلامیه هم خپره کړې چې د جمعې په ورځ یې خپره کړه او په ترڅ کې یې اعلان وکړ چې د هند د حکومت د نه ملاتړ له کبله یې د پنجشنبې له ورځې سفارت په کامل ډول بند کړی دی. Читать дальше...