Новости за 12.04.2021

د افغانستان د کورنیو چارو وزارت وايي، تېره نږدې یوه میاشت کې په دې هېواد کې ۶۰ تنه ملکیان وژل شوي او ۱۶۴ نور ټپیان شوي چې په دې کې ښځې او ماشومان هم شامل دي. د دې وزارت چارواکي د ۱۴۰۰ کال په لومړۍ میاشت کې د ملکي تلفاتو کچه د تېر کال د لومړۍ میاشتې په پرتله زیاته ښیي. د دې وزارت سرپرست وزیر حیات‌الله حیات په ننګرهار کې د جمهوریت په ملاتړ یوې ولسي غونډې ته نن دوشنبه «۱۴۰۰ کال د وري ۲۵» د خپلې وینا پر مهال وویل: "په دې حساسو شرایطو کې چې د افغانستان امنیتي او دفاعي ځواکونه د دې خاورې د ساتنې لپاره... Читать дальше...

د افغانستان د قضائیه قوې د واک او تشکیل قانون طرحه نن د ولسي جرګې له لوري د رایو په اکثریت تصویب شوه. د ولسي جرګې عدلي او قضایي کمېسیون وایي چې د قانون دغه طرحه د هېواد اساسي قانون د ۱۱۶مې او ۱۲۳مې مادو په رڼا کې چمتو شوې چې اساسي هدف‌یې د محاکمو د تشکیل او صلاحیت، د قضاتو د ذاتي چارو او د قضاتو سرغړونو او جرمونو ته د رسیدګۍ د بڼې د اړوند چارو تنظیمول دي.  د دغه کمېسیون مشر محمد رحیم علي‌یار د دوشنبې ورځې له عمومي جلسې وروسته ازادي راډیو سره په خبرو کې کې د قضائیه قوې د تشکیل او واک په تړاو د یاد قانون طرحه خورا اغېزناکه وبلله. Читать дальше...

د افغانستان سولې لپاره د امریکا ځانګړی استازی زلمی خلیلزاد د سولې په بهیر کې د ښځو پر ونډې ټینګار کوي. ښاغلي خلیلزاد ویلي، کابل کې يې د سفر له پای ته رسېدو مخکې په همدې تړاو د ښځو د حقونو له ملاتړو او دیني علماوو سره یوه بحث کې ګډون کړی دی. خلیلزاد نن پر خپله ټویټرپاڼه لیکلي چې سوله کې باید د ښځو غږ واورېدل شي او په خبره‌یې مېرمنې او په ځانګړې توګه هغه چې دیني زده‌کړې یې کړي، دې بهیر کې اغېزمن رول لوبولی شي. له دې وړاندې کابل کې د امریکا سفارت ویلي چې کابل ته د زلمي خلیلزاد ۴ ورځنی سفر ګټور و. Читать дальше...

طالبانو ویلي، دوی د اپرېل میاشتې په ۱۶مه د ترکیې کنفرانس ته چمتو نه‌دي. د طالبانو د قطر د دفتر ویاند محمد نعیم نن ازادي راډيو ته وروسته تر دې دا خبره وکړه چې افغان چارواکو پرون وویل، د همدې اوونۍ په وروستیو کې دا کنفرانس جوړېږي. په دې اړه سملاسي نور جزئیات نه‌دي ورکړل شوي.

د بغلان امنیتي چارواکي وایي، د پلخمري-سمنګان پر لویه لاره‌یې ۱۲ طالبان وژلي او نهه تنه نور یې ژوبل کړي دي.  د پامیر قول اردو د درېیمې لوا قوماندان فرید اغا سیدخېلي رسنیو ته ویلي، دغه طالبان نن د افغان ځواکونو د هوایي او ځمکنیو عملیاتو په ترڅ کې ووژل شول.  ښاغلی سیدخېلي زیاتوي: "نن مو د اخاذیو په سیمه کې د دښمن پر ثابتو اهدافو ځمکني او هوایي بریدونه وکړل، د دوی درې قرارګاوې سره له تجهیزاتو له‌منځه تللي او څه باندې ۲۰ تنه‌یې وژل او ټپیان شوي دي." سیدخېلي ونه‌ویل چې د عملیاتو پر مهال د دوی ځواکونو ته هم مرګ‌ژوبله اوښتې او که نه. Читать дальше...

