Новости за 22.03.2023

په بریتانیا کې د چهارشنبې په ورځ د مارچ په ۲۲مه د هغو لسګونو ناقانونه وژنو د ادعاوو په اړه څېړنه پيل شوه چې په افغانستان کې د شپې پر مهال عملیاتو کې پر برتانوي ځانګړو ځواکونو شوې ده. نیاز بي بي د هلمند د سنګین ولسوالۍ اوسېدونکي ده. هغه ادعا کوي چې زوی یې د برتانوي ځواکونو په هوایي عملیاتو کې وژل شوی دی. دا وایي، خپله هم کونډه ده او له اقتصادي ستونزو سره مخ ده، ځکه د کور یوازېنی ډوډۍ ګټونکی زوی یې د برتانوي ځواکونو په عملیاتو کې وژل شوی دی. هغې وویل: "نهه کاله کېږي چې کونډه یم او دا یتیمان مې په خوارۍ او غریبۍ لوی کړل. Читать дальше...

د هندوستان په چینای ښار کې د یو ورځنیو سیالیو د لوبلړۍ ورستۍ لوبه د ۲۱ منډو به توپیر د اسټرالیا په ګټه پای ته ورسېده. دغه لوبه چې د چهارشنبې په ورځ د مارچ په ۲۲مه نېټه ترسره شوه، اسټرالیا لومړی توپوهنه ترسره کړه او د ۲۷۰ منډو هدف یې وټاکه. د دوی لپاره په توپوهنه کې میچل مارش ۴۷، او الیکس کیري ۳۸ منډې وکړې. د هند په توپ اچونکو کې بیا هارډیک پانډیا او کولديپ یادو ۳ـ۳ او محمد سراج او اکشرپټیل ۲ـ۲ لوبغاړي وسوځول. هندوستان د هدف په تعقیب د ټولو لوبغاړو په سوځېدو سره په ۴۹.۱ اور کې ۲۴۸ منډې وکړې او دا لوبلړۍ یې ۱ـ۲ وبایلله. Читать дальше...

د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زیلنسکي نن په باخموت کې د جګړې د لومړۍ کرښې لیدنې ته ورغلی و. دا ښار چې په وروستیو څو میاشتو کې د سختو جګړو شاهد وو دواړو خواو ته په کې درانه تلفات اوښتي دي. دا سفر په داسې حال کې ترسره کېږي چې نن د اوکراین بېلابېلې سیمې د روسیې د هوايي بریدونو د یوې بلې څپې شاهدې وې چې د راپورونو پر بنسټ په کې ګڼ شمېر ملکي وګړي وژل شوي دي. زیلنسکي مسکو تورن کړی چې د ولسي خلکو پر وړاندې وحشیانه ظلم ترسره کوي. پر اوکراین د روسیې تېری د ۲۰۲۲م کال د فبرورۍ په ۲۲مه پیل شوی او تر اوسه دوام لري.

د درې اړخیزو سیالیو په لړ کې د افغانستان تر ۱۹ کلونو کم عمره لوبډلې د سریلانکا پر وړاندې ۲۹۸ منډې ترسره کړې. دغه سیالي چې نن د کابل پر وخت تر غرمې وروسته ۳:۳۰ بجې پیل شوې ده، افغان لوبډلې پچه وګټه او لومړی یې توپوهنه وکړه. افغانستان د ټولو لوبغاړو په سوځېدو ۴۹.۲ اورونه ولوبول او ۲۹۸ منډې یې وکړې. د افغانستان په توپوهونکو کې محمدهارون خان ۸۸، خالد تڼیوال ۴۵، کامران هوتک ۴۳ او سهیل خان ۳۴ منډې جوړې کړې. د سریلانکا په توپ اچونکو کې پیلیز توپ اچونکي راناټونګا۴ او کولوپانا ۳ لوبغاړي وسوځول. د سریلانکا توپوهونکو خپله پاڼۍ تازه پیل کړې ده. Читать дальше...

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت وایي، تر هغې چې د طالبانو حکومت د ښځو او نجونو له ځپلو او تبعیض څخه لاس وانخلي، د نړۍ هېوادونه به له دوی سره تعامل ونه کړي. د افغانستان په شمال کې یوه محصله نجلۍ وایي، اوس په کور ده، خو د زده کړو د بشپړولو هیله لري. دا چې نه غواړي نوم یې راپور کې واخیستل شي، په خبره یې د اقتصاد د دریېم کال محصله ده. نوموړې د طالبانو له حکومت غواړي چې د پوهنتونونو او د ښوونځيو دروازې ژر تر ژره د نجونو پر مخ خلاصې کړي. هغه زیاتوي: "موږ د دې اجازه نه لرو چې سبق او زده کړو ته ولاړې شو. Читать дальше...

په افغانستان کې د تېرې شپې د زلزلې له کبله په یو شمېر ولایتونو کې مالي او زیانونه اوښتي دي. ځینو افغانانو د وېرې له کبله ان شپه له کورونو بهر تېره کړې. نور په ویډیو کې:

نن د مارچ ۲۲مه د اوبو نړیواله ورځ ده. په داسې حال کې چې نن د مارچ ٢٢مه د اوبو نړیواله ورځ ده، یو شمېر افغانان د څښاک پاکو اوبو ته د نه لاسرسي او د اوبو له کمښت شکایت کوي. د کابل ښار یوه اوسېدونکي احمد شاکر ازادي راډيو ته وویل چې دوی او د سیمې نور اوسېدونکي د څښاک اوبه په ډېرو ستونزو ترلاسه کوي. هغه وویل: "زموږ په سیمه کې اوسمهال خلک له دې ستونزې سره لاس او ګرېوان دي. زموږ خویندې، نجونې او هلکان ټول له بوشکو او کراچۍ سره د څښاک په اوبو پسې سرګردانه دي." د مزارشريف اوسېدونکې نازنين هم وايي... Читать дальше...

د افغانستان په بېلابېلو سيمو کې د تېرې شپې زلزلې ۴ کسان وژلي او شاوخوا ٧٥ نور يې ژوبل کړي دي. ۳۵ کلن عبدالبصیر د لغمان ولایت د علیشینګ ولسوالۍ اوسېدونکی دی. نوموړی وايي چې دا او کورنۍ یې ویده وو چې زلزله وشوه او د شپې د تیارې او دوړو له امله یې ونه شو کړای چې خپله درې میاشتنې لور وژغوري. هغه ازادي راډیو ته وویل: "د شپې نه پوهېږم چې څو بجې وې، ناڅاپه حالت راغی زلزله شروع شوه. بس ماشومانو چیغې شروع کړې، په وتو کې دېوال راباندې وغورځېده. خپله هم زخمي شوم، یو زوی او دوه لورګانې مې زخمي دي. یوې لور مې په کې مړه شوه. Читать дальше...

د چین ولسمشر شي جین پینګ مسکو ته خپل درې ورځني سفر نن چهارشنبه پای ته ورساوه. د چین ولسمشر داسې مهال مسکو ته درې ورځني سفر پای ته ورساوه چې روسیه پر اوکراین د یرغل له کبله له ژورېدونکې نړیوالې انزوا سره مخامخ ده. د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین په کریلیمن کې د خبرو پر مهال له شي جین پینګ سره خبرې 'بریالۍ او رغونکې' یادې کړې. د چین ولسمشر بیا ویلي، روسیې سره په لاسلیک شویو هوکړو کې یوه هغه یې د پیکینګ او مسکو ترمنځ د همکارۍ 'د نوي څپرکي' ده. شي جین پینګ له پوتین سره تر خبرو وروسته پرون د مارچ په ۲۱مه وویل... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو سازمان د بشري حقونو اداره وايي، له زده کړو د افغان نجونو د راګرځولو پرېکړې دوی له تاوتریخوالي، لوږې او ناوړه ګټنې سره مخ کړي دي. په داسې حال کې چې یوه ورځ مخکې د پلازمېنې کابل په ګډون د افغانستان په سړو سیمو کې د طالبانو حکومت د نوي ښوونیز کال پیل اعلان کړ او نجونو ته یې بیا هم له شپږمو ټولګیو پورته د زده کړو اجازه ورنه کړه، یو شمېر نړیوالو بنسټونو د طالبانو دا پرېکړه خواشینوونکې بللې ده. د ملګرو ملتونو سازمان د بشري حقونو ادارې په یوه اعلامیه کې چې تېره ورځ ناوخته خپره کړې ویلي،... Читать дальше...