په تاجکستان کې په غلا تورن هغه کس مړ شو چې د پولیسو د یوې ودانۍ له کړکۍ نه‌یې ټوپ اچولی و.  د تاجکستان کورنیو چارو وزارت وایي، دا پېښه پلازمېنې دوشنبې ته په ۱۹ کیلومتري واټن کې د وحدت ښار دننه شوې ده.  وزارت ویلي، تورن ۳۱ کلن مهردین ګادوزاده د پولیسو د ودانۍ له درېیم پوړه تر ټوپ کولو وروسته په روغتون کې ساه ورکړه.  د ښاغلي ګادوزاده کورنۍ تر اوسه په دې اړه څه نه‌دي ویلي. د پولیسو خبرې هم تر اوسه کومې خپلواکې سرچینې نه‌دي تأیید کړي.  له کلونو راهیسې د بشري حقونو ملي او نړیوالې ډلې د تاجکستاني... Читать дальше...

د امریکا په مینیاپولیس ښار کې وروسته تر دې اعتراضونه وپارېدل چې یوه پولیس افسر یو ۲۰ کلن تورپوستی امریکایي په ډزو وواژه.  د ځایي پولیسو یوې ادارې ویلي، دغه تورپوستي کس چې موټر ته ناست و پولیسو یې د ټرافیکي سرغړونې له کبله د نیولو نیت درلود.  خبرپاڼه کې راغلي، کله چې پولیس تورن کس ته نږدې شول، هغه موټر ته کېناست او د تښتېدو هڅه‌یې کوله چې همدې وخت کې پولیس ډزې پرې وکړې.  پولیسو ویلي، دغه کس له یوه بل موټر سره له ټکر مخکې د سړک د سر څو موانع هم لاندې کړې دي.  دا پېښه داسې مهال وشوه چې پرون... Читать дальше...

د سولې د طرحې مسوده چې د ملي مصالحې عالي شورا د توحید او ترتیب کمېټې له‌خوا وروستۍ شوې او یوه کاپي یې ازادي راډیو ترلاسه کړې، "د افغانستان د سولې هوکړه‌لیک" نومول شوې او څلور بنسټیزې برخې لري. دا طرحه ۱۴ مخه لري او لومړۍ برخه‌یې "د افغاستان د راتلونکي لپاره لارښود اصول" دي چې د خلکو د حقونو پر ساتنې ټینګار کوي. په دوهمه برخه کې "د سولې سیاسي نقشه" چې په‌کې انتقالي حکومت ته چې د سولې حکومت په نوم نومول شوی اشاره شوې. په درېیمه برخه کې "د ټاکنو له لارې د نظام په جوړېدو" او په څلورمه کې بیا "د جګړې پای" یا تل‌پاتې اوربند باندې بحث شوی دی. Читать дальше...

د ډیانا رودیکوف د جنازې مراسم. دا د مارچ په ۳۱مه مړه شوه، خاوند یې ولادیمیر له دې څو ورځې وړاندې کرونا ویروس وژلی وو. اوس د دې کورنۍ مشره لور غواړې د پاتې ماشومانو سرپرستي وکړي.

زلمی خلیلزاد د افغان حکومت له مشرانو، سیاسیونو او نورو فعالانو سره له څلور ورځنيو لیدنو وروسته، له افغانستان ولاړ. کابل ته د خلیلزاد د سفر اصلي هدف د استانبول غونډې په اجنډا خبرې اترې وې. په کابل کې د امریکا سفارت په یوه خپره کړې اعلامیه کې لیکلي، خلیلزاد په تېرو څلور ورځو کې د استانبول غونډې د چمتووالي په اړه له حکومتي مشرانو، سیاسيونو، د ښځو د حقونو له ملاتړو او د مدني ټولنو له استازو سره خبرې او مشورې کړي او دغه‌راز په کابل کې یې د دغې غونډې د اهمیت په اړه یو ګډ لیدلوری موندلای دی. خبرپانه... Читать дальше...