د نوي کال او د نوروز په را رسېدلو سره، یو شمېر هغه کورنۍ چې د تفریح، میلې او د خپلوانو لیدلو ته تللي وو وایي، د نوروز په لومړی ورځ یې طالبانو د تګ او راتګ مخه ونیوله. ذبیح‌الله چې د خپلو ملګرو سره د تفریح لپاره د کابل د قصبې غونډۍ ته تللی وو، وایي طالبانو هوایي ډزې وکړي، دوی او هغه کورنۍ چې غونډۍ ته تللې وو، د طالبانو له‌خوا و ایستل شول. نوموړي ازادي راډیو ته وویل: "موږ چې کله ولاړو، لس دقیقې به نه وې تېرې شوې، موږ کېناستو چې د طالبانو ځواکونه راغلل او هوایي ډزې یې وکړې، ټولې کورنۍ یې بېرته... Читать дальше...

د ملګرو ملتونو عمومي منشي انتونیو ګوتېرش د روژې میاشتې د رارسېدو له کبله د ټولې نړۍ مسلمانانو ته مبارکې ورکړې ده. هغه نن چهارشنبه په یوه ویډیویي پيغام کې هیله څرګنده کړې چې له دې موقع نه په استفادې دې په ټوله نړۍ کې د سولې او عدالت لپاره کار وشي. نوموړي ويلي: "زه له ټولو هغو کسانو سره یو ځای چې روژه نیسي د سولې، متقابل درناوي او پیوستون غږ کوم. موږ باید له دې مبارکې میاشتې الهام واخلو او په ټوله نړۍ کې د عدالت او انصاف لپاره کار وکړو." د سعودي عربستان چارواکو ویلي، نن چهارشنبه د شعبان دېرشمه او سبا پنجشنبه د روژې اوله ورځ ده.

د ازادي راډيو د خبر مرکزي څانګې لیکلي، د ریښتر په کچه شپږ اعشاریه پنځه درجې دغې زلزله کې لږ تر لږه ۹ تنه په پاکستان او څلور نور په افغانستان کې مړه شوي دي. د عبدالبصیر په نوم د لغمان د علیشنګ ولسوالۍ یو اوسېدونکی او څلور ماشومان یې دغې زلزله کې ټپیان او یوه درې مياشتنۍ ماشومه یې مړه شوې ده. هغه ازادي راډیو ته وویل: "په وتو کې چې وو، یو دېوال را باندې وغورځېده. خپله هم زخمي یم، دوه مې لورانې زخمي دي او یو زوی مې زخمي دی، فامیل کې ټول زخمیان دي، یوه ماشوم خو مې ژوند له لاسه ورکړ." د امریکا د... Читать дальше...

د طالبانو د حکومت وياند وايي، تېره شپه د کابل ښار دولمسې حوزې اړوند بتخاک څلور لارې کې د ده پر ټکو د خوارجو پر يوه پټن‌ځای عمليات ترسره شوي دي. ذبيح‌الله مجاهد پر خپل ټوېټر ليکلي دي، د يادو عملياتو په پايله کې درې داعش وسله‌وال وژل شوي. دغه راز نوموړی وايي، د عملياتو پر مهال وسلې، لاسي بمونه، چاودېدونکي مواد او د ماين جوړونې ډېر شمېر وسايل هم ترلاسه شوي دي. مجاهد وايي، داعش وسله‌والو پلان درلود چې د روژې مبارکې مياشت کې پر مسجدونو او ملکي وګړو باندې بريدونه وکړي، چې د طالبانو له‌خوا مخکې له مخکې شنډ کړل شول. Читать дальше...

د طالبانو حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد نن پر خپله ټوېټر پاڼه لیکلي دي چې ملا هدایت الله بدري یې د افغانستان بانک سرپرست ګومارلی دی. ملا هدایت الله بدري د طالبانو حکومت د کابینې له اعلان وروسته تر دې دمه د مالیې سرپرست وزیر و. څو ورځې وړاندې ځینې داسې اوازې هم خپرې شوې چې ملا هدایت الله بدري د طالبانو له مشر ملا هیبت الله اخندزاده سره د عوایدو په سر د اختلاف له امله استعفا کړې ده، خو د طالبانو حکومت ویاند بیا دا اوازه رد کړې وه.