د افغانستان ولسمشر محمد اشرف غني وایي، سوله سختو پرېکړو او قربانیو ته اړتیا لري او په خبره‌یې دی او ملګري یې دې قربانۍ ته چمتو دي. ښاغلي غني په یوه وېډیویي پيغام کې چې نن د افغانستان ملي ټلوېزیون خپور کړی یو ځل بیا ویلي چې دوی د خپل واک موده رالنډوي او ټاکنو ته لاره برابروي.  ښاغلی غني زیاتوي: "حاضر یو چې خپله موده چې قانوني حق مو دی، د سولې لپاره لنډه کړو، غواړو چې ژر تر ژره عادلانه او هر اړخیز انتخابات د بین‌المللي ټولنې تر نظارت لاندې وشي چې موږ ملي اقتدار نورو ته تسلیم کړو." ښاغلي غني یو... Читать дальше...

د کابل چاپ په نننیو ګڼو کې په بېلابېلو موضوعاتو بحث او تبصرې شوې دي. هشت صبح هشت صبح ورځپاڼې سرمقاله کې د دولت د سولې طرحې مسودې باندې بحث شوی دی. په سرمقاله کې راغلي، د افغان دولت د سولې طرحه چې د افغانستان سولې هوکړه‌لیک په نوم په څلورو برخو کې چمتو شوې او نن به د ملي مصالحې عالي شورا د یادې طرحې د منلو یا رد په اړه پرېکړه کوي. د ملي مصالحې عالي شورا د طرحو د توحید ځانګړې کمېټې تېره ورځ د دولت د سولې طرحه وروستۍ کړه. د دې طرحې په لومړۍ برخه کې 'د افغانستان د راتلونکي لپاره لارښود اصول' چې د خلکو په حقونو ټینګار کوي، راغلی. Читать дальше...

د ایران په عمده اټمي تأسیساتو نطنز کې د برېښنا شبکې پرچاوي د اسرائیل له‌خوا د سبوتاژ مشکوکه هڅه وبلل شوه.  ایراني چارواکو ویلي چې په اټمي مرکز نطنز کې پرون برق قطع شو او دوی به د دې پېښې غچ واخلي. دوی پر اسرائیل شک لري چې په دې پېښه کې لاس لري.   ویل کېږي چې دا پېښه د دواړو هېوادونو ترمنځ ډیپلوماتيکو هڅو ته زیان اړولی شي.   د دې هېواد د اټمي انرژۍ ادارې رئیس علي اکبر صالحي پرون د برق قطع کېدل اټمي ترورېزم وباله او له نړیوالې ټولنې يې وغوښتل چې د دې تهدید پر وړاندې ودرېږي.   علي اکبر صالحي... Читать дальше...

د افغانستان سولې لپاره د امریکا ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد کابل ته خپل څلور ورځنی سفر بشپړ کړی دی. د امریکا سفارت په یوه خبرپاڼه کې دا سفر ګټور بللی، خو دا یې نه‌ده څرګنده کړې چې ښاغلی خلیلزاد بېرته واشنګټن او که بل ځای ته تللی دی. خبرپاڼه کې راغلي چې د دې سفر پر مهال‌یې له حکومتي او سیاسي چارواکو، مدني فعالانو او ځوانانو سره د استانبول کنفرانس د چمتووالي په اړه خبرې کړې دي. ویل شوي چې ښاغلی خلیلزاد له هغه ګډ لیدلوري خوښ دی چې افغانان‌یې د استانبول کنفرانس په اړه لري، هغه کنفرانس چې تمه ده عادلانه او تلپاتې سولې ته زمینه برابره کړي. Читать дальше...

انګلستان، سر له نن څخه د کرونا ویروس له کبله د لګول شویو محدودیتونو د نرمولو لپاره بل اقدام کوي. دا په داسې حال کې ده چې په انګلستان کې په 'کووېډ-۱۹' ناروغۍ د اخته کېدونکو کسانو شمېر کم شوی او اکثریت پوخ ­عمره کسانو د دې ناروغۍ په وړاندې د واکسین لومړۍ ستن لګولې ده. سر له نن دوشنبې څخه به، ټول دکانونه بېرته پرانیستل شي، خلک به وکړای شي سلمانیو ته لاړ شي او د عینې کورنۍ غړي کولای شي په انګلستان کې په رخصتۍ لاړ شي، خو چې په یوه استوګنځای کې واوسي او پخلی په خپله وکړي. جېمونه، د لامبو حوضونه، کتابتونونه او ژوبڼونه به هم بېرته پرانیستل شي. Читать дальше...

په کابل کې د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې د حکومت له مشرانو سره د استانبول د غونډې پر چمتووالي خبرې وکړې.  د ملګرو ملتونو مرستندوی مأموریت یا یوناما نن سهار په څو ټویټونو کې ویلي چې دیبرا لاینز له ولسمشر محمد اشرف غني، د ملي مصالحې عالي شورا له مشر عبدالله عبدالله او د سولې په چارو کې د دولت له وزیر سید سعادت منصور نادري سره پر دې موضوع کتلي دي. یوناما وايي په دغو کتنو کې د استانبول غونډې د چمتووالي ترڅنګ د افغانستان د روانې جګړې د ختمېدو، د سولې پروسې د چټکتیا او د سولې په دغه بهیر کې... Читать дальше...

د امریکا متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزیر وايي، ولسمشر جو بایډن د افغانستان د جګړې ختمولو ته ژمن دی. انتوني بلېنکن پرون یکشنبه د امریکا له «NBC» ټلوېزیون سره په خبرو کې، له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د وتلو موضوع ته هم اشاره وکړه. ښاغلی بلېنکن زیاتوي: "ولسمشر [جو بایډن] د دې جګړې ختمولو او کورونو ته د امریکايي پوځیانو ستنولو ته ژمن دی او د خپل توان په حد کې به نه‌پرېږدو چې افغانستان بیا د ترورېزم په خوندي ځاله بدل شي، په ځانګړي ډول هغه ترورېزم چې د امریکا متحده ایالات په نښه کوي." د ۲۰۲۰م... Читать дальше...

له اوکراین سره پر پوله د روسیې تازه پوځي تحرکاتو امریکا او لوېدیځ هېوادونه اندېښمن کړي دي. امریکايي چارواکو له اوکراین سره په پوله د ګڼو روسي پوځیانو ځای پر ځای کول بې‌باکانه اقدام بللی دی او ویلي یې دي چې دوی او اروپايي متحدین‌یې اندېښمن کړي دي. د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن یکشنبه له اېن بي سي ټلوېزیون سره په مرکه کې ګواښ وکړ چې که روسیه پاروونکو اقداماتو ته دوام ورکړي بیه به پرې کړي. ښاغلی بلېنکن زیاتوي: "همدا اوس چې له تاسو سره خبرې کوم باید درته ووایم چې له اوکراین سره په سرحد کې د روسیې د اقداماتو په اړه جدي اندېښنې لرو.

د اروپا مېشتو افغانانو د پنځمې نړیوالې جرګې ګډونوالو له طالبانو وغوښتل چې اوربند ته غاړه کېږدي. غونډه پرون په انلاین بڼه ترسره شوه. د غونډې ګډونوالو د ترکیې ناسته د افغان سولې لپاره مهمه وبلله او ویې‌ویل چې باید سولې ته د رسېدو لپاره د دوی په خبره داسې فرصتونه له لاسه ونه‌وځي. د دې انلاین غونډې یوه تنظیموونکي مهراب احمدزي ازادي راډيو ته وویل: "د جرګې اکثرو ګډونوالو په افغانستان کې د وینې د تویېدو د مخنیوي او د جنګ د بندېدو په هدف له اوسني فرصته په ګټې اخیستنې ټینګار وکړ. د کنفرانس په لومړۍ... Читать дальше...

هرات کې پرون پنځه افغان سرتېري وژل شوي دي. د هرات د امنیه قوماندانۍ ویاند عبدالاحد ولي‌زاده ازادي راډیو ته وویل چې یکشنبه ماښام درې پولیس د هرات ښار په ۱۱مه حوزه کې د سړک غاړې یوې ماین چاودنې ووژل. اخوا د یکشنبې په ماسپيښين موټرسایکل سپرو بریدګرو د تورغونډۍ په بازار کې دوه افغان سرتېري په ډزو وژلي دي. د هرات والي عبدالوحید قتالي دا پېښه تأیید کړې او ویلي یې دي چې یو وسله‌وال بریدګر هم په ځوابي ډزو کې وژل شوی. تر اوسه پورې چا د دغو بریدونو مسؤلیت په غاړه نه‌دی اخیستی.