نن چهارشنبې په لندن کې په افغانستان کې د برېتانيايي ځانګړو ځواکونو له لوري د شپې له‌خوا په ترسره شویو عملیاتو کې په ناقانونه توګه د لسګونو کسانو د وژلو د ادعاو په اړه یوه عامه څېړنه پیلیږي. د برېتانیا د دفاع وزارت د دغې څېړنې امر وروسته له هغې ورکړ چې تېر کال د بي‌بي‌سي ټلوېزیون په یوه مستند فلم کې وویل، د برېتانیا د هوایي ځانګړو ځواکونو (SAS) سرتېرو په مشکوکو شرایطو کې ۵۴ کسان وژلي دي. همدارنګه دې څېړنې ته وروسته له هغې اجازه ورکړل شوه، چې دوو کورنیو چې دغه ځانګړي ځواکونه یې په ۲۰۱۱ او ۲۰۱۲... Читать дальше...

د امریکا متحدو ایالتونو پرون سه‌شنبې د ایران پر هغو شرکتونو او افرادو نوي بندیزونه ولګول چې د بې‌پیلوټه الوتکو د جوړولو لپاره د تجهیزاتو په برابرولو تورن دي. د متحدو ایالتونو د خزانې وزارت د بهرنیو شتمنیو د کنټرول دفتر له FBI سره په همغږۍ دغه بندیزونه په ایران او ترکیه کې پر څلورو شرکتونو اودرې تنو لګولي چې د ایران د بې‌پیلوټه الوتکو او د وسلو د پروګرامونو لپاره د کارېدونکو تجهیزاتو په پېرودلو تورن دي. په دې ډله کې د ایران د دفاعي ټکنالوژۍ او ساینس څېړنیز مرکز هم شامل دی. امریکايي دفاعي چارواکي... Читать дальше...

د امریکا د استازو جرګې د بهرنیو اړیکو د کمېټې رئیس مایکل مک‌کال د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن ته تر نن چهارشنبې پورې وخت ورکړی چې له افغانستانه د امریکا د ویجاړونکې وتلو په اړه دې غوښتل شوي اسناد ور وسپاري ،ګنې د احضاریه حکم به صادر کړي. ټاکل شوې چې بلېنکن د پنجشنبې په ورځ د دې کمېټې په استماعیه غونډه کې ګډون وکړي. د مک‌کال دفتر ویلي، د جنوري په ۱۲مه یې په یوه لیک کې د بهرنیو چارو له وزارت څخه د ګڼ شمېر هغو اسنادو د ور سپارلو غوښتنه کړې وه چې، هغه د ۲۰۲۱ کال په اګست کې له افغانستانه د امریکا له ویجاړونکې وتلو سره تړاو لري. Читать дальше...

یو شمېر خبري رسنیو او خپرونو په خپلو وروستیو ګڼو کې په افغانستان کې د تعلیمي کال پیل ته پام اړولی، چې تر شپږم ټولګي پورته نجونې لا هم ښوونځي ته نه ځي. ډجیټل ژورنال: ډجیټل ژورنال د کال په لومړۍ ورځ او د تعلیمي کال په پیل کې دوې ستونزې یادوي. لومړی دا چې پخوا به د کال په لومړۍ نېټه د نوروز په خاطر ښوونځي تړلي وو او د وري په دوهمه ورځ به ښوونځي پرانیستل کېدل. دوهم دا چې د طالبانو د پوهنې وزارت د وري یا حمل په لومړۍ نېټه د ښوونځیو د پرانيستل کېدو په اړه پر وخت معلومات ور نه‌کړل او دا چې په دې ورځ ښوونځي پرانیستي وو خو بیا هم درس په‌کې نه و.

د سعودي عربستان حکومت وايي، پرون سه‌شنبه میاشت ونه لیدل شوه او پنجشنبه به د روژې مبارکې میاشتې لومړۍ ورځ وي. حرمین شریفین په یوه اعلامیه کې ویلي، سر له سبا به د عربستان په دوو سپېڅلو جوماتونو مسجد نبوي او مسجد حرام کې د تراويح لمونځونه کېږي. د طالبانو حکومت تر اوسه د روژې د اعلان په اړه څه نه‌دي ويلي، خو د افغانستان حکومت د سعودي عربستان د محکمې له اعلان وروسته هم روژه نيسي او هم اختر کوي.

د هند د ټروریزم ضد افسرانو د هند تر ولکې لاندې کشمیر کې یو خبریال او د بشري حقونو د یوې ډلې کارکوونکی نیولي دي. هندي چارواکو پرون سه‌شنبه وویل، پر دغه خبریال تور لګول شوی، چې د تروریستي فعالیتونو په تمویلول کې دخیل و. د عرفان مهراج په نوم مقطع يي خبریال او د مجلې اډیټر د دوشنبې په ورځ په سرینګر کې د پولیسو ماموریت ته احضار کړای شوی و او د د تحقیقاتي ملي ادارې پرون نوموړی توقیف کړ. تر دې مخکې هم دغه خبریال څو- څو وارې د تحقیقاتو ملي ادارې له‌خوا له پوښتنو ګروېږنو سره مخ شوی دی، خو بېرته خوشې شوی دی. Читать дальше...

امریکايي چارواکي وايي، د امریکا دفاع وزارت یا پنټاګون په پام کې لري، چې اوکراین ته د ابرامزـ۲ په نوم د ټانکونو د ورکولو بهیر چټک کړي. پنټاګون دا مهال پر دې غور کوي، چې د دغو ټانکونو زړې بڼې تر جوړولو وروسته اوکراین ته ورکړي، چې دا کار تر نویو ټانکونو لږ وخت نیسي. امریکايي چارواکو اسوشېټېډ پریس خبري اژانس ته پرون ویلي، هدف دا دې چې له اتو تر لسو میاشتو پورې د اوکراین جنګي ساحې ته دغه جنګي ټانکونه ورسول شي. اصلي پلان دا و چې اوکراین ته ۳۱ عرادې ابرامزـM1A2 ډوله ټانکونه ورکړل شي، چې جوړول او اوکراین ته رسول یې تر یوه یا دوو کلونو وخت نیسي. Читать дальше...

د ایران امنیتي ځواکونو د دغو اعتراضونو په وړاندې په داسې حال کې له فشارونو کار واخیست چې په ایران کې پرون د نوروز جشنونه روان وو. پر ټولنیزو شبکو په خپرو شویو راپورونو کې ښکاري، چې د اذربایجان غربي په مهاباد، اشنویه، بوکان، پیرانشهر او د کردستان په سقز، سنندرج او دهګلان کې پر لارو سړکونو اعتراضونه شوي دي. د بشري حقونو د یوې ډلې ههنګاو د ویبسایټ په ګډون ځینو سرچینو ویلي، په سقز ښار کې راټولو شویو کسانو د ۲۲ کلنې مهسا امیني پر مړینه ویر وکړ. دغه مېرمن چې په سپټمبر میاشت کې په بشپړ ډول د حجاب... Читать дальше...

د افغانستان د کرېکټ تر ۱۹ کلونو کم‌عمره لوبډله نن د درې اړخیزو مسابقو په لړ کې د سریلانکا په وړاندې شل اووره مسابقه کوي. کرېکټ بورډ خبر ورکړی، چې دا به په ابوظبۍ کې د افغانستان او سریلانکا دویمه مسابقه ده، چې نن چهارشنبه د کابل پر وخت د ماسپین درې نیمې بجې پیلېږي. د کورني کرېکټ مسوول، نظیم جار عبدالرحیمزي پرون ماښام ازادي راډیو ته وویل: "چمتووالي ښه نتیجه ورکړه. زه باور لرم د درېیو هېوادونو افغانستان، بنګله‌دېش او سریلانکا دغه لوبلړۍ چې ده، په‌کې به زموږ ۱۹ کلن هلکان ښه وځلېږي." د افغانستان... Читать дальше...

د تېرې شپې په زلزله کې چې د افغانستان او پاکستان ډېرې سیمې یې ولړزولې، افغان او پاکستاني چارواکو د لږ تر لږه یوولسو کسانو د مړه کېدو او په لسګونو نورو د ټپي کېدو خبر ورکړی دی. د امریکا د جیولوژۍ مرکز د دغې زلزلې چې مرکز یې د هندوکش په غرونو کې و، قدرت د ریښترپه کچه ۶،۵ ثبت کړی دی. د طالبانو د حکومت د عامې روغتیا وزارت ویاند شرافت زمان په یوه ټویټ کې ویلي، په ۳۴ ولایتونو کې روغتیایي مرکزونو ته د دوو تنو مړي او نږدې شل تنه ټپیان ور وړل شوي، خو د هغه په خبره دا د مرګ‌ژوبلې وروستي ارقام نه‌دي. ... Читать дальше...