په ارزګان کې تېر ماښام یوې چاودنې یو کس وژلی او څلور نور یې ټپيان کړي دي. چاودنه د ترینکوټ ښار اړوند سرچیخلو سیمه کې د ملکیانو  په یوه (فېلډر) موټر شوې ده. د ترینکوټ د ولایتي روغتون رئیس امین‌الله توخي ازادي راډيو ته وویل له دې چاودنې څلور ټپیان او یو جسد روغتون ته انتقال شوي. د ارزګان والي نعمت‌الله بختیاري هم په دې اړه ازادي راډیو ته لنډ لومړني معلومات شریک کړي. ښاغلی بختیاري زیاتوي: "نسیم ساحې خوا ته ماین انفجار کړی دی. دوه کسانو ته مرګ‌ژوبله اوښتې. یو قومي مشر چې د حاجي شاه محمد زوی دی او یو بل کس ته زیان اوښتی. Читать дальше...

د ازادو رزمي لوبو دوو افغان لوبغاړو عبدالسمېع فیضي او واحد نژند بېګا په مسکو کې خپل روسي سیالان مات کړل. د دوی لوبې د اې ام سي فایټ نایټ (AMC Fight Night) سازمان له‌خوا ترسره شوې. سمېع فیضي په ۷۷ کیلو وزن کې خپل روسی سیال سرګي دینیسوف په درېیو رونډونو کې د نمرو په توپیر مات کړ. هغه تر بریا وروسته وویل: "قدرمنو هېوادوالو! خپله بریا د افغانستان ټول مظلوم ملت ته د زړه له کومې مبارکي وایم. د نژند صاحب (واحد نژند) د بریا مبارکي هم وایم. زموږ د بریا جشن ونیسئ. نن یوه پښتون او یوه تاجک فایټر د افغانستان... Читать дальше...

د افغانستان په دوو ګاونډیو هېوادونو ایران او پاکستان کې د کرونا له لاسه مړینې اوج ته رسېدلې دي. د ایران د روغتیا وزارت پرون اعلان وکړ چې دوی په تېر یوه شپه او ورځ کې له ډسمبر راهیسې د مړینو تر ټولو لوړ شمېر ثبت کړی. د روغتیا وزارت ویاندې سیما لاري تأیید کړه چې په ۲۴ ساعتونو کې ۲۵۸ کسان د کرونا له لاسه مړه شوي. د ایران ولسمشر حسن روحاني بیا وویل چې د مړینو د شمېر او د کرونا د مثبتو پېښو زیاتوالی په ایران کې د کرونا د انګلیسي بڼې د خپرېدو له امله دی چې د ده په خبره له عراقه ایران ته رسېدلی. ... Читать дальше...

په قرغزستان کې خلکو د ټول‌پوښتنې له لارې د اساسي قانون تعدیل ته رایه ورکړه. په دې اساس دوی د اوسني ولسمشر سادیر جباروف د واکونو له پراخېدو سره خپله موافقه وښوده. د قرغزستان د ټاکنو مرکزي کمېسیون اعلان وکړ چې د رایو ۹۰ فیصده شمېرل شوي او ښيي چې ۷۹ فیصده رأی ورکوونکو د اساسي قانون له تعدیله ملاتړ کړی دی. د ټول‌پوښتنې د اعتبار لپاره د رایو په شرایطو د برابرو کسانو له ډلې باید لږترلږه ۳۰ فیصده خلکو رایه ورکړې وی. د ټاکنو کمېسیون ویلي د خلکو ګډون ۳۵ فیصده و. د نوي اساسي قانون له مخې ولسمشر د دې... Читать дальше...

د افغانستان د ټاکنو خپلواک کمېسیون وایي، ۱۵ نړیوال متخصصین او د ملګرو ملتونو سلاکاران‌یې ګمارلي دي. دغه کمېسیون پر خپله ټویټرپاڼه لیکلي دي چې دغه متخصصان به د همدې اپرېل میاشتې تر وروستیو پورې خپلې دندې پيل کړي. ټاکنو کمیسیون وایي چې دا ژمنه په افغانستان کې د یو.اېن.ډي.پي مشر عبدالله الدرداري ورته کړې ده. معلومه نه‌ده چې ټاکنو کمېسیون کې اوس دغه ګمارنې په څه هدف کېږي، خو د نړیوالو له‌خوا په یوې نوې طرحه کې د افغانستان لپاره د انتقالي ادارې وړاندیز شوی دی. دغې طرحه کې راغلي چې همدا انتقالي اداره به ولسمشریزو ټاکنو ته زمینه برابروي.